این طرح مدتی پیش در مجلس سنا به تصویب رسیده بود اما به علت اختلافاتی که در مورد نحوه تصویب و همچنین تحریم های روسیه وجود داشت، تصویب آن درمجلس نمایندگان با تاخیر همراه بود. اما بخش تحریم های مربوط به ایران مورد اجماع نمایندگان جمهوری خواه و دموکرات کنگره بود.
با توجه به اینکه دولت ترامپ از وضع تحریم ها علیه ایران حمایت کرده است، این قانون را وتو نمی کند و حتی در صورت وتو، با توجه به تصویب این قانون با رای بالا در کنگره ،وتوی دولت بی اثر خواهد بود و این قانون حداکثر تا ده روز پس از تصویب به قانون تبدیل می شود و قابلیت اجرائی پیدا می کند.
نکته مورد توجه در مورد قانون تحریمی جدید، فراگیری آنهاست، به گونه ای که بخش های مختلف اقتصاد ایران را در لیست تحریم(SDN) می برد و همچون سیاه چاله ای، بسیاری از بازیگران و نهادهای اقتصای را سلسله وار در تحریم فرو می برد، اما در این بین اظهار نظر معاون وزیر امور خارجه و عضو تیم مذاکره کننده هسته ای در مورد این تحریم ها نشان می دهد که ایشان شناخت دقیقی از تحریم ها و ساختار آن ندارد و احتمالا به دلیل همین عدم شناخت از تحریم ها بوده است که در برجام نیز ساختار اصلی تحریم ها حفظ شده است و مشکلات بانکی که مهمترین تحریم ها بوده است ، همچنان رفع نشده است.
آقای عراقچی در اظهار نظری در مورد تحریم های جدید امریکا گفته است:« اینها جمع بندی و تجمیع تحریم‌های قبلی غیرهسته‌ای است»[1] لازم است آقای عراقچی به نکات زیر توجه نمایند تا طرف مقابل بیش از این از عدم اطلاع ایشان سوء استفاده نکند.
بخش هایی از تحریم های جدید امریکا برای اولین بار در این سطح علیه ایران وضع شده است ویا تحریم های سابق را گسترش داده است.به طور مثال تحریم های این قانون ، ساخت، خرید و فروش سلاح های متعارف از یا به ایران و تمام شرکت های دخیل در این کار را شامل می شود و از آنجایی که بسیاری از شرکت هایی که در ساخت سلاح های متعارف درگیر هستند،شرکت های معمولی اند، این تحریم ها که به صورت نامحدود و برای اولین بار وضع شده اند ،دامنه بسیار گسترده ای را در بر می گیرد.
در بحث موشک های بالستیک نیز دایره این تحریم ها بسیار گسترده تر از قبل است و شامل تمام برنامه موشکی بالستیک ایران و اجزای آن و همه شرکت ها ، افراد و نهادهایی که مستقیم یا غیر مستقیم در این برنامه ها دخیل هستند ، می شود.
در تحریم سپاه پاسداران نیز اولین بارتحریم هایی را اعمال کردند که رفتاری مشابه با یک گروه تروریستی بود و در مورد هیچ کشور دیگری سابقه نداشته است که یک رکن رسمی کشور مانند گروه های تروریستی تحریم شود به گونه ای که نه تنها افراد و وابستگان سپاه ، بلکه هر فرد و نهاد که کوچکترین خدمتی به سپاه و زیر مجموعه های آن یا وابستگان آن ارائه دهد ، در لیست تحریم ها قرار می گیرد.
بر خلاف ادعای آقای عراقچی ،تحریم های جدید امریکا صرفا تجمیع تحریم های قبلی نیست بلکه تحریمی است با هدف افزایش لیست تحریمی ایران به گونه ای که حتی برخی نهادهایی که در اثر برجام از لیست تحریم ها خارج شده بودند مجددا می تواند در لیست تحریمی قرار گیرند و حتی لیست تحریم های ایران که پیش از برجام شامل 600 فرد و نهاد بود و بعد از آن به حدود 200 فرد و نهاد کاهش پیدا کرده بود، می تواند به هزاران فرد و نهاد افزایش پیدا کند و همین محدود ارتباطاتی که صورت گرفته است ، پس از برجام نیز به طور کامل متوقف می شود.
آقای عراقچی که این تحریم ها را جدید ندانسته اند، لازم است مجددا این قانون را در کنار تحریم های ثانویه بانکی باقی مانده در برجام برای افراد حاضر در لیست تحریم، مطالعه کرده تا متوجه شوند که قانون مذکور چگونه می تواند داشته های برجام را به هیچ تبدیل کند.
حتی ریچارد نفیو عضو تیم مذاکره کننده آمریکا در مذاکرات هسته‌ای نیز در مورد تحریم های گسترده مشابه سازمان های تروریستی علیه سپاه می‌گوید: «این اقدام می تواند شرکت های خارجی را از انجام تجارت با ایران بازدارد».[2]
در نهایت لازم است این نکته بیان شود که با توجه به اینکه در برجام زیر ساخت حقوقی و ساز و کار اجرای تحریم های ثانویه حفظ شده ، هم اکنون بانک های بزرگ خارجی به علت باقی ماندن 200 فرد و نهاد در لیست تحریمی و احتمال درگیری مستقیم یا غیرمستقیم در تراکنش با آنها و مواجه شدن با جریمه های امریکا از همکاری با ایران خودداری می کنند. همچنین با وجود اظهار نظرآقای عراقچی، در صورت اجرای این قانون، لیست تحریمی ایران می تواند به قبل از برجام و حتی بدتر از آن برگردد به گونه ای که حتی بانک های کوچک نیز با ایران همکاری نکنند و برجام تماما بی اثر شود.
آقای عراقچی به عنوان مذاکره کنند ارشد ایران نیز بهتر است به جای توجیه اقدامات امریکایی ها و ندیدن واقعیت ها با توجه به بی اثر شدن برجام در اثر اجرای تحریم های آمریکا اندکی شجاعت به خرج دهند و به جای صحبت های ظاهری و یا اقداماتی مانند قانون جدید و کاملا بی اثر مجلس درپاسخ به تحریم های جدید، به دنبال پاسخ واقعی مانند اجرای بند 3 قانون اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام باشند، که در آن آمده است:
«دولت موظف است هرگونه عدم پایبندی طرف مقابل در زمینه لغو مؤثر تحریم ها یا بازگرداندن تحریم های لغو شده و یا وضع تحریم تحت هر عنوان دیگر را به دقت رصد کند و اقدامات متقابل در جهت احقاق حقوق ملت ایران را انجام دهد و همکاری داوطلبانه را متوقف نماید و توسعه سریع برنامه هسته ای صلح آمیز جمهوری اسلامی ایران را سامان دهد به طوری که ظرف مدت دو سال ظرفیت غنی سازی کشور به یکصد و نود هزار سو افزایش یابد. شورای عالی امنیت ملی مرجع رسیدگی به این موضوع می باشد. دولت باید ظرف مدت چهار ماه برنامه خود را برای این منظور جهت تصویب به شورای عالی امنیت ملی ارائه نماید.»
پی نوشت:
[1] http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13960504000414
[2]http://www.huffingtonpost.com/entry/obama-iran-sanctions-senate_us_5927472de4b06f6080531d7b
* سید حامد دشتکی