مصوبه سهمیه فرزندان هیات علمی بازنگری می‌شود / نبود ضمانت اجرا برای مصوبات نقص شورای عالی انقلاب فرهنگی

خبرگزاری دانشجو: مقام معظم رهبری یکی از وظیفه‌های اصلی نهاد را ازدواج دانشجویی مطرح کرده‌اند، اما با گذشت بیش از یکسال از ریاست شما هنوز تفاوتی در ساختار ازدواج‌های دانشجویی دیده نمی‌شود. آیا برنامه و سند تدوین شده‌ای در دست اقدام است؟ آخرین آمار ثبت نام ازدواج دانشجویی در این دوره و اینکه قرار بود وام ازدواج و مسکن متاهلی دانشجویان با رایزنی افزایش پیدا کند، به کجا رسید؟

حجت‌الاسلام والمسلمین رستمی: ازدواج دانشجویی هم یکی از ضروریات در فضای دانشجویی و هم مطالبه مقام معظم رهبری و مجموعه سیاست‌های عالی نظام است. امری که تاکنون اتفاق نیفتاده، این است که مقوله ازدواج مقوله‌ای چند متغیره است. اینکه مجموعه‌ای همت کند تا روند و کیفیت ازدواج به موقع اتفاق بیفتد انتظار به‌جایی نیست؛ شرایط اقتصادی، جریان عمومی سبک زندگی، جریان تغییرات نسلی و فرهنگی بر روی ازدواج تاثیرگذار است، با این وجود تلاش این بوده است که بتوانیم کاری که در حوزه ازدواج دانشجویی درست تشخیص داده شده را پیگیر شویم.

 

با توجه به تدوین این سیاست، این کار کوتاه مدت نیست و برای اینکه سریع‌تر به یک سیاست در این حوزه برسیم، دستگاه‌های زیادی دخیل هستند. دوستان پیگیر جدی مسائل ازدواج بودند. چهار طرح جدی در بحث ازدواج آماده شده و در هفته پیش رو به شورای عالی انقلاب فرهنگی و دستگاه‌های ذیربط ارائه می‌شود.

از جمله این طرح‌ها طرح همسان است که برنامه آن همسان گزینی است. آنچه که به‌عنوان ازدواج دانشجویی از آن یاد می‌کنیم (با توجه به اینکه تعداد ازدواج‌ها کاهش پیدا کرده) تسهیل زمینه‌های ازدواج و اولویت ازدواج دانشجویی و ازدواج دانشجو است، یعنی چه ازدواجی در داخل دانشگاه صورت بگیرد و یا گزینه‌ای خارج از دانشگاه به دانشجو معرفی شود، یا پیدا کردن افرادی که هم‌کفویت و تناسب با یکدیگر دارند و شرایط همدیگر را دارا هستند. این طرح خلا موجود را پر خواهد کرد. تجربیات خوبی در دفاتر نهاد در دانشگاه‌ها داشته‌ایم که این تجربیات تجمیع شده و هفته آینده از آن رونمایی می‌کنیم.

طرح پویش و جشنواره مجردین برای مقوله قبل از ازدواج و معرفی کردن گزینه‌های مناسب به دانشجویان است که می‌توانند با شرکت در این پویش به بحث ازدواج جدی‌تر فکر کند. این طرح ویژه دانشجویان مجرد است که به دانشجویان مهارت‌های زندگی و مهارت‌هایی که در حوزه ازدواج است را آموزش می دهد و انگیزه ازدواج در دانشجویان را در سنین پایین‌تر و مناسب ایجاد می کند.

طرح ملی کنترل و کاهش طلاق نیز با دستگاه‌های متولی اعم از شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت کشور، شورای اجتماعی زنان پیگیری و آماده شده است. در قالب طرح ملی کاهش طلاق، استفاده از الگوی ازدواج دانشجویی برای سایر ازدواج‌ها و کاهش طلاق می‌تواند موثر باشد.

