رابطه انسان‌ها با ربات‌های هوشمند کم می‌شود / توسعه علوم به کمک هوش مصنوعی

گروه فناوری خبرگزاری دانشجو؛ حمیده آقاجانی؛ هوش و استعداد در وجود انسان‌ها نهفته شده و بسیاری از رفتار‌های انسان را شکل می‌دهد. انسان پس از آموختن علوم جدید سعی در به کارگیری آن داشت. یکی از این علوم هوش مصنوعی است. هوش مصنوعی به سیستم‌هایی گفته می‌شود که می‌توانند واکنش‌هایی مشابه رفتار‌های هوشمند انسانی از جمله درک شرایط پیچیده، شبیه‌سازی فرایند‌های تفکری و شیوه‌های استدلالی انسانی و پاسخ موفق به آنها، یادگیری و توانایی کسب دانش و استدلال برای حل مسائل را داشته باشد.

هوش مصنوعی تنها یک عنوان نیست بلکه در علوم مختلف از آن استفاده می‌شود و موجب کشف دستاورد‌های عجیبی نیز شده است و محققین معتقدند که در آینده نزدیک هوش مصنوعی می‌تواند دنیای ربات‌ها را تغییر دهد؛ هر چه جلوتر می‌رویم رشد علم سرعت بیشتری پیدا می‌کند و هوش مصنوعی در این عرصه نقش پررنگی دارد. امروزه از سرویس تشخیص صدا در گوشی‌های هوشمند گرفته تا تلویزیون‌های، یخچال‌های و انواع گجت‌های هوشمند همه مبتنی بر هوش مصنوعی هستند.

ایران نیز در حوزه هوش مصنوعی جزء کشور‌های قدرتمند به حساب می‌آید و شاید ۳۰ سال قبل وقتی استاد ایرانی «کارو لوکس» این رشته را به دانشگاه تهران وارد کرد و مبدع سیستم‌های فازی شبکه‌های عصبی، حسابگری زیستی در کشور بود، هرگز چنین تصوری از رشد کشور در تولید علم این حوزه نداشت، اما ایران بر اساس آمار جهانی در سال ۲۰۱۷ جایگاه پانزدهم را از آن خود کرده بود.

امروزه در کشور هوش مصنوعی بیشتر در دانشکده‌های برق و کامپیوتر مورد مطالعه قرار می‌گیرد و این در حالی است که تنوع در عملکرد هوش مصنوعی موجب شده تا سایر کشور‌ها در بخش‌های پزشکی، نظامی و دفاعی نیز از آن استفاده می‌کنند. همچنین کشور‌های آسیای شرقی مثل ژاپن و کره و... از این علم در ساخت ربات‌های های پیشرفته استفاده می‌کنند.

با رشد روز افزون تولید محتوا و آمار و اطلاعات، تجزیه و تحلیل این آمار و دستیابی به اطلاعات ضروری خود به شاخه جداگانه علمی تبدیل شده است، و هوش مصنوعی می‌تواند دستیابی به این اطلاعات را توسعه دهد به شرط آن که دانشگاه‌ها به این مقوله توجه ویژه داشته باشند. البته چند سالی است که پروژه‌های دانشگاهی در راستای انجام فعالیت‌های هوش مصنوعی در حوزه‌های درآمدزا است که یک جهش در کاربرد این علم به حساب می‌آید.

 

در برخی کشور‌ها همچون کره جنوبی و ژاپن که به مسئله توسعه ربات‌های هوشمند توجه ویژه‌ای می‌شود استفاده از هوش مصنوعی در الویت قرار گرفته است، زیرا آن چه که در آینده با هوش مصنوعی به وجود می‌آید، ایجاد موجودی است که بتواند با انسان تعامل داشته و انسان را بفهمد و روی آن تاثیر بگذارد. ایران نیز شاید کم و کاستی‌هایی داشته باشد، اما محققان، پژوهشگران، دانشجویان و استادان دانشگاه تلاش‌هایی را در این حوزه کرده‌اند که حاصل آن نیز دستاورد‌های مطلوب در حوزه‌های مختلف خصوصا پزشکی است.

