گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، نشست نقد و بررسی سریال تلویزیونی «شاید برای شما اتفاق بیفتد» با حضور مهدی تحویلیان، مدیر تولید؛ احمد معظمی، کارگردان؛ حسین فلاح، کارگردان؛ سعیده عرب، بازیگر؛ ابوالفضل همراه، بازیگر؛ ارسطو خوش‌رزم، بازیگر و سیامک راشدی دستیار کارگردان و بازیگر این پروژه در خبرگزاری دانشجو برگزار شد.
«خبرگزاری دانشجو» - سریال «شاید برای شما هم اتفاق بیفتد» جز معدود سریال‌های تلویزیون ایران است که 4 سال ادامه پیدا کرده است. اتفاقی که در سریال‌های خارجی معمول است و حتی برخی سریال‌ها ده، بیست سال هم ادامه می‌یابند. چه چیز باعث شد که این سریال استمرار داشته باشد؟ به نظر شما چه مانعی باعث می‌شود که این قبیل سریال‌ها چندان در تلویزیون ایران وجود ندارند؟
مهدی تحویلیان: چون این سریال اپیزودیک است و هر قسمت داستان جداگانه‌ای دارد. بیشتر این داستان‌ها هم واقعی هستند و از زندگی مردم گرفته شده‌اند. هدف ما این بود که آنچه در جامعه اتفاق می‌افتد را به تصویر بکشیم و نویسنده‌های ما سعی می‌کنند تغییرات زیادی ایجاد نکنند تا از واقعیت دور نشویم. شاید ضرب‌المثل «آنچه که از دل برآید بر دل نشیند» به این منظور باشد چون آنچه ما می‌سازیم اتفاقاتی است که در خانواده‌ها اتفاق می‌افتد و ما آنها را بازسازی می‌کنیم.
یکی از مخاطب‌ها می‌گفت این سریال، تنها سریالی است که هنگام شروع هر قسمت آن نمی‌دانیم داستان چیست و بازیگران چه کسانی هستند و این باعث جذابیت سریال شده است. در سریال‌های دیگر این خصوصیت نیست و داستان و بازیگرها معلوم هستند. در حدود این 200 و اندی قسمت، هیچ یک از اپیزودها دو قسمتی نشد و همیشه هر قسمت پایان داشت. از سوی دیگر، در هر قسمت یک نتیجه اخلاقی، اجتماعی و یا ارشادی وجود داشت. شاید این‌ها خصوصیاتی باشند که باعث ادامه پیدا کردن سریال شدند. شاید اگر از طرف سازمان و مردم حمایت صورت گیرد این سریال ادامه پیدا کند.
جذاب نبودن قصه‌ها و بودجه محدود مانع از ادامه این سریال می‌شود
«خبرگزاری دانشجو» - از بعد سیاست‌گذاری سازمان صداوسیما این مساله را چطور ارزیابی می‌کنید؟ ظاهرا حمایت‌های صداوسیما خوب بوده که این سریال تدوام داشته است؟
احمد معظمی: من واقعیت‌ها را می‌گویم که چرا این سریال‌ها را ادامه نمی‌دهیم. یک؛ نبودن قصه‌های جذاب. برای این مجموعه چیزی حدود 400 قصه وجود داشت که 300 قصه به دلیل ضعف و جذاب نبودن رد شدند و تنها حدود 205 قسمت از آنها ساخته شده است. من 138 قسمت ساختم اما 8 قسمت را از لحاظ قصه دوست دارم. دومین مساله نبود بودجه است. این مجموعه با بودجه خیلی محدود ساخته شده و همه عوامل دلی کار کرده‌اند. پیام این سریال در 206 قسمت آن، رسیدن به یک نگاه جمعی در راستای تحقق رسالت رسانه‌ای به عنوان رکن اصلی در فرهنگ‌سازی خانواده بود.
