تحریم‌ها بعد از برجام تبدیل به تحریم‌های هوشمند تبدیل شد

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، مسعودی، تحلیل گر مسائل اقتصادی در نشست هم اندیشی پیرامون تحولات اقتصادی و مذاکرات احتمالی که در دفتر جنبش عدالتخواه دانشجویی برگزار شد، گفت: مذاکرات هسته‌ای برپایه یک ضعف در حوزه اقتصاد دنبال شد یعنی ما در این مذاکرات رفتیم تا مشکلات اقتصادی را حل کنیم و این هم یک بحث پنهان نبود.

وی با بیان اینکه تا پیش از مذکرات سال ۹۲ مذاکرات صورت گرفته در سال‌های قبل با هدف تثبیت فعالیت‌های هسته‌ای و اعتمادسازی صورت گرفت، تصریح کرد: طبیعتا آن مذاکرات هم هیچ وقت به نتیجه نرسید، چون آمریکا تاب نمی‌آورد و مذاکرات را به هم می‌زد.

وی با اشاره به اینکه هدف ما در مذاکرات هسته‌ای برداشتن تحریم‌ها بود، افزود: در مذاکرات ۸۲ تا ۸۴ آمریکا به افغانستان و عراق حمله کرده بود و با این وجود تهدید نظامی علیه ایران نیز توسط بوش مطرح می‌شد و از طرفی اروپا نیز از آمریکا حمایت می‌کرد.

کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه در جریان مذاکرات سال ۸۲ تا ۸۴ یک ترس نخبگانی از آمریکا وجود داشت، افزود: در آن مقطع یک جریان نخبگانی میگفت که چرا باید خودمان را به دردسر بیندازیم باید به دنبال اعتمادسازی باشیم، ولی این جریان ناکام ماند، چون نگرشی در بین افکار عمومی وجود نداشت، اما در این دوره یکسری تحولات اقتصادی شکل گرفت که مردم هم برای رفع مشکلات اقتصادی و تحریم‌ها پذیرای نظر نخبگان شدند.

مسعودی با بیان اینکه از سال ۸۹ تا ۹۲ آمریکا فشار‌های جدی بر کشورمان وارد کرد وباعث تحولات اقتصادی اجتماعی و سیاسی شد و بر این اساس بستر مذاکره با غرب از جنس مذاکره و تفاوق را به وجود آورد، تصریح کرد: تجربه مذاکرات سال ۹۲ برای آمریکا تجربه شیرینی بود و آن‌ها نیز بار‌ها گفته‌اند که تحریم‌ها علیه ایران جواب داد و آن‌ها را پای میز مذاکره کشاند و ما توانستیم این کشور را مهار کنیم.

مسعودی افزود: تحریم طراحی دولت اوباما نبود و این سیستم مدیریت آمریکا برای اداره جهان است. در واقع بحث تحریم‌های اقتصادی که در آمریکا تولید می‌شوند فقط مرتبط با ایران نبوده و این یک ابزار برای اداره جهان و محدود کردن رقبای این کشور است. در واقع آمریکا می‌خواهد با استفاده از ابزار‌های پولی و مالی تفوق خود را در جهان تثبیت کند و جلوی رقبای خود را بگیرد لذا تحریم یک ابزار مهم برای آمریکا است و البته تاثیر آن‌ها بر ایران خیلی مهم بوده است.

وی با اشاره به اینکه تحریم‌ها حکم سلاح هسته‌ای برای آمریکا در جنگ جهانی دوم را دارد، چون این کشور توانست اقتدار خود را در آن مقطع به جهان ثابت کند، افزود: امروز شاهدیم که آمریکا از مدل تحریم‌ها و نوع مذاکره با ایران در خصوص کره شمالی هم استفاده می‌کند در واقع آمریکایی‌ها به دنبال این هستند که تجربه مذاکرات و تحریم‌ها علیه کشورمان را به دیگر کشور‌ها تسری بدهند و البته امروز بحث تحریم‌های موشکی و منطقه‌ای را نیز علیه ایران دنبال می‌کند.

وی با بیان اینکه وقتی که تجربه‌ای مانند تحریم موفقیت آمیز باشد طبیعی است که آمریکا دوباره دنبال تکرار کردن این تجربه باشد، افزود: در آن مقطع گفته می‌شد که ما از موضع ضعف می‌خواهیم مذاکره کنیم با این وجود در آن زمان شاهد کاهش ارزش ریال و وضعیت نامناسب اقتصادی بودیم به همین دلیل جریانی در انتخابات آمد و گفت که ما می‌خواهیم این وضعیت را بهبود ببخشیم.

