سال ۸۶ هپکو ۲۰۰۸ خودروی سنگین تولید می‌کرد؛ اما حالا هیچ / کارگران سرگذشت غول ماشین‌سازی خاورمیانه را بازگو می‌کنند

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- اعظم ذوالفقاری منظری؛ * «پلاکارد‌ها و شعارها، با تأکید بر ما همه موافق نظام و صنفی بودن اعتراضات بوده است» این شاید مهمترین بخش صحبت کارگران هپکو در نشست خبری با خبرگزاری دانشجو بود. همین تأکید کارگران بر اعتراضات صنفی و دوری از بحث‌های سیاسی، باعث می‌شود حاشیه‌های امنیتی از اطراف مسئله هپکو دور شود و تنها یک موضوع باقی بماند: چه کسی مقصر وضع فعلی هپکو است؟

این موضوع را کارگران هپکو از همان سالی که انبارهایشان خالی از محصول شد و تولید سالانه هزاران دستگاه خودرو‌های راه سازی شان کاهش یافت، پیگیری و اسناد آن را جمع آوری کردند و این اسناد را حالا و زمانی که کارد به استخوان هپکو رسیده، در اختیار ما قرار دادند.

بر اساس اطلاعات، کارگران شرکت هپکو در سال ۵۱ با مشارکت بنیاد پهلوی با سهام ۴۵ درصد و برادران رضایی با سهام ۵۵ درصد و با هدف مونتاژ ۵۰۰ دستگاه ماشین آلات راه سازی تأسیس شد. در سال ۵۴ شرکت در زمینی با مساحت ۱۱۰ هکتاری و سالن تولیدی ۴۰ هزار مترمربع کار خود را ادامه داد. در این زمان شرکای تجاری هپکو شرکت‌های IH آمریکا (لودر و بلدوزر) DYNAPAC سوئد (غلتک)، SAKAI ژاپن (غلتک)، POCLIN فرانسه (بیل مکانیکی) و LOKOMO فنلاند (غلتک) بودند.

در سال ۵۷ سهامدار شرکت از ایران رفت و سازمان گسترش صنعت شرکت را در اختیار گرفت. مدیران هپکو در دهه دوم فعالیت آن، به سراغ شرکای اروپایی رفتند و با شرکت‌های LIBHHER آلمان و VOLVO سوئد برای انتقال تکنولوژی به ایران کار شرکت را ادامه دادند تا تولید را به ۴۸۰۰ دستگاه انواع ماشین آلات راه سازی در سال برسانند. این اتفاق به صورت گام به گام تا سال ۸۶ ادامه یافت و به اهدافی که در آن زمان ترسیم شده بود، رسیدیم؛ یعنی طراحی و تولید ۱۰۰ درصد داخلی.

از سال ۶۳ طرح توسعه و تأسیس سالن‌های یکپارچه به مساحت ۶ هزار مترمربع با اعتبار ارزی ۱۰۰ میلیون دلار آغاز شد. این سالن به دلیل مساحت یکپارچه خود در خاورمیانه بی نظیر بوده و هست. در سال ۷۲ شرکت مهندسی و قطعات با هدف افزایش عمق ساخت و توسعه ماشین آلات راه اندازی شد. در سال ۷۳ نیز شرکت تولید تجهیزات انرژی ایمن رسا برای ورود به ساخت تجهیزات پروژه‌های صنعتی در حوزه پالایشگاهی، پتروشیمی، نیروگاه سد، صنایع فولاد و پروژه‌های بین المللی ایجاد شد. در ۷۷ نیز دانشکده جامع علمی کاربردی هپکو تأسیس شد و در سال ۸۲ شرکت به بازار بورس با نماد تپکو ورود کرد. در سال ۸۴ نیز شرکت لیزینگ راه اندازی کرد تا برای اشخاصی که وضعیت مالی ضعیف تری دارند، محصولات را با شرایط بهتری عرضه شود.

در کنار این فعالیت ها، توانمندی‌های شرکت در زمینه ماشین آلات راه سازی توسعه پیدا کرد و سه نوع محصول در هپکو به تولید می‌رسید. به گفته کارگران این شرکت، محصولات هپکو در سه دسته طراحی و ساخت ۱۰۰ درصدی در این شرکت، محصولات تحت لیسانس و محصولات وارداتی به صورت CBU بوده است.

سیدامیر میرناصر، یکی از این کارگران هپکو است که او را به نام آقاسید کارگران نیز می‌شناسند. او می‌گوید: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، قرارداد‌هایی می‌بستیم که ۷۰ درصد قطعات را به ما می‌دادند و ما ۳۰ درصد را تولید می‌کردیم و طی مدت قرارداد این مقدار کم می‌شد تا جایی که همه محصول را خودمان تولید می‌کردیم. البته ماشین آلات کشاورزی به صورت کامل برای ما ارسال می‌شد و نیازی به مونتاژ آن نداشتیم.