یکی از اتفاقاتی که در این چند وقت اخیر افتاده، تفاهم‌نامه‌ای است که با وزارت کشور و شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت بهداشت منعقد شده که براساس آن نهاد متولی آموزش زوجین کشور شده است. یعنی علاوه بر دانشجویان (با توجه به تجربیات موفق به‌دست آمده در این زمینه)، تمام کسانی که ازدواج می‌کنند فرآیند آموزش در حین عقدشان برعهده نهاد است و نهاد هم محتوای آموزشی و هم مدرسان دوره‌ها را تامین می‌کند. این طرح با همکاری مجموعه دستگاه‌ها مانند قوه قضائیه و سازمان بهزیستی و سازمان تبلیغات خواهند بود.

علاوه بر آن ستاد ازدواج دانشجویی که قبلا در داخل نهاد محدود شده بود، برای گسترش فعالیت‌ها در دستگاه‌های آموزشی عالی، وزارت‌های علوم و بهداشت، دانشگاه آزاد و مجموعه مرتبط با ازدواج، وزارت ورزش و جوانان، وزارت ارشاد، صدا و سیما و وزارت کشور و ستاد ملی ازدواج مجددا فعالیت خود را آغاز می‌کند و امیدواریم تصمیمات و تسهیلاتی که ناشی از این تصمیمات است منجر به این شود که جهشی در فرآیند ازدواج دانشجویی اتفاق بیفتد.

قول‌هایی را هم برای وام‌های دانشجویی در حوزه ازدواج و مسکن گرفته‌ایم. اینکه صندوق رفاه افزایش این وام‌ها را تکذیب کرده است در حوزه خودش است که این صندوق با توجه به امکاناتی که در حوزه منابع مالی دارد وامی را برای دانشجویان تعریف می‌کند و محدودیت‌های بودجه‌ای باعث شده است که نتواند این وام‌ها را افزایش دهد، اما قالب‌هایی که نهاد به دنبال آن است و موافقت‌های اولیه آن را هم گرفته، استفاده از ظرفیت‌های قرض‌الحسنه بانک‌ها خارج از ظرفیت صندوق رفاه است که امیدواریم به‌زودی بتوانیم نتیجه این توافقات را اعلام کنیم.

 

خبرگزاری دانشجو: در بحث آسیب‌های اجتماعی نهاد با مشاوره‌های دینی درست می‌تواند سطح آسیب‌های اجتماعی دانشگاه‌ها را کاهش دهد، اما دفاتر نهاد در بعضی دانشگاه‌ها می‌گویند این وظیفه ما نیست، درحالی که مراکز مشاوره هم اصلا وظیفشان را انجام نمی‌دهند. برنامه نهاد برای کاهش آسیب‌های اجتماعی در دانشگاه‌ها چیست؟ نهاد رهبری آماری از آسیب‌های اجتماعی در دانشگاه‌ها دارد؟

حجت‌الاسلام والمسلمین رستمی: آسیب‌های اجتماعی که در حوزه دانشگاه‌ها است با آسیب‌های ۱۶ گانه‌ای که در بیرون از دانشگاه شمرده می‌شود، متفاوت است. مثلا حاشیه نشینی، قاچاق و امثال این در دانشگاه وجود ندارد. موضوعاتی مانند ازدواج دیرهنگام، بی‌کاری، اعتیاد، روابط نامناسب، بدپوششی می‌تواند موضوعاتی باشد که در حوزه آسیب‌های اجتماعی دانشگاه‌ها وجود دارد و قابل بررسی و مدیریت است.

 

در فضای دانشگاه و تقسیم کاری که صورت گرفته بخش زیادی از آسیب‌های اجتماعی در حوزه معاونت‌های دانشجویی دانشگاه‌ها است. هر دانشگاهی مرکز مشاوره دارد، خوابگاه‌ها زیر نظر معاونت دانشجویی است. مسئول اصلی بسیاری از پدیده‌هایی که از آن به‌عنوان آسیب‌های اجتماعی یاد می‌کنیم بر عهده معاونت دانشجویی است. در این فضا نهاد به‌عنوان دستگاه همکار و یاری‌گر در کنار سایر مجموعه‌هایی که مسئول در دانشگاه هستند، عمل می‌کند. یکسری از بخش‌ها به‌صورت غیرمستقیم علی‌رغم اینکه ممکن است عنوان مسئولیت‌های آسیب‌های اجتماعی را نداشته باشند، اما به کنترل و مدیریت آسیب‌های اجتماعی کمک می‌کنند.