وی اظهار کرد: وقتی که دشمن متوجه این شد که ما از موضع ضعف می‌خواهیم مذاکره کنیم به این نتیجه رسیدند که ما به وضعیتی رسیده‌ایم که مجبور به مذاکره هستیم. در هر حال طبیعت این نوع مذاکره این است که ما باید منتظر فشار‌های بعدی باشیم.

وی با بیان اینکه مسیر طی شده در مذاکرات سال ۹۲ تا سال ۹۴ به گونه‌ای بود که گام‌های بعدی دشمن قابل پیش بینی بود، تصریح کرد: تحریم‌ها بعد از برجام تبدیل به تحریم‌های هوشمند شد و دشمن توانست از بازیگران ایرانی یارگیری کند.

مسعودی با بیان اینکه تحریم‌های ایسا نقض برجام بود اگرچه برخی‌ها در داخل با لطایف الحیلی مانع این شدند، تصریح کرد: بعد از برجام ما توانستیم چهار و نیم میلیارد دلار وابستگی غذایی خود را کم کنیم و این کار خوبی بود البته یکسری کار‌های دانش بنیان خوب نیز انجام شد البته میزان آن کم است.

وی گفت: ما بعد از برجام به دوران خام فروشی برگشتیم اگرچه دسترسی به پول‌های نفتی خودش یک مسئله بود، چون مبادلات بانکی ما بعد از برجام به حالت سابق برنگشته بود.

کارشناس مسائل اقتصادی گفت: بعد از برجام نفت به عنوان منبع درآمد دولت به حالت قبل برگشت و آسیب پذیری اقتصاد به سال ۹۰ و ۹۱ بازگشت.

وی با اشاره به اینکه روابط اقتصادی ایران در سال ۹۲ کانالیزه شد مثلا تنها طرف تجاری ما فرانسه بود که آن هم مجوز آمریکا را داشت، تصریح کرد: وضعیت اقتصادی ایران بعد از برجام به غیر از حوزه کشاورزی شکننده‌تر شد و ما الان زمینه یک ضربه دیگر را داریم.

وی با بیان اینکه دشمن گام‌های بعدی خود را برای اعمال هر چه بیشتر بر کشورمان به ویژه در مسائل منطقه‌ای، موشکی، حقوق بشر و دیگر حوزه‌ها مشخص کرده و از همان زمان برجام دو و سه نیز مطرح می‌شد، افزود: بدون شک ما در لایه‌های سیاسی هیچ گونه عقب نشینی نخواهیم کرد و درانجام مذاکرات سیاسی با کشور‌ها هیچ وقت کم نمی‌آوریم از طرفی از لایه نظامی هم هیچ باکی نداریم و در حوزه امنیتی نیز وضعیت خوبی داریم، ولی در بحث اقتصادی آسیب پذیر هستیم و آمریکا هم این را درک کرده است با این وجود می‌گوید که باید جمهوری اسلامی را به سمت مسائل اقتصادی و اجتماعی پیش ببریم تا تسلیم شود.

مسعودی با اشاره به اینکه ما در حوزه اقتصادی و اجتماعی با دو چالش مواجه هستیم، خاطرنشان کرد: در حوزه اقتصادی با چالش ارز و تورم و در حوزه اجتماعی با چالش رکود، بیکاری و اغتشاشات از جنس معیشتی مواجهیم که در دی ماه مزه این نوع اغتشاشات را هم به جمهوری اسلامی چشاندند. البته در حوزه اجتماعی هم دارند زیر ساخت‌ها را آماده می‌کنند.

وی با بیان اینکه اگر در بحث ارزی روند شکننده‌ای داشته‌ایم یکی از دلایل آن این است که ثقل تکیه گاه ما دوبی بوده تصریح کرد: متاسفانه دوبی از قدیم یک محور تجارت برای ایران بوده و این حاصل بی تدبیری بوده است.

وی با اشاره به اینکه ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلار از مسیر امارات وارد کشورمان می‌شده است، تصریح کرد: این باعث شد که امارات بر روی روابط ارزی ایران سوار شود در هر حال امارات در طول اراده آمریکا تعریف می‌شود با این وجود این کشور با اعمال طرح ارزش افزوده برای بخشی از صرافی‌ها برای کشورمان مشکل ساز شد.

کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه بانک مرکزی در این چهار سال اقدامی برای مقابله با وضعیت شکننده بازار ارز نکرده تصریح کرد: بانک مرکزی می‌توانست پیمان‌های پولی دو جانبه و یا ارز الکترونیک را نظیر ونزوئلا اجرا کند، اما نه تنها این کار را نکرد بلکه خدمت بزرگی هم به آمریکایی‌ها کرد و آن هم بحث نقدینگی بود که ریشه آن در سیاست‌های بانک جهانی نهفته است در واقع سیاست‌های دنبال شده توسط بانک مرکزی امکان خلق پول را به بانک‌ها داد و همین باعث شدکه نقدینگی از ۵۶۰ هزار میلیارد به ۱۴۰۰ میلیارد تومان افزایش یابد.

وی با اشاره به اینکه بیشترین رشد نقدینگی در زمان دولت اول روحانی اتفاق افتاد و این نقدینگی به حوزه تولید وارد نشد، افزود: ۱۱۰۰ میلیارد تومان از این میزان نقدینگی برای گرفتن سود در بانک‌ها سپرده گذاری شد و از این طریق شاهد شکل گیری مدل ربوی بانک در سطح کلان بودیم.

مسعودی تصریح کرد: اگر جای جذاب تری از نظام بانکی پیدا شود نقدینگی مانند سیل به آن سمت روانه خواهد شد با این وجود بانک مرکزی نه تنها اقدام به اصلاح روابط نکرد بلکه امروز این نگرانی وجود دارد که نقدینگی وارد بازار ارز شود. در هر حال امروز بانک مرکزی در حال اجرای یکسری تدابیر است تا از انتقال نقدینگی به بازار ارز ممانعت کند، اما نمی‌توانیم چندان نسبت به این موضوع امیدوار باشیم.

وی با طرح این سوال که آیا در شرایط فعلی که آمریکا می‌خواهد جمهوری اسلامی را به یک تصمیم سیاسی برساند ما می‌توانیم در این وضعیت تغییری ایجاد کنیم گفت: مذاکره به این دلیل که فشار‌های اقتصادی وجود دارد از حیث بنیادین و معرفتی غلط است، چون براساس آموزه‌های دینی ما انسان نباید در قبال ظلم و زور کوتاه بیاید از طرف دیگر مذاکره هیچ وقت باعث کاهش فشار‌ها نمی‌شود به گونه‌ای که در گذشته شاهد این موضوع بوده‌ایم.

مسعودی با بیان اینکه راهبرد مذاکره برای رفع تحریم خود متناقض است، چون وقتی که برای رفع تحریم مذاکره کنیم طرف مقابل می‌فهمد که ما کم آورده‌ایم، تصریح کرد: وقتی که از موضع ضعف پای میز مذاکره بنشینیم طرف مقابل نه تنها فشار را کم نمی‌کند بلکه دست به طراحی‌هایی می‌زند تا از یک نقطه دیگر فشار ایجاد کند.

مسعودی با تاکید بر اینکه مذاکره کردن حتی اگر بحث اقتصادی خیلی به ما فشار بیاورد ما را در باتلاق فرو خواهد برد افزود: تصمیم گیری از جنس مذاکرات سال ۹۲ غلط است در هر حال آمریکا، آمریکاست و دشمنی خود را در سطح حرفه‌ای دنبال می‌کند، اما مسئله این است که ما چه قدر خود را باید متناسب با این وضعیت آماده کنیم.

وی با بیان اینکه در بحث بازار ارز خیلی کار‌ها می‌توانستیم انجام دهیم که با تبعات کمتری مواجه شویم، افزود: مثلا بخش عمده‌ای از ارز در کشورمان برای واردات اختصاص می‌یابد با این وجود اگر در این سال‌ها تولید داخل تقویت و نیاز واردات کم می‌شد در نتیجه تقاضای ارزی نیز کاهش می‌یافت از این رو کمتر ضرر می‌کردیم و تلاطم بازار ارزی کمتر می‌شد.

وی با بیان اینکه پیمان‌های پولی دو جانبه و استفاده از ارز‌های دیجیتالی که بانک‌های خارجی را از معادلات حذف می‌کرد نیز از دیگر اقداماتی بود که می‌توانستیم انجام دهیم تصریح کرد: اگر ضربه پذیری تحریم‌ها و فشار‌های اقتصادی کاهش یابد قطعا فشار‌های طرف مقابل هم کاهش پیدا می‌کند مثلا وقتی که قرار شد آمریکا کشورمان را در زمینه بنزین تحریم کند ما تولید بنزین در داخل کشور را افزایش دادیم و از طرفی مصرف بنزین را کنترل کردیم به همین دلیل آن‌ها از تصمیم خود کوتاه آمدند.