محمدحسین رهبان عضو هیات‌علمی دانشگاه صنعتی شریف درباره جایگاه هوش مصنوعی در فضای آکادمیک و صنعت گفت: فکر می‌کنم در حوزه هوش مصنوعی، دانشگاه هنوز نتوانسته پا به پای صنعت پیش بیاید و مسائل کاربردی و مهم را حل کند؛ با توجه به افزایش حجم «داده‌ای» که در صنعت رخ داده و با توجه به این که صنایع مختلف به این پی برده‌اند که «داده» می‌تواند برای آن‌ها سرمایه باشد، روند استفاده از هوش مصنوعی در صنایع ایران رو به افزایش است. این موضوع با بحث تحلیل هوشمند «داده» گره خورده است. صنایع زیادی در حال استفاده از هوش مصنوعی هستند و هر کس که به نوعی «داده‌ای» دارد که می‌تواند از این «داده» برای بهبود کسب و کار خود استفاده کند، عملا به سمت استفاده از هوش مصنوعی حرکت می‌کند.

این استادیار دانشگاه صنعتی شریف درباره ظرفیت‌های سخت‌افزاری هوش مصنوعی در ایران گفت: روش‌های نوین هوش مصنوعی مانند یادگیری ژرف به سخت‌افزاری نیاز دارند که اصطلاحا به آن GPU) Graphics Processing Unit) می‌گویند. خرید این GPU هزینه چندان بالایی ندارد و به نظر من نسبت به سایر تکنولوژی‌هایی که در دنیا به کار می‌رود، پتانسیل خوبی برای استفاده از آن وجود دارد. این GPU‌ها کارت‌های گرافیکی هستند که عمده آن‌ها از کشور‌های دیگر به ایران وارد می‌شوند. تحریم‌ها تا حدودی دسترسی به آن‌ها را سخت‌تر کرده، اما همچنان در بازار ایران موجود است.

 

روند روبه رشد توسعه هوش مصنوعی در دانشگاه‌ها 
عضو هیات‌علمی دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به استقبال دانشجویان از گرایش هوش مصنوعی در دانشگاه‌ها، گفت: هوش مصنوعی در سطح آکادمیک در ایران رو به رشد است و استقبال زیادی از سوی دانشجویان از این حوزه می‌شود. به نظرم چه برای افرادی که می‌خواهند در خارج از ایران در این حوزه درس بخوانند و چه برای افرادی که می‌خواهند در ایران تحصیل و کار کنند، حوزه هوش مصنوعی مناسب است و می‌توان با هزینه اندک و سرمایه کم، کسب و کار خوبی را در این حوزه راه‌اندازی کرد. هوش مصنوعی در ایران رو به توسعه است و ما هنوز ابتدای راه هستیم و باید راه طولانی‌ای را طی کنیم تا از پتانسیل‌های این گرایش در ایران استفاده کنیم.

رهبان ادامه داد: صنایع بیشتر در سطح جذب منابع انسانی با دانشگاه‌ها همکاری دارند. فکر می‌کنم آن قدری که صنعت اهمیت هوش مصنوعی را درک کرده، دانشگاه درک نکرده و حمایت زیادی از فعالان هوش مصنوعی در سطح دانشگاه نمی‌بینم. البته رشته‌هایی را برای استفاده از هوش مصنوعی ایجاد کرده‌اند، اما حمایت مالی یا سرمایه‌گذاری به خصوص در حوزه هوش مصنوعی از سوی دانشگاه صورت نگرفته است. شاید بتوان گفت: دانشگاه، بستر‌های سخت‌افزاری برای استفاده از هوش مصنوعی را ایجاد کرده است؛ مثلا دانشگاه‌ها به دنبال این هستند که بستر خدمات ابری را ایجاد کنند تا به استفاده از هوش مصنوعی کمک کنند. به نظر من سرمایه‌گذاری‌ها عمدتا در همین حد باقی مانده است.