براساس پایش‌های مختلف به یک نتیجه قطعی رسیده‌ایم و پذیرفته شده که هر چه قدر دانشجویان در حوزه‌های معنوی توجه بیشتری دارند کمتر آسیب می‌بینند. دانشجویانی که تعهدات اخلاقی و شرعی دارند و اهل فرایض دینی، هیئت و مسجد و فعالیت‌های فرهنگی هستند، این‌ها به طرز معناداری درگیرشدنشان با آسیب‌های اجتماعی نسبت به مجموعه‌هایی که با این فعالیت‌ها درگیر نیستند کمتر است. تلاش‌هایی که در این حوزه اتفاق می‌افتد عملا به کاهش آسیب‌های اجتماعی کمک می‌کند.

مبلغانی که در ایام مناسبتی به خوابگاه‌ها و یا فضای دانشگاه‌ها می‌روند و یا همکاران ما در حوزه دروس معارف، در قالب مشاوره، ارتباط و رابطه صمیمانه و چهره به چهره به‌عنوان مشاور دانشجویان عمل می‌کنند.

آمار‌های مرکز مشاوره نشان می‌دهد که بخشی از دانشجویانی که نیازمند به مشاوره هستند به دلیل برچسب ناشی از مراجعه به دفاتر مشاوره، این کار را انجام نمی‌دهند. مثلا دانشجویی نیاز به مراجعه به روانشناس دارد، اما به‌خاطر تصور اینکه این کار ممکن است برچسب نامتعارفی برای او داشته باشد، از مراجعه به روانشناس خودداری می‌کند، اما ممکن است نیاز به یک گفتگو داشته باشد و با همین جلسات کوتاه مشکل دانشجو حل شود.

دانشجویان پرهیز خاصی از مراجعه به مراکز مشاوره در دانشگاه‌ها دارند که خلأ این بخش را اساتید خوبی که در دانشگاه هستند می‌توانند پر کنند. اساتیدی که رابطه خوبی با دانشجویان دارند و یا روحانیونی که در دانشگاه‌ها این وظیفه را برعهده دارند. این ارتباط معمولا صمیمی‌تر و بی‌تکلف‌تر است و بخشی از بار مراکز مشاوره و یا مشاوره دینی و مشاوره‌های ازدواج را برعهده دارند.

اولا مسئولان دانشگاه باید به ما در این حوزه کمک کنند و ثانیا نهاد رهبری خواه ناخواه مسئولیت برخی فعالیت‌ها را در دانشگاه برعهده می‌گیرد و در کنار آن نظرات را به سطوح بالاتر ستادی و کشوری، شورای فرهنگی دانشگاه و کمیسیون‌های دانشگاهی منعکس و مطالبه می‌کند.

معتبرترین آماری که در حوزه آسیب‌های اجتماعی است پایشی است که وزارت علوم از مجموعه دانشگاه‌ها انجام می‌دهد.

 

این پایش مفصلی است که وزارت علوم براساس معیار‌های علمی انجام می‌دهد و کاملا معتبر است؛ چرا که شاخص‌های استفاده شده مورد تایید است. استناد نهاد رهبری نیز به همین پایش است. بخش‌هایی از آن ممکن است منتشر نشده باشد، اما بخش‌هایی که منتشر شده فضای کلی دانشگاه را در این حوزه نشان می‌دهد. نهاد رهبری قبلا این پایش را انجام می‌داد. آخرین پایش سال ۹۵ بود، ولی با توجه به گستردگی هزینه‌های فراوانی که برای پایش وزارت علوم انجام می‌شود، نیازی نیست که نهاد مجددا ورود پیدا کند.

