به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، عباس کشاورز معاون زراعت وزارت جهاد کشاورزی در گفت‌وگویی تفصیلی، اعلام کرد، اتهامات وارده به بخش کشاورزی در مورد بالا بودن مصرف آب در این بخش غیرقابل قبول است.
وی در مورد ادعاهای مطرح شده از سوی وزارت نیرو مبنی بر مصرف ۹۰ درصدی آب از سوی بخش کشاورزی گفت: برآوردهای ما نشان می‌دهد که حداکثر آب موجود برای اینکه کشاورزی بتواند از آب تجدیدپذیر استفاده کند، در بهترین سناریو از 75 میلیارد متر مکعب تجاوز نمی‌کند. پس زمانی که مصرف آب در کشور 95 میلیارد متر مکعب آب فرض می‌کنیم، چگونه بخش کشاورزی می‌تواند 90 میلیارد متر مکعب آب مصرف کند.
کشاورز در پاسخ به این سئوال که هدررفت آب در بخش کشاورزی بالاست ،گفت: ادعای من دلایل علمی دارد که این موضوع صحت ندارد، چرا که در دنیا و کشورهایی که 750 میلی‌متر بارندگی سالانه دارند، از هر متر مکعب آب یک کیلو و 700 گرم کالای کشاورزی تولید می‌کنند، اما در حال حاضر در ایران یک کیلو و 300 گرم محصول تولید می‌شود بنابراین ما خیلی فاصله چندانی نداریم که بگوییم آب در مزارع مناسب مصرف نمی‌شود.
معاون زراعت وزارت جهاد کشاورزی در مورد ممنوعیت کشت برنج در برخی مناطق گفت: این موضوع از 5 سال پیش به پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی مطرح و اجرا شد. البته نه اینکه ما برنج را دوست نداریم، بلکه برنج یک محصول استراتژیک و خوب است که باید آن را تامین کنیم، اما باید به بهره‌وری پایین آن کمک کنیم و چون محصول برنج آب‌بری زیادی و در حد نیشکر دارد، پس این بحث را در ابتدا به عنوان سیاست داخلی و تحت عنوان عدم حمایت در مناطقی که به غیر از گیلان و مازندران بود، مطرح شد، تا برای مکانیزاسیون، بیمه برنج و تامین بذر تلاش کردیم که محدودیت ایجاد کنیم.
کشاورز در مورد انتقال آب خزر به فلات مرکزی و سمنان نیز معتقد است : دنیا انتقال آب بین حوضه‌ای را از لحاظ کلان تائید نکرده است، کسانی هم که در دنیا در 50 سال گذشته در این زمینه سرمایه‌گذاری کردند موفق نبودند، اما در موارد اجتناب ناپذیر در بخش شرب پذیرفته شده است که با انتقال آب بین حوضه‌ای می‌توان این کار را انجام داد، پس اگر این انتقال آب برای شرب باشد، می‌تواند مفید و مؤثر باشد.
متن کامل مصاحبه با عباس کشاورز معاون زراعت وزارت جهاد کشاورزی را با هم می خوانیم:
*ادعای وزارت نیرو برای بالا بودن مصرف آب بخش کشاورزی
آیا ادعای وزارت نیرو مبنی بر بالا بودن مصرف آب در بخش کشاورزی و اینکه ۹۰ درصد آب توسط بخش کشاورزی مصرف می‌شود را می پذیرید؟
کشاورز:برآوردهای کارشناسی این است که روان آب‌های کشور حدود 48 درصد کاهش یافته است.به عبارتی در افق بلندمدت که نزدیک به 90 میلیارد متر مکعب آب سطحی و رودخانه‌ها داشتیم، این عدد در حال حاضر به سختی به 50 میلیارد متر مکعب می‌رسد، پس بنابراین باید این عدد را بپذیریم و البته تمام این 50 میلیارد متر مکعب هم قابل مهار نیست و خیلی از مناطق سیلاب و در برخی مناطق به دلیل عدم وجود زمان مصرف خارج می‌شود، پس حداکثر تصور کنیم که 50 میلیارد متر مکعب آب سطحی می‌توانیم داشته باشیم و آب زیرزمینی هم با بیلان (تراز) منفی بسیار زیاد انباشته شده 120 میلیارد متر مکعب مواجه است. در برنامه ششم توسعه هم قرار بود که 11 میلیارد متر مکعب با طرح تعادل بخشی کاهش یابد پس تصور کنید آب زیرزمینی بدون طرح تعادل بخشی هم بیش از 55 میلیارد متر مکعب نیست، پس حداکخثر آبی که در این سرزمین وجود دارد 105 میلیارد متر مکعب است، بنابراین این گفته‌های بنده برای این است که تا حدودی به تعریف مشترک برسیم.
