گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو-محمدعلی امینی؛ درست همزمان با روزهایی که مردم در امدادرسانی به زلزله‌زدگان کرمانشاه گل کاشتند و از جان مایه گذاشتند و تمام رسانه‌های دنیا، همبستگی‌شان را تحسین کردند، ترامپ رئیس جمهور آمریکا بیانیه داد، برجام را نقض کرد و وزارت خارجه هم هیچ واکنشی نشان نداد آقای سخنگو این بار حتی محکوم هم نکرد. پرزیدنت ترامپ انگار نمی‌خواهد اندک امتیازات برجام هم از گلوی ما پایین برود و ول کن ما نیست! او می‌خواهد هر جور شده برجام را ریزریز کند. همه تلاشش را هم به کار گرفته. جدیدترین نقض برجام در حوزه خرید نفت است. رئیس جمهور آمریکا رسماً از کشورهای دنیا خواسته نفت ایران را نخرند! ترامپ انگار پاشنه آشیل ما را خوب می‌شناسد و درست همان‌جا را هدف قرار داده!
ترامپ: نفت ایران را نخرید
«به‌موجب اختيارات محول شده به این‌جانب در قانون اساسي و قوانين ایالات‌متحده به‌عنوان رئيس‌جمهور، همگام با تصميم‌هاي قبلي‌ام اعلام مي‌كنم ميزان عرضه نفت و فرآورده‌هاي نفتي از كشورهايي غير از ايران به‌اندازه‌ای است كه بتوان حجم خريداري نفت و محصولات نفتي از ايران از سوی مؤسسات مالي خارجي يا به‌واسطه آن‌ها را به نحو محسوس كاهش داد. من كماكان به نظارت بر اوضاع در اين زمينه ادامه خواهم داد.» ترامپ این حرف‌ها را در روز 16 نوامبر طی یک بیانیه رسمی قرائت کرد. هرچند قبل از قرائت رسمی بیانیه، تلاش‌هایی برای کاهش خرید نفت از ایران از سوی دولت آمریکا شکل‌گرفته بود، اما سخنان ترامپ به این اقدام ایالات متحده، رسمیت بخشید. حالا باید دید چه عواقبی در انتظار ایران است و دولت آمریکا تا حد می‌تواند این سیاست را جلو ببرد.
یک
بند به بندهای نقض شده اضافه شد!
وعده‌های آقای رئیس جمهور خیلی شیرین بود؛ برجام که بیاید همه مشکلات ما حل می‌شود، از آب یزد و اصفهان و گردوخاک اهواز بگیرید تا مسائل اساسی همچون فروش نفت و تبادلات بانکی. حل شدن مشکل آب و گردوخاک پیش کش، متن برجام به‌قدری ضعیف است که مشکلات اساسی ما هم حل‌نشده. آمریکا هر کاری بکند، نقض برجام نیست و کسی نمی‌تواند اعتراض کند، اما کوچک‌ترین اقدام ما مغایر با برجام خوانده می‌شود و باید جواب پس بدهیم. بیانیه اخیر ترامپ اما یکی دیگر از بندهای برجام را نقض کرد.
دولت آمریکا در بند ۲۱ توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱ + ۵، تعهد داده از تلاش‌ها برای کاهش فروش نفت ایران، «شامل محدودیت‌ها بر مقدار فروش نفت خام ایران و کشورهایی که می‌توانند نفت خام ایران را بخرند» جلوگیری کرده و اجرای تحریم‌ها درزمینهٔ «خرید، تحصیل، فروش، حمل‌ونقل یا بازاریابی نفت، فرآورده‌های پتروشیمی و گاز طبیعی از ایران» را متوقف کند. دولت آمریکا همچنین در بند ۲۶ این توافق موظف شده از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم‌های مشخص‌شده که اعمال آن‌ها را بر اساس برجام متوقف کرده است خودداری کند.
دیپلمات‌های آمریکایی از یک ماه پیش دست‌به‌کار شدند!
