به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، پژوهش زیر ساختار اصلی پیشرفت هر ملتی است. پژوهش و جدی گرفتن آن تناظر یک با یک با استقلال فکری و اقتصادی دارد. تقلید کورکورانه و پیروی ذلیلانه روح ملت را تحقیر می‌کند و جرئت و جسارت خلاقیت را سلب کرده و دست درازی به سوی کشورهای دیگر را سبب می شود. پژوهش پس از انقلاب رشد قابل ملاحظه‌ای داشته و دانشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی رشد قابل ملاحظه‌ای داشتند.
متوقف شدن در پژوهش و نرفتن به سمت کاربردی کردن پژوهش از مسایلی است که دانشگاه‌ها هنوز با آن نقطه آرمانی فاصله دارد و این مسئله سبب ابتر ماندن فعالیت‌های پژوهشی در کشور شده است. خاک خوردن پایان نامه‌های پژوهشی و نیاز محور نبودن مقاله‌ها و عدم اهتمام دانشگاه ها به حرکت نقشه جامع علمی کشور سبب شده است که پژوهش‌های کشوری غالباً به سرنوشت "بایگانی شود" دچار گردند. بررسی وضعیت پژوهش و نقش دانشگاه شهید چمران اهواز در پیشرفت استان را به سمت اتاق دفتر معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه شهید چمران اهواز هدایت کرد.
قبل از هر چیز می خواستم نظر شما را در باره نقش پژوهش در کشور و وضعیت پژوهش در دانشگاه ها را مطلع شوم؟
حاجی دولو: من هم خدمت شما سلام می کنم. اجازه دهید در ابتدا به موضوعی بالاتر از پژوهش اشاره کنم. ببینید پژوهش امروز خود یک بخشی از نظام نوآوری است. یعنی پژوهش، هدف تهایی و تمام کار نیست بلکه پژوهش قسمت مهمی از یک مجموعه و نظام تحول و نوآوری در جامعه که متناسب با نیازها و تحولات جامعه در جریان می باشد. امروز در کشور وضعیت خود پژوهش مناسب است ولی وضعیت نظام نوآوری کشور خوب نیست و هنوز آن نظام نوآوری و ارتباطی بین پژوهش و نیازهای کشور شکل نگرفته است. برای اینکه این پژوهش ها به هدف بخورند باید نظام نیاز و تقاضا و پژوهش شکل گیرد. پژوهش های مناسب و در سطح بالا در کشور صورت می گیرد ولی به دلیل همین ناقص بودن چرخه در نهایت مشکلات کشور حل نمی شود.
چرا این نظام شکل نمی گیرد؟ ایراد کار کجاست؟
حاجی دولو: ببینید ایراد کار از خودمان است عناصر اصلی نظام نوآوری عبارتند از سازمانها و صنایع، دولت و دانشگاه. ما هنوز نتوانستم همکاری و ارتباطات علمی و تخصصی لازم بین بخش های نظام نوآوری را ایجاد کنیم. نتوانستم وظیفه خودمان را بدرستی انجام دهیم. مثلا در حوزه وزارت نیرو و یا وزارت نفت که هر کدام به عنوان یکی از بخش های مهم و قدیمی کشور هستند هنوز آن اعتماد کافی را به بخش پژوهش دانشگاهی وجود ندارد. هنوز این صنایع تجهیزات مورد نیاز خود را از کشورهای بیگانه تامین می کنند در حالی که در کشور و دانشگاههای کشور توان پاسخ دهی به این نیازها وجود دارد.
این صنایع باید اعتماد کنند و نیازهای خود را به دانشگاه اعلام کنند و در عوض هم دانشگاه‌ها استقبال کنند و مطابق با نیازهای آنان دانش فنی و تجهیزات لازم را بکمک شرکتهای داخلی تولید کنند. البته این را عرض کنم که در این سالها گام های خوبی برداشته شده است و بخش ارتباط با صنعت در کشور و در دانشگاه شهید چمران اهواز گام های مثبتی برداشته است ولی باید شتاب گیرد و به همه حوزه ها گسترش پیدا کند.