بحث این است که کشاورزی آب زیادی مصرف می‌کند. باید گفت که اکثر کشورهای دنیا که سه برابر ایران بارندگی دارند 70 درصد آب آنها در بخش کشاورزی مصرف می شود، پس بنابراین اتهامی که به بخش کشاورزی وارد می‌شود که این بخش آب زیادی مصرف می‌کند وارد نیست، چون بحث خصوصیات کشاورزی و اینکه در فضای باز کشاورزان فعالیت می‌کنند پس وقتی همه دنیا در این حد 70 درصد مصرف آب دارند، بخش کشاورزی ایران در بخش مصرف آب عدد بالایی نیست.
به هر حال عدد مصرف آب کشاورزی بالاست.
کشاورز:برآوردهای ما نشان می‌دهد که حداکثر آب موجود برای اینکه کشاورزی بتواند از آب تجدیدپذیر استفاده کند، در بهترین سناریو از 75 میلیارد متر مکعب تجاوز نمی‌کند.
*زمانی که در کشور 95 میلیارد متر مکعب فرض می‌کنیم چگونه بخش کشاورزی می‌تواند 90 میلیارد متر مکعب آب مصرف کند
یعنی این عدد بالا نیست؟
کشاورز: تقریبا از آن آب سطحی که اعلام شد 50 میلیارد متر مکعب حدود 10 میلیارد متر مکعب آن در شمال البرز که به دریای خزر وارد می‌شود و هیچ استفاده مناسبی از آن نمی‌شود و اقدامی برای مهار آن نمی‌شود. البته باید اذعان کرد که مهار این آب هم سخت است و نمی‌توان گفت که تنها دلیل آن بی‌توجهی است. پس زمانی که در کشور 95 میلیارد متر مکعب فرض می‌کنیم، چگونه بخش کشاورزی می‌تواند 90 میلیارد متر مکعب آب مصرف کند، در حالی که ما قبول داریم که 6 میلیارد متر مکعب آب در بخش شرب مصرف می‌شود و 2 میلیارد متر مکعب بخش صنعت مصرف می‌کند.
این اعداد با مصرف 90 درصد آب توسط بخش کشاورزی تطبیق ندارد، پس زمانی باید این مباحث را مطرح کنیم که فرض کنیم یک منبع خروجی آب کشور روخانه کارون است و تمام فصل سال شما شاهد خروج آب کارون به خلیج فارس هستید، حالا در برخی مواقع بیشتر و در تابستان کمتر است، پس این موارد را نمی‌توان به حساب مصرف کشاورزی و شرب بگذاریم. بنابراین اگر بخواهیم به دقت و ظرافت بالا اعلام کنیم که بخش کشاورزی چه میزان آب مصرف می‌کند، باید کنتور حجمی بر روی چاه‌های کشاورزی نصب شود، اقدامی که از زمان قانون توزیع عادلانه آب در سال 61 مطرح بوده است و همه اصرار داریم که یکی از ضرورت‌های بخش کشاورزی این است که آب کشاورزی را حجمی تحویل دهیم و کنتورها دقیق باشند. پس وقتی اعلام می‌شود بخش آب شرب 6 میلیارد متر مکعب مصرف دارد و از سوی دیگر اعلام می‌شود 25 درصد آب به حساب نیامده دارد، چگونه بخش کشاورزی را می‌گوییم که مصرف آب این بخش 90 میلیارد متر مکعب است و هدر روی بالایی هم دارد.