گله‌ای هم از هم صنف‌های خودم دارم که به این مجموعه نگاه کوچکی داشتند. در صورتی که به نظر خودم به عنوان یک مخاطب، خروجی این مجموعه از لحاظ کیفیت، محتوا و مضمون نسبت به سریال‌های دیگر بالاتر بود؛ چون تیم جوان بود و ایده‌ها و تفکراتی نویی داشت. از مجموعه‌های این تیپی حمایت نمی‌کنند و بودجه کمی را به آنها اختصاص می‌دهند. من سیاست‌های جدید سازمان را نمی‌دانم و مطلع نیستم که آیا تهیه کننده می‌تواند با شرایط بودجه‌ای که اکنون وجود دارد کار کنند یا خیر؟ این مجموعه بودجه پایینی داشت اما بین مدیران و مردم جای خود را پیدا کرده و همه آن را می‌شناسند.
به نظر من این مجموعه احتیاج دارد که هر سال تغییراتی در کل عوامل داشته باشد تا خون تازه‌ای به سریال تزریق شود و این مساله در روند بهبود کار تاثیرگذار خواهد بود. من در ساخت این سریال به مرحله‌ای رسیدم که به خودم گفتم 130 قسمت ساخته‌ام و باید حالا بگذاریم افرادی با ایده‌های بهتر بیایند و کار کنند. اگر نیروی جدید برای ادامه این کار بیاورند بسیار خوب است چون مردم این مجموعه را دوست دارند و با آن ارتباط برقرار کرده‌اند.
شاید برای شما اتفاق بیفتد یکی از برکات تلویزیون بود
ابوالفضل همراه: در مورد این که چرا این سریال طولانی شد و مردم با آن ارتباط برقرار کردند، ضرب‌المثلی هست که می‌گوید: «هرآنچه که از دل برآید بر دل نشیند». به نظر من که در 24 قسمت حضور داشتم، این مجموعه در سال‌های اخیر در تولیدات صداوسیما برای مخاطب یکی از برکات بوده است. این مجموعه، قصه‌هایی بسیار ساده، به دور از هرگونه اغراق و خیال‌پردازی آنچنانی داشت و چیزهایی که در سریال‌های دیگر به وفور می‌بینیم اینجا خیلی کمرنگ بود.
قصه‌های این سریال از بطن اجتماع بیرون آمدند و واقعیت‌ها را به نحوی دراماتیک شده در اختیار مخاطب قرار دادند که مخاطب هم با آنها ارتباط برقرار می‌کند. هر چند به قول آقای معظمی در جامعه هنری استقبالی از سریال نشد و نگاه سخیفی به کار داشتند ولی در جامعه استقبال خوب بود. طبق آمار و ارقام در این چند ساله سریال شاید برای شما هم اتفاق بیفتد جز سریال‌های پربیننده سیما بوده است. سریال از شبکه تهران پخش شد ولی از شبکه‌های استانی هم تماس می‌گرفتند و می‌گفتند این سریال در باکس برنامه‌ها یکی از سریال‌های پر طرفدار است.
اتفاق خوبی که در این مجموعه افتاد و من در سال‌های اخیر در مجموعه‌های دیگر ندیدم، جمع شدن یک تیم جوان، با انگیزه و پویا بود. این مجموعه استعدادهای بسیار زیادی را به جامعه هنری، سینمایی و تلویزیونی کشور معرفی کرد. همه عوامل جوان بودند، با انگیزه کار می‌کردند و کار خوبی را هم انجام می‌دهند. حتی اهالی فن می‌گفتند بعضی از قسمت‌ها با سریال‌های الف ویژه قابل رقابت است. عنوان فیلم هم تبدیل به یک تکیه کلام شده که وقتی اتفاقی خوب یا بدی می‌افتد مردم به هم می‌گویند: «شاید برای شما هم اتفاق بیفتد». این مساله، تاثیرگذاری کار را نشان می‌دهد.