دولت آمریکا چند ماهی می‌شود که به دنبال کاهش سهم ایران از صادرات نفت دنیا هست. مسلماً یک بیانیه به‌تنهایی نمی‌تواند روند کشورها را تغییر بدهد. آن‌ها به کشورهای مختلف رفته‌اند، با مسئولانشان مذاکره کرده‌اند و برای فشار به ایران خواسته‌اند از ایران کمتر نفت بخرند، در مقابل قول تأمین منابع نفتی از جاهای دیگر را به آن‌ها داده‌اند. دستگاه دیپلماسی آمریکا این روزها کار خود را به‌خوبی انجام می‌دهد. درحالی‌که آمریکایی‌ها کشور به کشور سفر می‌کنند و مسئولانشان را اقناع می‌کنند، دستگاه دیپلماسی ایران در همین مدت اقدام مثبتی انجام نداده و فعالانه به ماجرا ورود نکرده.
حالا بر اساس آمارهای ارائه‌شده از سوی مراکز بین‌المللی انرژی واردات نفت کره جنوبی از ایران در ماه اکتبر نسبت به ماه پیش از آن 9.5 درصد کاهش‌یافته است. خبرگزاري رويترز، چند روز پيش به نقل از يك منبع آگاه نوشت: انتظار مي‌رود ميزان صادرات نفت ايران به اروپا در ماه جاري با ۳۹ درصد كاهش نسبت به ماه قبل از ۸۳۷ هزار بشكه به ۵۱۰ هزار بشكه در روز برسد.
مشابه این اتفاق دقیقاً در سال‌های 90 و 91 هم افتاد. جان کری کشور به کشور سفر می‌کرد سیاست کاهش سهم ایران از بازار نفت را پیش می‌برد درحالی‌که وزارت خارجه ما اقدام مثبتی انجام نداد به این مسئله فکر می‌کرد که چگونه مذاکره با آمریکا را شروع کند!
اقتصاد تک‌محصولی بلای جان کشور
«اگر دست از پا خطا کنی، نفتت را نمی‌خرند، اقتصاد تو هم که وابسته به نفت است، باید هر چه میگویند، چشم بگویی و بله قربان گوی کشورهای قوی‌تر باشی» آمریکا حالا پاشنه آشیل ما را خوب شناخته و به‌راحتی می‌تواند بر تصمیم‌های ما مؤثر باشد. عیب اقتصاد تک‌محصولی همین‌جاست. ژنرال زنگنه اما به این چیزها اعتقادی ندارد. او معتقد است هر چه بتوانیم بیشتر نفت بفروشیم برای ما بهتر است. چون پول بیشتری درمی‌آوریم.
شاید فروش نفت برای کشور ما منفعت بیشتری داشته باشد اما اقتصاد تک‌محصولی می‌تواند بحران‌های عظیمی برای کشور ایجاد کند. سرمایه‌گذاری در پالایشگاه‌ها می‌تواند تا حدی این مسئله را رفع کند. جلوی فروش نفت یک کشور را به‌راحتی می‌توانند بگیرند و به‌جایش تولید نفت یک کشور دیگر را بالاتر ببرند یا خودشان از ذخایر استراتژیکشان استفاده‌کننده و کمبود را جبران کنند. محصولات پالایشگاهی اما این‌گونه نیست. صرفه اقتصادی‌اش تفاوت چندانی با نفت ندارد اما به‌راحتی نمی‌توان جلوی فروشش را گرفت و درآمد کشور به خطر نمی‌افتد.
مهم‌ترین دستاورد برجام حالا با تهدید جدی مواجه شده. انگار آمریکایی‌ها به جنازه برجام هم نمی‌خواهند رحم کنند. پرزیدنت ترامپ عزم خود را جزم کرده تا هر طور شده به ایران فشار بیاورد. تیلرسون وزیر خارجه و سایر دیپلمات‌های آمریکایی کشورها را یکی پس از دیگری راضی می‌کنند تا خرید نفتشان را از ایران کاهش دهند. مدت‌هاست امید به برجام در دل مردم خشکیده و همه فهمیده‌اند دیگر از این توافقنامه کاری ساخته نیست و جسم و روحی برایش باقی نمانده. وزارت خارجه اما حالا با یک تهدید جدی روبروست. اگر مسئله بودجه دوباره به خاطر بیفتد معلوم نیست چه بر سر کشور می‌آید. راهکار مشخص است. حل بحران‌های کشور همت می‌خواهد!