امپراطوری اساتید و اعتراضاتی که ناکام می‌ماند/ ماجرای مشکل اعتراض نمرات دانشجویان چیست؟

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو-زینب امیدی، اگر تا به حال تجربه ناکامی از اعتراض نمره در دوران دانشجویی خود داشته اید، اگر اعتراض کرده اید و استاد نیم نگاهی هم نینداخته، اگر به نمره اعتراض کرده اید، اما به جای افزایش آن با کاهش هولناک نمره مواجه شده اید و یا اگر امتحان داده اید و هنوز خبری از نمره نیست، باید با این واقعیت کنار بیایید که قانونی برای نظارت بر این اوضاع وجود ندارد. سالهاست سیستم اعتراض به نمرات در تمام دانشگاه‌های کشور رواج یافته تا شاید راهگشای حل معضلات نمرات پایین باشد. اما چیزی که عیان است مساله مشکلات این سیستم نسبت به اعتراض نمره دانشجویان و نحوه رسیدگی اساتید به آن است.

اعتراض کنید نمره کم می‌کنیم

دانشجویان شهریه پرداز و دولتی؛ فرقی نمی‌کند چرا که به اذعان اکثر آن‌ها حتی برخی استادان نیز، در ۹۹ درصد مواقع اعتراض دانشجویان به نمرات موثر واقع نمی‌شود. سیستم اعتراض به نمرات از این دانشگاه به آن دانشگاه هیچ تفاوتی ندارد، وقتی قرار باشد استادی نمره‌ای را تغییر ندهد پس اعتراض کردن هم بی فایده است. برخی اساتید اصلا معتقدند اگر اعتراضی وارد نباشد حتی از دانشجویان نمره هم کم می‌شود!

عده‌ای بر این عقیده هستند که بی سامانی در اعتراض به نمرات در اکثر موارد شامل حال دانشگاه‌های شهریه پرداز می‌شود این در حالیست که به فرض مثال یک دانشجو از دانشگاه بهشتی، نظر یکسانی در خصوص سیستم اعتراضی دانشگاهش دارد.

شرایط فعلی عده کثیری از دانشجویان اینگونه است که استادان به اعتراضات ترتیب اثر نمی‌دهند و حتی نمره هم کم می‌کنند. به گفته برخی دانشجویان در دانشگاه پیام نور هم همین روند وجود دارد، با این تفاوت که دانشجویان حق دارند برای نمرات دروس تشریحی اعتراض کنند که در صورت وارد نبودن، نمره کم می‌شود! اما در نمرات امتحانات تستی هیچ حق اعتراضی وجود ندارد.

قلمرویی به اسم دانشگاه آزاد

وقتی استادی برگه امتحان را تصحیح و نمره را در لیست وارد می‌کند، تعهد می‌دهد که این برگه را با کمال دقت تصحیح کرده و نمره وارده، کاملاً درست است. در صورتی که قرار باشد یک بار دیگر با اعتراض دانشجو این برگه تصحیح و نمره‌ای کم یا زیاد شود، لازم است در فرمی از پیش آماده شده اعلام کند که در محاسبه نمره امتحان این دانشجو اشتباه کرده و همین اقدام استاد، کارت زردی در پرونده اش درج می‌کند. این قانونی است که در حال حاضر دانشگاه آزاد برای خود اتخاذ کرده است. در مواردی حتی دیده شده استادی که چهار بار کارت زرد دریافت کند، از ترم بعد به او کلاس نمی‌دهند.

 

داستان "نمره ندادن استادان به زعم دانشجویان "داستان قدیمی است که تازگی ندارد. هستند دانشجویانی که از امپراطوری اساتید گله مندند. چرا که عده‌ای از آن‌ها گا‌ها با ارسال یک ایمیل به دانشجویانش، ابتدا نمره نهایی آنان را به اطلاعشان می‌رساند، اما اعلام می‌کند در صورتی که به این نمره اعتراض کنند، نمره شان کم می‌شود! نظیر این داستان‌ها متاسفانه بی شمار است.