وی بیان می‌کند: بر این اساس تا سال ۸۵ به تولید صددرصدی ۱۲ محصول رسیدیم. مثلا در سال ۶۴ قطعات بیل مکانیکی از یک شرکت آلمانی وارد می‌شد؛ ۷۰ درصد آن‌ها می‌دادند و ۳۰ درصد خودمان تولید می‌کردیم، سال ۷۲ خودمان بیل را طراحی کردیم، اما هنوز کامل از شرکت آلمانی مستقل نشده بود. در سال ۸۱ علاوه بر طراحی دستگاه، در طراحی‌های هیدرولیک دستگاه و برق هم کار کردیم و پس آن توانستیم بیل مکانیکی تحویل بازار دهیم که کاملا ساخت داخل بود.

میرناصر محصول دیگری را مثال می‌زند و می‌گوید: در تولید گریدر هم ابتدا به صورت مونتاژ و از سال ۷۲ شروع کردیم و در سال ۷۷ به مرحله‌ای رسیدیم که با برند‌های روز دنیا از نظر کیفیت و قیمت رقابت می‌کردیم. این گریدر توانسته بود توجه مشتری‌های منطقه را جلب کند؛ به طوری که دیگر محصولات تولیدی برند‌های دنیا را نمی‌خریدند؛ چون به لحاظ کیفیتی با آن محصول قابل رقابت بود و به لحاظ قیمتی هم بسیار ارزان‌تر تمام می‌شد.

وی به دیگر محصولات تولید و طراحی شده در هپکو اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: اکنون دیگر جایی به نام کارگاه تحقیقات در هپکو وجود ندارد. محصولاتی که تولید می‌کردیم از ابتدا با کیفیت عالی وارد بازار نمی‌شد، کم کم این محصولات به کیفیت می‌رسید و توجه بازار را جلب می‌کرد.

این کارگر هپکو از رضایت شرکت‌هایی که هپکو تحت لیسانس آن‌ها کار می‌کرد، می‌گوید: شرکت VOLVO به قدری از کار هپکو رضایت داشت که خط تولید یکی از محصولات مهم این شرکت همزمان در سوئد و اراک افتتاح شد. این نشان می‌دهد که ما توانستیم استاندارد‌های روز دنیا را کسب کنیم و اطمینان شرکت‌های بزرگ را داشته باشیم.

وی به نقش هپکو در دوران دفاع مقدس نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: در دوران دفاع مقدس ما برای اولین بار در دنیا بولدزری طراحی کردیم که در خاکریز زدن کمک زیادی به سربازان اسلام کرد. ارتفاع بولدزر را کاهش دادیم تا راننده آن از آسیب حملات دشمن در امان باشد. یک محصول دیگر ما هم دستگاه «نی کوب» بود؛ یک دستگاه نی کوب از عراق غنیمت گرفتیم و ظرف یک هفته مهندسی معکوس شد و ۵۰ دستگاه تولید و روانه جبهه شد. همین اقدامات باعث شد که عراق سه بار شرکت هپکو را بمباران کند.

 

به گفته میرناصر تولید محصولات این شرکت از سال ۵۴ با ۵۰۰ دستگاه شروع شد و اوج تولید آن در دوران جنگ و در سال ۶۳ با تولید ۲۷۳۰ دستگاه در سال بود. از سال ۷۰ که تحقیق و توسعه محصولات این شرکت آغاز شد، محصولات آن تا سال ۸۶ به ۲۰۰۸ دستگاه رسید. او می‌گوید: در سال ۹۷ کل دستگاه‌های تولید این شرکت به ۴۸ دستگاه رسیده و در سال ۹۸ که ۶ ماه از آن می‌گذرد، تولید شرکت صفر است.

 

ابوالفضل رنجبر، نایب رئیس شورای اسلامی کارگران هپکو نیز در این نشست حضور دارد. او می‌گوید: سالنی در هپکو داریم که منحصر به فرد است. تجهیزات این سالن هم بسیار ارزشمند و حرفه‌ای هستند. این تجهیزات را با دلار هفت هزار تومانی خریده اند. اما یکی از طلبکاران برای ۱۵۰ میلیون تومان حکم قضایی گرفته بود و می‌خواست یکی از این تجهیزات را با خود ببرد.

رنجبر ادامه می‌دهد: این طلبکار شرکت یکی از دستگاه‌های اصلی شرکت را می‌خواست در حالیکه در انبار شرکت تعدادی محصول بود که یکی از آن‌ها می‌توانست به ازای طلب وی باشد.

او توضیح می‌دهد: دستگاه‌های ربات جوشکار شاسی در کارخانه داریم که در ایران و خاورمیانه منحصر به فرد هستند و این سالن و این تجهیزات و امکانات که تا سال ۸۵ انواع پروژه‌های نفت و گاز و تجهیزات نیروگاهی پتروشیمی، صنایع فولاد و آلومنیوم را پاسخگو بود، اکنون به تولید صفر رسیده است.

نایب رئیس شورای اسلامی کارگران هپکو بیان می‌کند: پروژه cern یک پروژه بین المللی بود. سوییس برای این پروژه یک میز شتاب دهنده نیاز داشت. وزن این میز به حدود ۳۰۰ تن می‌رسید و باید تونلی روی آن قرار می‌گرفت که قابلیت حرکت داشته باشد. این میز را برای پروژه Cern به هپکو واگذار کردند.