رسانه‌ها در برخورد با بحران مثل کشورهای عقب‌مانده رفتار می‌کنند!/ انعکاس اشتباه زلزله کرمانشاه موجب هزینه‌های هنگفتی شد

فرشاد مهدی پور مدیر مسئول روزنامه «صبح نو» و نویسنده کتاب «رسانه‌ها و سیاست‌های انقلابی» در خصوص نقش رسانه‌های کشور در هدایت درست افکار عمومی در رویداد‌ها ملی به خبرگزاری دانشجو گفت: ابتدا باید در خصوص رویدادهای ملی یک مفاهمه و فهم مشترک وجود داشته باشد، چرا که رویداد ملی جدای از بحران‌ها و مسائل از این دست است. به نظرم رویداد ملی آنی نیست که به صورت ناگهانی و حادثه‌ای و جدای از اراده بشری مثل سیل و زلزله و برجام به وجود می‌آید. رویدادهای ملی مسائلی از جنس ۲۲ بهمن، روز قدس، تشیع پیکر شهدای غواص و شهید حججی است که ما برای آن برنامه ریزی کرده ایم. 

وی ادامه داد:اما در خصوص اینکه رسانه‌ها در بحران‌ها و مسائل این چنینی تا چه اندازه افکار عمومی را بدرستی هدایت می‌کنند نیازمند یک چهارچوب نظری، مفهومی و پایه هستیم که امکان صورت بندی آن وقایع را داشته باشد. 

مهدی پور اضافه کرد: در همین خصوص یکی از نکاتی که باید به آن توجه شود این است که اساساً رسانه واجد شرایط بی طرفی نیست و نباید به رسانه به عنوان یک عامل بی طرف نگاه کنیم، رسانه‌ها دارای سوگیری هستند و این سوگیری‌ها در رویداد‌ها مختلف ممکن است که افزایش و یا کاهش پیدا کند. 

مدیر مسئول روزنامه صبح نو افزود: در پوشش بحران‌ها و رویدادهای از این دست ما با یک سری از مسائل دانشگاهی، آکادمیک و کلیشه مواجه ایم که باید بر اساس آن‌ها وقایع را به درستی منعکس کنیم و از سوی دیگر به رسانه گفته می‌شود که باید به سراغ سوژه‌ها و مسائل جنجالی بروید؛ لذا بین آموزه هایی که آموخته ایم و کاری که انجام می‌دهیم دچار یک تناقض می‌شویم. 

سردبیر سابق هفته نامه پنجره ادامه داد: تناقض این است که به ما گفته می‌شود که باید خبری را انتخاب کنید که مبتنی بر تنش، درگیری، هیجان، خشونت و جنجال باشد و از سوی دیگر به عنوان یک رسانه ما باید حافظ منافع ملی باشیم و متاسفانه به دلیل رقابت کاذبی که نوعاً بین رسانه‌ها وجود دارد به سمت انعکاس اخبار جنجالی سوق پیدا کرده ایم و بر اساس آموزه‌های غلطی که وجود دارد و مدام هم آن را توسعه می‌دهیم نمی‌دانیم که در صورت وقوع حادثه باید چه چیزی را برجسته کنیم و آن را اولویت کار خود قرار دهیم.

مهدی پور اضافه کرد: نکته دوم به ساختارهای درون رسانه‌ای بازمیگردد. به دلیل گسترش شبکه‌های اجتماعی و منابع متعدد خبری، صحت و دقت در کار اطلاع رسانی در حال تضعیف شدن است. در واقع شبکه‌های اجتماعی سرعت را به وجود آورده اند و در این سرعت رفته رفته صحت و دقت کاهش پیدا می‌کند. در واقع خبری که کذب است در شبکه‌های اجتماعی به صورت متواتر توزیع می‌شود و این تواتر موجب می‌شود که این حس به وجود آید که خبر مورد نظر صادق است و صحت آن تایید می‌شود و به دلیل اینکه ما دچار سرعت در انتشار اخبار شده ایم دقت را در انتشار لحاظ نمی‌کنیم؛ لذا در کنار افزایش سرعت ما شاهد کاهش دقت هستیم و این امر منتج به این می‌شود که بسیاری از اخبار درست و غلط در کنار هم قرار گیرند و آن‌ها را منتشر کنیم.

این فعال رسانه‌ای افزود: نکته سوم نحوه سیاست گذاری راهبردی رسانه‌ای ماست. متاسفانه ما در برخورد با رویداد‌ها و بحران ها، همانند یک کشور جهان سومی و عقب مانده به قضایا نگاه می‌کنیم. در واقع فکر می‌کنیم که اگر بهم ریختگی خودمان را منعکس کنیم به بهبود وضع موجود خواهد انجامید. این در حالی است که در منطقه و جهان به این نوع انعکاس خبر طور دیگری نگاه می‌شود. برای مثال در دانشگاه یک دیوانه‌ای می‌رود و پرچم کشور رژیم صهیونیستی را پاک می‌کند و رسانه فکر می‌کند که اگر این خبر را منعکس کند باعث خواهد شد که دیگران این کار را انجام ندهند؛ حال اینکه این رفتار از سوی دشمن بدل به انگیزه‌ای می‌شود که دیگران هم این کار را انجام دهند؛ لذا اگر ما به منافع ملی توجه داشته باشیم شاید به گونه‌ای دیگر این اخبار را منتشر کنیم.

مدیر مسئول روزنامه صبح نو اشاره کرد: در زلزله کرمانشاه هم با چنین وضعی مواجه بودیم. در این حادثه رسانه‌ها در انعکاس اخبار مربوط به آن فقط به برخی از مسائل متمرکز شدند و این تمرکز و انعکاس منجر به اتخاذ تصمیمات اشتباهی در امداد رسانی شد. برای مثال مرتباً گفته می‌شد که در منطقه چادر نیست. این در حالی است که کل افراد ساکن در مناطق زلزله زده سرپل ذهاب ۳۵ هزار نفر بودند و اگر برای هر پنج یک چادر تدارک دیده می‌شد و هر پنج نفر در یک چادر اسکان می‌یافتند ما به ۷ هزار چادر نیاز پیدا می‌کردیم، اما به گفته استاندار در این مناطق ۸۰ هزار چادر توزیع شد. 

مهدی پور افزود: بنابر مشاهدات خود بنده، بخش غربی مناطق زلزله زده خسارتی ندیده بود و به لطف الهی هم وطنان زنده مانده بودند، اما مقابل هر ساختمان و خانه روستایی که آسیبی ندیده بودند یک چادر زده شده بود؛ لذا ۱۰ برابر نیاز واقعی در منطقه چادر توزیع شده بود و رسانه‌ها هم به جای اصلاح این وضعیت مدام می‌گفتند که در منطقه چادر وجود ندارد وهمین باعث شد که چادرهای بیشتری به منطقه ارسال شود و این امر موجب شد که هزینه هنگفتی به هدر برود. مجموع این رفتار‌ها منجر به این خواهد شد که ما نتوانیم به درستی افکار عمومی را هدایت کنیم و یا اطلاع رسانی دقیقی از مسائل داشته باشیم.