اساتیدی را می‌شناسم که یک سال پس از امتحان، نمرات را اعلام می‌کنند!

روح الله دهقانی فیروز آبادی استاد دانشکده هوا و فضا دانشگاه شریف در همین خصوص به خبرنگار ما می‌گوید: «خیلی از اوقات این دانشجوست که اشتباه فکر می‌کند و نمره‌ای که به او داده شده حق اوست. اما چون سوالات دانشگاهی متفاوت با تیپ سوالات دیگر است و گاهی جواب‌ها راه حل‌های گوناگون دارد به همین خاطر ممکن است استاد در تصحیح سوالات دچار اشتباه شود. این فرایند بازبینی دو فایده دارد یک اینکه دانشجو می‌فهمد کجا را اشتباه کرده، دوم اینکه جا‌هایی که استاد آن‌ها را از قلم انداخته و به آن‌ها نمره نداده در این بازبینی مشخص و حق دانشجو احیا می‌شود. نمرات ۱۰ تا ۲۰ درصد دانشجویان در این بازبینی تغییر می‌کند.

وی بیان داشت: برای امتحانات پایان ترم دانشگاه شریف سامانه‌ای دارد که دانشجویان در آن نمرات نهایی را مشاهده می‌کنند. بالغ بر ۹۰ درصد اساتید به هنگام وارد کردن نمره فاینال نمره میان ترم و نمراتی که دانشجویان به عنوان تحقیق، پروژه و ... را در طول ترم کسب کرده را به همراه آن وارد می‌کنند. همه اساتید موظف هستند در صورت اعتراض دانشجویان به نمرات خود حتی اگر اعتراض به برگه امتحان آن‌ها وارد نیست، این جمله را ثبت کنند که «برگه شما بررسی شد و اعتراض وارد نیست». قاعده کلی هم به گونه‌ای است از زمانی که استاد نمره را روی سایت قرار می‌دهد دانشجو تا سه روز مهلت اعتراض دارد و پس از آن نمره به صورت قطعی ثبت می‌شود.

 

وی در خصوص علت متفاوت بودن زمان قرار دادن نمرات امتحانی توسط اساتید نیز اظهار داشت: بعضی از اساتید همان روز، پس از پایان امتحان شروع به تصحیح برگه‌های امتحانی می‌کنند چرا که معتقدند ذهن آن‌ها آمادگی بیشتری دارند؛ بعضا به همین خاطر دانشجویان نمرات بعضی از دروس را فردای امتحان روی سایت مشاهده می‌کنند. اما بعضی از اساتید دو هفته پس از امتحان سراغ برگه‌ها می‌روند. اساتیدی را هم می‌شناسم که یک ماه پس از امتحان و یا حتی یک سال پس از امتحان نمرات را اعلام کرده اند.»

البته لازم به ذکر است؛ طبق گفته این استاد در صورت تکرار تاخیر در اعلام کردن نمرات از سوی اساتید، ترفیع از وی گرفته شده و اجازه تصحیح برگه امتحانات دانشجویان را به آن‌ها نمی‌دهند. البته این قانونی است که صرفا از دانشگاه شریف شنیده ایم و از برخورد دانشگاه‌های دیگر با این مساله اطلاعی در دسترس نیست.

استادم کجاست؟

مشکل بعدی در این ماجرا، سفر‌های اساتید در نیمه دوم سال است و البته مشکلاتی که با خود به همراه می‌آورند؛ الخصوص اگر سفر، سفر خارجه باشد. به گفته دانشجویان تا حدی، امکان اعتراض به نمره با این سفر از آنان گرفته می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشترین مشکل اعتراض به نمرات مربوط به ترم دوم تحصیلی می‌شود. در اکثر مواقع استادان هنوز نمره دانشجویان را اعلام نکرده به مسافرت خارج از کشور می‌روند و دسترسی به آنان بسیار سخت می‌شود. در این شرایط نه تنها نمره دانشجو اعلام نمی‌شود، بلکه حتی از مهلت اعتراض در صورت هر گونه انتقاد احتمالی می‌گذرد و دانشجو و حتی دانشگاه هیچ دسترسی به استاد ندارند. در واقع می‌شود همان مثل قدیمی علی مانده و حوضش.