*هدرروی آب در بخش کشاورزی بالاست؟
قبول دارید که هدرروی آب در بخش کشاورزی بالاست؟
کشاورز: بحث‌هایی مطرح می‌شود که آب در بخش کشاورزی هدرروی بالایی دارد پس ما اگر کشاورزی را به سه گروه تقسیم کنیم باید بگوییم که 1-مناطقی که کشت متراکم و مزارع به هم چسبیده دارند، مثل خوزستان، مازندران، و سواحل خزر که مناطق اینها به هم پیوسته است. این مناطق آب مازاد بالا دستی را در پایین دست مصرف می‌کنند. پس باید ابتدا و انتهای مناطق آبی لحاظ شود. به همین دلیل هم هست که تصور می‌کنیم که راندمان آب بخش کشاورزی مازندران و گیلان بالاست برای اینکه آب مناطق بالا دست منبع پایین دست است.
2- مزارعی هستند که از آب زیرزمینی استفاده می‌کنند. کلید آب زیرزمینی در دست خود کشاورز است. چگونه می‌توان تصور کرد که یک کشاورز آب چاه خود را باز می‌گذارد تا آب به صحرا و دشت که مصرف ندارد رها شود. کشاورزان به اندازه‌ای میلی‌متری مراقب هستند که حتی شاید یک متر هم درچاه‌ها آب هدر نمی‌رود، چرا که آب کم است.
3-سومین مناطق، مناطق میانی است که عموما از سیلاب استفاده می‌کنند، این مناطق که متکی بر چند شاخه شدن نهرهای فصلی هستند و این جا شاید به دلیل اینکه نمی‌توانند تمام آب را مهار کنند تلاش می‌کنند از این آب استفاده کند و بخشی را آبیاری کنند و بخشی را هم به دلیل فراوانی آب نتوانند مهار کنند و البته جای دوری نمی‌رود و در مسیر دیگری استفاده شود.
پس حرف شما این است که مصرف آب در بخش کشاورزی بالا نیست.
کشاورز: ادعای من دلایل علمی دارد، در دنیا و کشورهایی که 750 میلی‌متر بارندگی دارد از هر متر مکعب آب یک کیلوگرم و 700 گرم کالای کشاورزی تولید می‌کنند، اما در حال حاضر در ایران یک کیلوگرم و 300 گرم است، بنابراین ما خیلی فاصله چندانی نداریم که بگوییم آب در مزارع مناسب مصرف نمی‌شود.
چه اقداماتی برای کاهش مصرف آب و بالا رفتن راندمان آب بخش کشاورزی شده است؟
کشاورز: البته یکی از ضرورت‌هایی که ما راندمان مصرف آب را ارتقا می‌دهیم این است که کمک کنیم که کشاورزان در اراضی آرایش پیدا کنند و اراضی بزرگ شود که قطعا تلفات آب به حداقل می‌رسد. اینها گام‌هایی است که همواره مورد توجه بوده است و در برنامه پنجم و ششم توسعه به این موضوع بسیار پرداخته شده و دولت و مجلس کمک‌های زیادی کرده‌اند، اما به هر حال تصور کنید که 6 و نیم میلیون هکتار تا بخواهد یکپارچه شود کار آسان و یک دولت و دو دولت نیست.