شاید برای شما اتفاق بیفتد بهترین سریال تلویزیون درباره امر به معروف و نهی از منکر بود
از نظر بعد ارزشی و محتوایی هم این مجموعه موفق بود. در این سال‌ها کاری نداشتیم که در مورد مصادیق و مفاهیم امر به معروف و نهی از منکر که در جامعه ما خیلی به آن تاکید شده ولی فراموش شده است، به این شفافیت و در بستر قصه حرف بزند. مجموعه شاید برای شما هم اتفاق بیفتد یکی از مهم‌ترین و بهترین مجموعه‌هایی است که در زمینه امر به معروف و نهی از منکر ساخته شده است. در هر اپیزود این سریال، محتوایی به مخاطب منتقل و از این محتوا معنای خوبی و بدی آشکار می‌شد. در واقع، مخاطب خود را جای شخصیت‌های سریال می‌گذاشت و نتیجه کار خوب یا بد را می‌دید.
مجموعه شاید... آفت‌هایی هم در این سال‌ها داشته است. یکی از آفت‌ها این بود که یک سری از قصه‌ها تکرار می‌شد و بعضی از قسمت‌ها هم ضعیف بود. ما دیگر سوژه نداشتیم و مثلا باید رنگ و لعاب سوژه‌های تکراری را عوض می‌کردیم تا بتوانیم دوباره آن قصه را ارائه کنیم. یکی از راه‌هایی که می‌تواند به این مجموعه کمک کند ایجاد اتاق فکر در خود سازمان یا حتی شبکه 5 است که متولی این سریال می‌باشد.
همچنین استفاده از نظرات کارشناسان، روانشناسان و کسانی که در این حوزه تصمیم گیرنده هستند و سپس ارائه این نظرات به تیم‌های نویسندگی می‌تواند موثر باشد. حتی می‌توان یک فراخوانی داد تا نویسنده‌های خوب، جوان و مستعد از سراسر کشور طرح و ایده دهند. پیشنهاد من برای ادامه سریال به آقای تحویلیان این است که وب‌سایتی با نام بانک ایده راه‌اندازی شود تا مردم از سراسر کشور طرح‌ها و ایده‌های خود را ارائه کنند و دست نویسنده‌ها باز شود.
با ایفای نقش‌های این سریال در بازیگری پوست انداختم
در این 206 قسمتی که ساخته شد بیشترین قسمت‌ها را آقای معظمی ساخت و من هم افتخار همکاری با ده، دوازده کار ایشان را داشتم و خلاقیت‌های زیادی را دیدم. آنچه برای من در این مجموعه و همکاری با آقای معظمی خیلی جالب بود این است که ایشان نسبت به فیلمنامه، کارگردانی و ارتباط با بازیگرها دقت و موشکافی زیادی داشتند و این طور نبود که چیزی را به بازیگر تحمیل کنند. من متنوع‌ترین نقش‌هایم را در مجموعه ایشان کار کردم که به اصطلاح دوستان برایم یک پوست‌اندازی در بازیگری بود.
برخی گفتند بودجه این سریال به اندازه ناهار پروژه‌های دیگر است!
احمد معظمی: بودجه این سریال باید افزایش یابد. البته، بودجه خیلی پایین نبود اما برای ما که کار می‌کنیم کم بود. یکی از کارگردان‌های این مجموعه در گفت‌وگویی با برنامه شماوسیما گفته بود: بودجه این سریال به اندازه ناهار پروژه‌های دیگر است! البته، این حرف منطقی بود و من هم ناراحت شدم. اما الان همه چیز عوض شده و قیمت‌ها چند برابر شده‌اند و نمی‌شود تیمی خلاق تمرکز خود را برای کار بگذارد ولی فکر مسائل مالی نباشند. خود من اگر بودجه افزایش نیابد به هیچ عنوان کار نمی‌کنم. البته، این سریال جدا از محاسن آن، ایرادات زیادی هم داشت و در برخی قسمت‌ها به شدت افت کرد. در کارهای خود من هم برخی از این اپیزودها بود که بد درآمد. اما یکی از ضربه‌های اصلی که به کار وارد شد عوض شدن ساعت و زمان پخش آن بود.