باید بپذیریم که دانشگاه مجموعه‌ای از جامعه است و در فضای دانشگاهی انتظار می‌رود برخی از جلوه‌هایی که ممکن است به آن حساسیت داشته باشیم را بیشتر ببینیم، چرا که در دانشگاه اولا محیط متراکم، اختلاط و جوان را داریم و از طرف دیگر دانشجویان دسترسی راحت‌تری به رسانه و جریان‌های فرهنگی جهانی دارند و سرعت انتقال بیشتری دارند که باعث می‌شود اولین گروه مواجه با جریان‌های فرهنگی دنیا دانشجویان باشند؛ بنابراین تعجب نمی‌کنیم موارد یا معضلی را در فضای دانشگاهی متوجه شویم که در جامعه ممکن است با تاخیر اتفاق بیفتد. با این وجود ما با نسبت به اینکه فضای دانشگاهی فضای خوبی است و دانشجویان خوب غالب دانشجویان کشور را تشکیل می‌دهند، تردیدی نداریم و آن را قابل دفاع می‌دانیم.

 

در اینکه بحث مشاوره دینی در کنترل رفتار‌های دانشجویان کمک می‌کند و می‌تواند بهترین کنترل کننده باشد تردیدی نیست، مطالعات غربی‌ها هم این موارد را تایید می‌کند؛ بنابراین ما هر فعالیتی در نهاد رهبری و دانشگاه انجام می‌دهیم که به معنوی‌تر شدن و مذهبی‌تر شدن فضای دانشگاه کمک کند. این فعالیت‌ها فعالیت‌هایی است برای کنترل آسیب‌های اجتماعی.

فعالیت‌هایی مانند نماز جماعت، حضور در خوابگاه‌ها، فعالیت دفاتر نهاد و ارتباطاتی که با دانشکده‌ها و دانشگاه‌ها در فضا‌های مختلف دارند متولی بخش مشاوره هستند، اما آنچه که پیگیر آن هستیم این است که این فعالیت‌ها سامانه قانونی پیدا کند.

علی‌رغم اینکه مرکز مشاوره در دانشگاه‌ها وجود دارد، اما بسیاری از مشاوره‌ها مانند مشاوره‌های ازدواج و مشاوره‌های دینی متولی ندارد. بسیاری از دفاتر نهاد در دانشگاه‌ها مراکز مشاوره دینی را تاسیس کرده‌اند و مراکز مشاوره دینی دارند، اما سامانه جامع و توصیه شده به دانشگاه‌ها را نداریم. کاری که باید انجام شود این است که مراکز مشاوره دینی با رویکرد اخلاق، معنویت و خانواده در مراکز دانشگاهی تاسیس و پیگیری شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین رستمی: نقصی که در تاسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی وجود دارد نبود ضمانت اجرا برای مصوبات این شورا و بازخوردگیری از کیفیت اجرای مصوبات است. شاید به‌دلیل زمان شکل‌گیری شورا در ابتدای انقلاب که هماهنگی خوبی بین ستاد و دانشگاه‌ها وجود داشت و مصوبات به سرعت اجرا می‌شد، باعث شده بود درآن مقطع این موضوع مورد توجه قرار نگیرد، اما امروز بحث رصد و پایش اجرای مصوبات و بازخوردگیری نسبت به مصوباتی که اجرا نمی‌شود ضروری به‌نظر می‌رسد. در شورا این بحث مورد گفتگو قرار گرفته است. ابزار‌های مختلفی باید تدارک دیده شود؛ از یک طرف دستگاه مجری دستگاه مطلعی است و عضو شورا است و باید خودش را مسئول اجرا و پیگیری مصوبات بداند، از طرف دیگر ممکن است جا‌هایی احساس شود که مجری خودش پیگیر اجرای مصوبات نیست و در حقیقت ابزار پایش مقدار اجرا و مسئول شدن افراد یا مجموعه‌هایی که مصوبات را اجرا نمی‌کنند باید مورد توجه شورا قرار گیرد.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین رستمی: این موضوع قبلا هم بوده و جزو مصوبات سال‌های قبل شورای عالی انقلاب فرهنگی است. قانونی در فضای دانشگاه داریم که بحثی متداول است و آن جابه‌جایی دانشجویان به دانشگاه‌های مختلف است که این قانون از قبل نیز در دانشگاه‌ها بوده که یک دانشجو مجاز به تغییر محل تحصیل و یا تغییر رشته است که این قانون مشروط به موافقت مبدا و مقصد تحصیل است. اینکه در یک دانشگاه باشد نیاز به موافقت گروه جدید است و یا اگر در دو دانشگاه باشد نیاز به موافقت هر دو دانشگاه است. این مصوبه‌ای بوده که از قبل وجود داشته؛ آنچه که جدیدا مورد توجه قرار گرفته دادن سهمیه به فرزندان هیئت علمی است.