دانشگاه شهید چمران اهواز در این پازل چه نقشی دارد؟ دانشگاه آمادگی پاسخ به نیازها را دارد؟
حاجی دولو: دانشگاه شهید چمران اهواز آمادگی و بستر لازم را دارد. به ویژه در حوزه صنعت با توجه به اینکه خوزستان یک استان صنعتی است ما پتانسیل خوبی داریم. در حوزه کشاورزی و سایر بخش‌ها نیز در وضعیت خوبی قرار داریم. اگر نیازی اعلام شود ما قطعاً استقبال می کنیم.
اینجا یک مسئله پیش می آید الان صنعت شما را متهم می کنید که به سمت آنها نمی روید و از طرفی دانشگاه مدعی است صنعت خود را از دانشگاه بی نیاز کرده و دور خود دیوار کشیده است به نظرتان کدام بخش راست می گوید؟
حاجی دولو: شاید به نوعی هر دو راست می گویند و من قبول دارم برخی اساتید به سمت صنایع نمی روند که ما در دانشگاه شهید چمران اهواز آیین نامه ها را طوری تنظیم کردیم که مسئله ارتباط با صنعت و پژوهش تقاضا محور وزن بالای داشته باشد. البته صنایع هم باید به تولید داخلی و استفاده از پژوهش دانشگاه‌ها اعتقاد داشته باشد. خیلی از پژوهشگران آماده هستند که نیازهای استان را تامین کنند ولی دستگاه ها توجه و حمایت نمی کنند .پژوهشگران به نظرم به مثابه گروه های خط شکن هستند که باید بتوانند تحریم و موانع را از بین ببرند.
یکی از مطالعاتی که سازمان ملل انجام داده براین تاکید دارد که برای به ثمر رسیدن پژوهش های دانشگاهی باید دستگاه های اجرایی و وزارتخانه ها به سمت دانشگاه ها بروند و به آنان ماموریت و مسولیت واگذار کنند. باید این نظام پژوهش و فناوری شکل گیرد و همه کمک کنند.متاسفانه برخی مسئولان وزارتخانه ها به توانایی داخلی اعتقاد ندارند و می بینیم تا تحریم رفع می شود سریع به واردات روی می آورند.
دانشگاه شهید چمران اهواز در حوزه ارتباط با صنایع چه گام های برداشته است؟
حاجی دولو: کارهای مثبتی صورت گرفته است. در بخش آیین نامه‌های ترفیع و ارتقا این مسایل را لحاظ کردیم. در حوزه ارتباط با نفت؛ ما یکی از مراکز موفق هستیم. مثلاٌ وزرات نفت قرار بود 10 قلم محصول استراتژیک را بومی سازی کند. دانشگاه در زمینه یکی از این اقلام که ساخت پمپهای نفتی درون چاهی بود ورود کرد و جالب است بدانید که در ابتدا مسولین صنعت نفت و حتی وزیر قبول نمی کردند و می گفتند دانشگاه شهید چمران اهواز مگر می تواند؟! ولی ما طرح و پروپوزال ارائه دادیم و با شرکت های اجرایی هماهنگ شدیم و در حوزه پمپ های نفتی ورود کردیم.
الان در دانشگاه 2 پمپ نفت بومی سازی شده است که گام بزرگی است و کلی صرفه اقتصادی برای کشور دارد. جالب الان عرض کنم از این 10 قلم استراتژیک، بقیه شرکت های مسئول نتوانستند به سرعت و دقت دانشگاه اقدام کنندو تنها دانشگاه شهید چمران اهواز توانست به تعهد خود عمل کند بقیه شرکت ها به مشکل برخوردند.
اکنون دانشگاه شهید چمران اهواز در حوزه زمین شناسی نفت با شرکت های پژوهشی قراردادهای پژوهشی منعقد کرده است. البته این ارتباط باید روان شود و دستگاه های هم از دانشگاه استقبال کنند.
مراکز رشد در دانشگاه شهید چمران اهواز در روان سازی این پژوهش چه اقداماتی داشتند؟ به نظر هنوز بین مراکز رشد و گروه های آموزشی فاصله وجود دارد؟
حاجی دولو: بله درست است.برای حل این مسئله قرار شده است که مسئول مرکز رشد دانشگاه به طور هفتگی با گروه های آموزشی جلسه داشته باشد و در باره ظرفیت‌های مراکز رشد اطلاعات لازم را ارائه دهد. سعی ما حمایت از مراکز رشد است و برای همین از دانشجویان و ایده‌های آن حمایت می کنیم و در چشم انداز کلی دنبال این هستیم که در حوزه اقتصاد مقاومتی از طریق اقتصاد دانش بنیان موثر واقع شویم.