تحویلیان: در ابتدا سریال ساعت 7 عصر روزهای جمعه پخش و یک‌شنبه‌ها تکرار می‌شد که مردم پخش آن را به این صورت شناختند. اما چون سیاست سازمان بر این شد که برخی از قسمت‌های سریال به صورت مناسبتی مثلا برای دهه محرم یا ماه مبارک رمضان ساخته و پخش شود، این پخش ثابت از بین رفت و به مجموعه لطمه خورد. از طرف دیگر، بودجه این سریال هم به گونه‌ای نبود که باعث پیشرفت آن شود. چون بودجه‌های سازمان تحت شرایط خاصی برآورد می‌شود و سازمان با نظر کارشناسان خود برای هر قسمت سریال بودجه‌ای را تعیین می‌کند. ما از عوامل این کار متشکر هستیم که با این بودجه کار کردند. حتی بسیاری از بازیگرها دستمزدهای حقیقی خود را نگرفتند و به خاطر دوستی و محبتی که به این سریال داشتند کار می‌کردند. البته، برخی از بازیگرها هم بودند که به دلیل دستمزد پایین حاضر به همکاری نمی‌شدند.
آمار بیننده‌های شاید برای شما اتفاق بیفتد از بیننده‌های مختارنامه بیشتر بود
سیاست سازمان در ابتدا بر این بود که از نابازیگرها استفاده کنیم. حتی ما چند قسمت اول را هم به همین شکل ساختیم ولی جواب نگرفتیم و از بازیگران استفاده کردیم. بازیگرانی هم که آمدند کار خود را به نحو احسن انجام دادند و این گونه نبود که به خاطر دستمزد پایینی که دریافت می‌کنند کار خود را خوب انجام ندهند. یکی از اهداف صداوسیما برای ساخت این سریال این بود که از افراد جوان استفاده شود و همین‌طور هم شد. در دوره‌ای که پخش سریال مختارنامه با سریال ما همزمان شده بود طبق آمارها بیننده‌های شاید برای شما هم اتفاق بیفتد بیشتر از بیننده‌های مختار بودند.
میلاد کی‌مرام اصلا قبول ندارد در شاید برای شما اتفاق بیفتد بازی کرده است
«خبرگزاری دانشجو» - چقدر می‌شود به این سریال به عنوان محلی برای تربیت نیرو‌های جدید که می‌توانند به سینما و تلویزیون تزریق شوند نگاه کرد؟ در این سریال بازیگرهای جدید معرفی شدند و یکی از بازیگرهایی که با این سریال شناخته شد و برای فیلم ملکه جایزه هم گرفت آقای میلاد کی‌مرام بود.
احمد معظمی: ایشان این مساله را قبول ندارند و در هیچ مصاحبه‌ای هم اشاره نمی‌کنند. ایشان می‌گویند اولین سریالشان «نابرده رنج» بوده، در صورتی که 5 اپیزود برای من بازی کردند و بنده ایشان را به آقای بذرافشان معرفی کردم. آقای بذرافشان به من گفتند اگر شما ok می‌دهی من ایشان را برای این نقش بگذارم و من هم آقای کی‌مرام را تأیید کردم. اما ایشان قبول ندارند و می‌گویند اصلا در شاید... بازی نکرده‌اند در صورتی که 10 اپیزود برای خود من از نقش‌های کوتاه تا رُل اصلی بازی کرده است.
متأسفانه عده‌ای از دوستان این مساله را قبول ندارند و به تلویزیون و این مجموعه کوچک نگاه می‌کنند. در صورتی که به نظر من بسیاری از بازیگرهای معروف سینمای ما از تلویزیون به سینما معرفی شدند. خود من هرجا بروم می‌گویم سریال شاید برای شما هم اتفاق بیفتد را کار کرده‌ام. اتفاقا این سریال، سریال سختی است؛ چون اپیزودیک است و شما در هر قسمت یک ژانر و قصه جدید را تجربه می‌کنید. در واقع، ما در این سریال با یک فیلم نیمه بلند طرف هستیم و این کار بسیار سخت‌تر از تله فیلم ساختن است.