رؤسای وزارت بهداشت، وزارت علوم و دانشگاه آزاد اسلامی ماموریت پیدا کردند آئین‌نامه نقل و انتقال دانشجویان را بازنگری کنند. این آئین‌نامه توسط این سه دستگاه آموزش عالی تکمیل شده که مورد اعتراض دانشگاهیان قرار گرفته، دوستان متولی معتقدند که فرزندان هیات علمی حجم گسترده‌ای از انتقالات را ندارد و مجموع جابه‌هایی ها چه بدون تغییر رشته و چه از دانشگاهی به دانشگاه دیگر و چه با تغییر رشته حدود ۱۵۰۰ نفر است.

 

دستگاه‌های آموزشی عالی که ماموریت تدوین آئین‌نامه نقل و انتقال را داشتند، توافق کردند با توجه به اینکه افکار عمومی به‌جا و به‌موقع حساس شده است، مجددا این آئین‌نامه را بازنگری کنند، اما مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی نیاز به تجدیدنظر ندارد. از اینکه این مصوبه جدید چه زمانی قرار است ابلاغ شود اطلاعی ندارم. این مصوبه توسط رؤسای این سه دستگاه تدوین می‌شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین رستمی: سند دانشگاه اسلامی یکی از سند‌های فاخر شورای عالی انقلاب فرهنگی است که براساس این سند، باید در حال حاضر به دوره بازنگری بعد از اجرا رسیده باشیم. بخش زیادی از فعالیت‌های دانشگاه‌ها منطبق با سند است، اما این نه ناشی از عمل کردن به این سند است.

بسیاری از دانشگاه‌ها سند را به عنوان منشور مورد اجرای خود در فضای دانشگاه ندیده‌اند، بلکه فعالیت‌هایشان طبق ساختار مطلوب دانشگاه‌ها و همکاری دستگاه‌هایی که در فضای دانشگاهی هستند و فعالیت‌های مختلف فرهنگی صورت گرفته است که ظاهرا در قالب سند اتفاق می‌افتد.

در سند دانشگاه اسلامی هم مانند سایر اسناد شورای عالی انقلاب فرهنگی ما پایش شدت و مقدار اجرا، بازخوردگیری از فضای دانشگاهی و نظارت و پیگیری چرایی و عدم اجرا را نداشتیم. البته در رویکرد جدید از رؤسای دانشگاه‌ها در جلسه شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها دعوت می‌شود که نظرات دانشگاه‌ها زودتر منتقل شود. همچنین مکانیزم رتبه‌بندی و پایش دانشگاه‌ها براساس مقدار التزام به سند و عمل به سند در دستور کار شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها قرار گرفته است.

حجت‌الاسلام والمسلمین رستمی: فعالیت‌های کلی و اصلی که قرار است در ۱۶ آذر اتفاق بیفتد این است که معمولا ریاست جمهوری در یکی از دانشگاه‌ها حضور پیدا می‌کند که هنوز اطلاع رسانی نشده است. فقط حجت‌الاسلام والمسلمین رئیسی، رئیس قوه قضائیه در دانشگاه تهران حاضر خواهد شد. ممکن است برخی از مسئولان در حوزه آموزش عالی و یا مسئولان فرهنگی در دانشگاه‌ها حضور پیدا کنند.

در فضای دانشگاهی متولی صدور مجوز برنامه‌های تشکل‌ها، هیئت نظارت در دانشگاه که متشکل از رئیس دانشگاه، مسئول نهاد دانشگاه و نماینده وزیر علوم است، هستند و قاعدتا با رای اکثریت به تصویب می‌رسند. اکثرا این رای به صورت اجماعی است و در صورت اختلاف نیز معیار رای اکثریت است.