وی با تاکید بر اینکه مذاکره نه تنها وضع را بدتر می‌کند، افزود: مذاکره می‌تواند به عنوان یک مخدر ایجاد توهم کند واقعیت این است که ما در مذاکرات سال ۹۲ خیلی فرصت‌ها را از دست دادیم مثلا به دنبال پیمان‌های پولی دو جانبه نرفتیم.

مسعودی با بیان اینکه FATF چاقویی است که ما به شکم خودمان می‌زنیم، اما در هر حال عده‌ای می‌خواهند آن را اجرا کنند تا پول‌های دپو شده را وارد کشور کنند، افزود: باید این مهم را جا بیندازیم که مذاکره فایده‌ای ندارد در هر حال ما تا اقتصاد را درست و تحریم‌ها را بی اثر یا کم اثر نکنیم مذاکره اشتباه است.

مسعودی با بیان اینکه ما نمی‌گوییم که تحریم‌ها باشد و مقاومت می‌کنیم بلکه می‌گوییم که باید وضعیت اقتصادی را درست کنیم تا تحریم‌ها بی اثر شود، افزود: آمریکا خیلی هوشمندانه فشار‌ها را طراحی کرده تا آن بخش از مردم که همواره در مقاطع سخت پشت سر نظام بوده‌اند حضور آن‌ها در دفاع از نظام کم رنگ شود.

مسعودی گفت: ما بسته‌ای را آماده کرده‌ایم که براساس آن اگر ۱۰ اقدام انجام شود ظرف مدت یک سال شاهد آثار آن در حوزه اقتصادی خواهیم بود.

وی با بیان اینکه جریانی که می‌خواهد مذاکره کند اتفاقا مشکل اقتصادی ندارند و تحریم‌ها هم آن‌ها را اذیت نکرده است گفت: این‌ها کسانی هستند که شاید بدشان هم نیاید که نظام اسلامی مدام رفتار خود را تغییردهد تا به آنجایی که می‌خواهند برسد.

وی افزود: آقایان در سال ۹۲ می‌گفتند که می‌خواهیم مذاکره کنیم تا وضعیت بهتر شود، ولی الان احتمالا می‌گویندکه اگر مذاکره نشود وضع بدتر خواهد شد.

وی به برخی اقدامات برای کاستن اثر زهر تحریم‌ها اشاره کرد و افزود: ۱۴۰ هزار میلیارد تومان ترنور مالی طرح نظام سلامت است با این وجود اگر طرح پرونده الکترونیک سلامت اجرایی شود حداقل ۳۰ درصد هزینه‌ها در حوزه سلامت کاهش می‌یابد. در واقع اجرای این طرح جلوی سوء استفاده کادر سلامت و درمان القایی را می‌گیرد.

وی از پیمان پولی دو جانبه به عنوان یکی دیگر از راهکار‌ها برای کاهش اثر زهر تحریم‌ها نام برد و افزود: ما در حوزه غذا می‌توانیم حجم زیادی غذای بدون نیاز به آب و یا با استفاده از آب‌های شور تولید کنیم و این می‌تواند پتانسیل جدیدی برای صادرات ایجاد کند.

وی بر ضرورت تامین مالی از منابع داخلی و سرمایه‌های خرد مردم تاکید کرد و افزود: در همین رابطه مپنا در عرض یک دقیقه برای اجرای یکی از پروژه‌های خود صد میلیارد تومان از سرمایه‌های مردم را جمع کرد.

وی با اشاره به اینکه ۹۰ درصد نقدینگی در اختیار پنج درصد از افراد جامعه است و این مسئله جدی است تصریح کرد: در این دوره خلق پایه پولی به ۱۰۷ درصد رسیده است و این میزان نسبت به دوره احمدی نژاد ۲۰ درصد افزایش داشته است.

وی با بیان اینکه افزایش پایه پولی فقط گندکاری بانک‌ها را می‌پوشاند تصریح کرد: سالانه ۲۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی از طریق پایه پولی توسط بانک مرکزی افزایش یافته است و این در حالی است که روحانی می‌گفت: خط قرمز دولت افزایش پایه پولی است.

مسعودی با اشاره به اینکه افزایش پایه پولی می‌توانست با نرخ صفر درصد به تولید اختصاص پیدا کند، چون الان بخش تولید می‌گوید نقدینگی نداریم، تصریح کرد: مهمترین پیشنهاد ما این است که افزایش پایه پولی را با نرخ صفر درصد به تولید اختصاص دهند.