یکی از دغدغه های اصلی معاونت، مسئله ارتباط با صنعت است و با تصویب آیین نامه ها در تلاش هستیم که بتوانیم زمینه ارتباط با صنعت را تقویت کنیم. در دنیا هم مسئله همین است و بیش از 80 درصد تولیدات علمی کاربردی است و مابقی بنیادی و نظری است.
امسال دانشگاه شهید چمران اهواز موفق شد در حوزه ارتباط با صنعت قراردادهای مناسبی را منعقد کند و 16 میلیارد تومان قرار داد منعقد نماید ولی این ما را قانع نمی کند زیرا ظرفیت بیش ازاین است و اساتید باید بتوانند با صنایع مرتبط شوند و مهارت ارتباط با صنعت را کسب نمایند.
پژوهش یکی از بسترهای شکل گیری اقتصاد مقاومتی است در این حوزه ورود کردید؟
حاجی دولو: اقتصاد مقاومتی یکی از مسایلی است که در سال های گذشته همواره مورد تاکید مقام معظم رهبری بوده است. برای همین ما دنبال جان بخشی به شرکت های دانش بنیان و حمایت جدی از این جوانان و تولیدات بومی هستیم. دنبال رونق شرکت های دانش بنیان هستیم و ما در این حوزه می توانیم گام های بلندتری برداریم. شما ببیند شهدای هسته ای ما یکی از نمونه ها و الگوهای موفق دانشگاهی هستند که توانستند با اتکا به داخل در حوزه هسته ای موفق شوند و این دانش را بومی کنند. در حوزه های دیگر مثل نفت، آب و نیروگاه این استعداد خودکفایی وجود دارد ولی همانطور که گفتم باید این نظام همکاری برای ایجاد نوآوری شکل بگیرد تا بتوانیم موفق شویم.
یکی از مسایلی که در حوزه پژوهش موثر است کرسی های نظریه پردازی است در این بخش چه اقداماتی داشتید؟
حاجی دولو:کرسی های نظریه پردازی برای بومی سازی و نوآوری در علوم انسانی است و برای تولید نظریه و نقد نظریه های غربی است. در این حوزه دبیرخانه کرسیهای نظریه پردازی در دانشگاه راه اندازی و چند جلسه نیز با حضور اساتید تشکیل شده است.
دانشگاه مصمم است که این کرسی ها شکل گیرد. فلسفه این کرسی ها براین است که اساتید بتوانند در فضای آزاد و برابر و منطقی نقد و صحبتهای خود را بیان کنند. کرسیهای نظریه پردازی مقدمه تمدن سازی است و امیدواریم با رونق این کرسیها فضای با نشاط و علمی و اخلاقی برای بیان نظرات آماده کنیم.
دانشگاه شهید چمران اهواز در حوزه علوم انسانی ظرفیت بالایی دارد و می تواند به عنوان قطب علمی علوم انسانی مورد رجوع باشد. برخی در این حوزه ناامیدانه صحبت می کنند ولی ما می توانیم در این بخش موثر باشیم.
در حوزه اخلاق پژوهش و همچنین نشر مقاله و کتاب چه برنامه ریزیهایی شده است؟
حاجی دولو: پژوهش از مواردی است که دقت میکنیم آغشته به بداخلاقی نشود. دانشگاه باید بستر رشد اخلاقی را فراهم کند. کارگاه‌های مناسب در زمینه تقویت اخلاق پژوهشی در دانشگاه برگزار شده است.
در حوزه نشر در دانشگاه شهید چمران اهواز اتفاقات خوبی افتاده است و دستگاه‌های چاپ جدید تهیه شده است و همچنین برای اولین بار ۲ نشریه دانشگاه در موسسه بین المللی اسکاپوس نمایه شدند. ۲ نشریه هم از وزارت علوم مجوز گرفتند.
در حوزه IT دانشگاه هم اقدامات خوبی شده است هر چند ما هنوز با قله فاصله بالایی داریم. دنبال این هستیم به شبکه علمی کشور وصل شویم و همچنین پهنای باند دانشگاه و خوابگاه‌ها را ۳ برابر کنیم.
تسنیم/