*محدودیت کشت برنج از سوی وزارت جهاد ۵ سال پیش مطرح شد
چند وقتی است که اردکانیان وزیر نیرو اعلام می‌کند که کشت برنج در برخی نقاط به غیر از مناطق شمالی ممنوع است، چرا که این موضوع در کشور کم آبی مثل ایران رعایت نمی‌شود و محصولاتی کشت می‌شود که آب‌بری زیادی دارد و آن مناطق از لحاظ منابع زیرزمینی وضعیت خوبی ندارد. آیا وزارت جهاد برای اجرای این موضوع جدیت دارد که به خوبی اجرا شود؟
کشاورز:این موضوع از 5 سال پیش به پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی مطرح و اجرا شد. البته نه اینکه ما برنج را دوست نداریم نه، بلکه برنج یک محصول استراتژیک و خوب است که باید آن را تامین کنیم، اما باید به بهره‌وری پایین آن کمک کنیم، چرا که محصول برنج آب‌بری زیادی و در حد نیشکر دارد. پس این بحث را در ابتدا به عنوان سیاست داخلی و تحت عنوان عدم حمایت در مناطقی که به غیر از گیلان و مازندران کشت شود مطرح شد تا برای مکانیزاسیون، بیمه برنج و تامین بذر تلاش کردیم که محدودیت ایجاد کنیم.
این گام مؤثر بود به طوری که ظرف 4 سال گذشته سطح زیر کشت برنج خوزستان از 130 هزار هکتار به کمتر از 70 هزار هکتار رسید این اقدامات در فارس و اصفهان نیز مؤثر بود. در جریان کمیته سازگاری با اقلیم نیز ما این را مطرح کردیم، اوایل آن در جلسات کارشناسی مطرح شد و مجموعه آن برای تصویب به هیأت دولت رفت.
چه اقداماتی برای جایگزینی کشت برای کشاورزان انجام دادید؟
کشاورز: یکسری سیاست‌هایی را قرار شد، کمک کنیم کشاورزان محصول جدیدی داشته باشد تا درآمد آنها در همان حد باشد و محصولات جدید را با نام "کینووا" به کشاورزان معرفی کردیم تا درآمدی کمتر از برنج نداشته باشد و به اندازه برنج هم آب مصرف نکند، بنابراین امید است با این اقدامات موجبات اجرای آن فراهم شود، چرا که اگر به کشاورزان ایران موضوعات را صادقانه و با منطق مطرح کنیم اخلاقا هیچ مقاومتی با این تصور که بر اساس منافع ملی حرکت می‌کنیم، ندارد.
*کمیته ملی سازگاری با کم‌آبی موفق می شود؟
در حالیکه شورای عالی آب داریم کمیته ای به نام کمیته ملی سازگاری با کم‌آبی از اواخر سال گذشته ایجاد شد آیا این کمیته می‌تواند موفق باشد؟
کشاورز: این موضوع را باید از وزرا بپرسید اما به هر حال با اختیاری که در ماده 138 به کمیته ملی سازگاری با کم آبی داده شده از اقتدار کافی برخوردار است.
* آب کشور هنوز قابل مدیریت است
آیا کمیته ملی سازگاری با کم‌آبی در سال‌های آینده بحران آب را می تواند حل کند.
کشاورز: حداقل در 6 یا 7 سال اخیر مطالبی که عنوان کردم باز هم اعلام می‌کنم که آب کشور هنوز قابل مدیریت است و نسخه‌های آن هم کاملا اجرایی است و خیلی احساسی نیست و ما هم طبق این 4 یا 5 سال بسیاری از آن را مثل کشت نشاء را در مورد چغندر قند و پنبه اجرا کردیم و کاملا هم جواب داده است و 30 درصد کاهش مصرف آب و 20 درصد افزایش تولید را در پی داشته است.
در سفر اخیر رئیس‌جمهور به سمنان موضوع انتقال آب از خزر به سمنان تصویب شد آیا این مفید و مؤثر است.
کشاورز: باید اذعان کنم که دنیا انتقال آب بین حوضه‌ای را از لحاظ کلان تائید نکرده است، کسانی هم که در دنیا در 50 سال گذشته در این زمینه سرمایه‌گذاری کردند موفق نبودند، اما در موارد اجتناب ناپذیر در بخش شرب پذیرفته شده است که انتقال آب بین حوضه‌ای می‌توان این کار را انجام داد پس اگر این انتقال آب برای شرب باشد، می‌تواند مفید و مؤثر باشد.
منبع: فارس
ارسال نظرات