یک استاد چگونه به خاطر نمره دادن غلط برکنار می‌شود؟

محمد مهدی نایبی استاد دانشکده برق دانشگاه شریف نفر بعدی است که در خصوص روند نمره دهی به امتحانات دانشجویان و اعتراض نمرات آنان معتقد است: روند نمره دهی و تصحیح اساتید نیز همانند اصل استقلال قضات است که هر قاضی اجازه صدور حکم به صورت مستقل دارد و کسی اجازه دخالت در آن را ندارد. در دانشگاه نیز عرف استقلال اساتید وجود دارد که نمره دهی آن‌ها براساس ضوابط و قواعد خاصی صورت نمی‌پذیرد.

نایبی با اشاره به ضعف نظارت بر روند نمره دهی اساتید بیان داشت: به طور مثال اگر از یک کلاس صد نفره ۸۰ نفر، آن درس را بیفتند نشان دهنده نمره دهی غیرنرمال استاد است. چنین مواردی اغلب از سوی دانشجویان به ریاست دانشگاه اطلاع داده می‌شود. بعضا در مواردی دیده شده تکرار این اتفاق از سوی اساتید موجب برکناری آن‌ها از تدریس در دانشگاه شده است.

شاید نبود یک قانون مصوب و همگانی میان دانشگاه‌ها و نبود یک نظارت دقیق از جانب مسئولان تحت امر و از همه مهمتر واگذاری وضع قوانین مربوط به این اعتراضات به خود دانشگاه ها، موجب هرج و مرج در مساله اعتراض نمرات شده است. برای بررسی بیشتر ابعاد این ماجرا به سراغ معاون آموزشی وزارت علوم رفتیم.

شریعتی نیاسر معاون آموزشی وزارت علوم در خصوص نحوه اعتراض نمرات در دانشگاه‌ها گفت: قوانین مربوط به اعتراض نمرات به دانشگاه‌ها واگذار شده و تیم داخلی مسئول موضوعاتی از قبیل: نمره دهی و نظام نمره دهی می‌باشد و برای آن تصمیم گیری می‌کند. اگر در دانشگاهی دانشجویی احساس کند که حقش ضایع شده، اما دانشگاه پاسخگوی این اعتراض وی نیست می‌تواند اعتراض را به وزارت علوم منعکس کند.

وی در پاسخ به اینکه آیا قانون و بازه زمانی خاصی برای اعتراض به نمرات در وزارت علوم تدوین شده است؟ گفت: این مسائل جزئیات برنامه ریزی آموزشی دانشگاه هاست و دانشگاه‌ها مسئول تصمیم گیری آن هستند، اما دانشجویانی که اعتراض آن‌ها در محل تحصیل خود به جایی نرسیده می‌توانند اعتراض خود را به حوزه آموزشی وزارت علوم ابلاغ کنند.

 

حال باید از دانشجویان پرسید چند درصد وقتی از دانشگاه برای اعتراض نمره خود جوابی نگرفته اند آن را به وزارت علوم ارجاع داده اند؟ و ایضا پرسید چند درصد پاسخی مبنی بر پیگیری وزارت علوم برای نمره خود دریافت کرده اند؟

به سخن دیگر این مشکل اساسی و ریشه ای‌تر از آن است که مقصرش تنها دانشجو و دانشگاه باشد و پای نهاد‌های زیادی را به ماجرا باز می‌کند. اما تا هنگامی که این پاس کاری میان نهاد‌های مربوطه ادامه داشته باشد اعتراض نمرات دانشجویان در ناکامی قابل فهمی باقی خواهد ماند.