روی اسم بازیگران جوان خط می‌کشند
ارسطو خوش‌رزم: بابت این که این مجموعه نیروی جوان را تربیت کرده است من بعید می‌دانم این سیاست سازمان بوده باشد. با توجه به این که پدر من یکی از تهیه‌کنندگان بزرگ تلویزیون ایران هستند می‌دانم که هر زمان تله فیلم یا سریالی می‌خواهد کَست شود لیست عوامل از جمله بازیگران برای سازمان ارسال می‌شود و به عینه دیده‌ام که روی اسم بازیگران جوان و با استعداد خط می‌کشند و زیر آن این جمله را می‌نویسند: «برای بازیگران نقش‌های اصلی از بازیگران چهره استفاده کنید». حالا این جوان‌هایی که استعداد دارند و تجربه‌هایی هم در تئاتر داشته‌اند کجا می‌توانند چهره شوند؟
در خصوص مجموعه شاید برای شما هم اتفاق بیفتد خیلی کم لطفی می‌شود. حتی همکاران خودمان بارها شده که می‌گویند شما چقدر این مجموعه را کار می‌کنید؟ دیگر بازی نکنید. من قبل از این مجموعه، 4 سریال، 9 تله فیلم و تعدادی هم تئاتر بازی کرده بودم و تا اکنون هم در 30 تله فیلم نقش اول را بازی کرده‌ام اما هنوز مردم در خیابان مرا با مجموعه شاید... می‌شناسند که این نشان دهنده دیده شدن این سریال بین مردم است.
در دفاتر مختلف به بازیگران جوان پیشنهادهای غیر اخلاقی و مالی داده می‌شود
آقای تحویلیان به جوان‌ها اعتماد کردند، کاری که هیچ تهیه‌کننده دیگری انجام نمی‌دهد. از سوی دیگر، امنیت اخلاقی دفتر ایشان نیز بسیار بالا بود. ما بسیار می‌شنویم که به دوستان جوان علاقمند به بازیگری در دفاتر مختلف پیشنهادهای مالی و غیر اخلاقی داده می‌شود اما از بین همه کسانی که در صنف‌های مختلف با دفتر آقای تحویلیان کار کرده‌اند کسی نیست که کوچکترین دلخوری به لحاظ برخوردهای اخلاقی داشته باشد که این مساله بسیار مهمی است. جوان‌ها هر جا می‌روند یا پول می‌خواهند یا بحث‌های غیر اخلاقی مطرح است که این باعث تضعیف روحیه و حتی افسردگی برخی از بازیگران جوان شده است.
آقای تحویلیان به جوان‌ها اعتماد کردند و الان تقریبا هشتاد درصد بازیگران جوانی که در سینما و تلویزیون ما می‌درخشند از این سریال کار خود را آغاز کرده و شناخته شده‌اند. من در این 4 سال در 30 اپیزود از این مجموعه بازی کردم و طیفی از نقش‌ها را ایفا کردم که ممکن است سال‌ها طول بکشد تا یک بازیگر جوان بتواند در همه این نقش‌ها بازی کند.
بالاترین دستمزدم برای سریال شاید... یک و نیم میلیون تومان بوده است
بالاترین دستمزد من برای یک اپیزود این سریال حدود یک و نیم میلیون تومان بوده که این رقم کمتر از یک دهم دستمزدی است که در یک تله فیلم معمولی گرفته‌ام. من همیشه قراردادهایم را سفید امضا کرده‌ام چون حالم سر این پروژه خوب بوده است. من به این کار به شکل یک منبع درآمد نگاه نکردم بلکه فرصتی برای من بوده تا بتوانم با آرامش خیال نقش‌هایی را تجربه کنم که مردم آنها را می‌بینند و دوست دارند. بیشتر اپیزودهای این مجموعه را هم با آقای معظمی کار کرده‌ام که افتخار می‌کنم چون کمتر کارگردانی پیدا می‌شود که دکوپاژش را به خاطر بازیگرش عوض کند. ایشان همیشه مشورت می‌کند و نظر آدم‌ها برایش مهم است.
ادامه دارد...