آنچه که مطالبه نهاد از دانشگاه‌ها و مسئولان دفاتر نهاد در دانشگاه‌ها است، این است که تا جایی که ممکن است فرصت به دانشجویان و تشکل‌های دانشجویی داده شود که بتوانند برنامه‌های پرشور، پررونق، شاد و در کنار آن برنامه‌هایی که همراه با عقلانیت، تفکر، مطالبه‌گری و دانشجویی است را بدون محدودیت در فضای دانشگاه به اجرا درآورند.

مهمان‌هایی که به دانشگاه‌ها دعوت می‌شوند باید با مصوبه هیئت نظارت در دانشگاه باشد. خط قرمز نهاد برای حضور افراد در دانشگاه عنصر نامطمئن برای نظام و یا کسانی که محکومیت امنیتی و اقدامی علیه امنیت کشور دارند است، این‌ها را عناصر نامطمئن می‌دانیم، مگر اینکه رفتارشان به گونه‌ای اصلاح شده باشد که عدم اطمینان به آن‌ها وجود نداشته باشد. غیر از این‌ها، گرایش‌های مختلف سیاسی و رنگارنگ جریان‌های مختلف سیاسی کشور که همه در چارچوب نظام کشور هستند را تشویق می‌کنیم که در فضای دانشگاهی حاضر شوند. نمونه‌هایی که دانشجویان اعلام کرده‌اند از نظر نهاد حضورشان در دانشگاه‌ها منعی ندارد و چون تصمیمات را هیئت نظارت در دانشگاه می‌گیرد، پایبند به رای اکثریت هستیم.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین رستمی: سند جامع علمی کشور سند بالادستی مصوب و ابلاغ شده‌ای است که بخش‌های مختلفی در آن دیده شده است. این سند تصویب و ابلاغ شده و شورایی برای آن تشکیل شده است که اجرای این سند را پایش می‌کند.

طبیعتا بخش دوم که همان موضوعات کمیته‌ها و پیشنهادات سازمان‌ها به شورای نقشه جامع علمی کشور است، در جلسات بررسی و به ابلاغیه‌ای که زیر گروه سند اصلی است می‌رسد؛ بنابراین سند اصلی مصوب است و پایش می‌شود.

آنگونه که شورای عالی انقلاب فرهنگی اعلام کرده در حوزه‌هایی عملکرد نسبت به سند رضایت‌بخش و بالای ۶۰درصد است و در حوزه‌هایی عقب هستیم که نیاز است پیش برویم.

حجت‌الاسلام والمسلمین رستمی: در دانشگاه‌ها معمولا درخواست ایجاد تشکل جدید وجود دارد، اما جریان عمومی نیست. یعنی اینکه گاهی اوقات دانشجویان ممکن است احساس کنند در تشکل‌های موجود در دانشگاه نمی‌توانند حرف هایشان را بزنند و درخواست تشکل جدید دارند.

چون فرآیند تشکیل تشکل نسبت به کانون‌ها جدی‌تر است، تعداد اعضای بیشتری نیاز دارد، ارزیابی‌های خاصی باید داشته باشند و باید افراد متقاضی شرایط قانونی را داشته باشند. در خیلی از دانشگاه‌ها این نیاز احساس نمی‌شود.

طیف‌های مختلف سیاسی نمایندگی در دانشگاه‌ها دارند و این جریان گسترده‌ای نیست که بگوییم موجی در دانشگاه‌ها ایجاد شده که بخواهند تشکل جدید تشکیل دهند، ولی تعدادی که هستند در فرآیند بررسی قرار می‌گیرند.

البته دانشگاه‌ها پرهیز دارند از اینکه تشکل جدیدی شکل بگیرد و عمدتا مشکل امکانات دارند که باید تجهیزات و مکان خاصی در اختیار آن‌ها قرار دهند و مجموعه‌های دانشگاهی به همین دلیل از این موضوع استقبال نمی‌کنند.

حجت‌الاسلام والمسلمین رستمی: در فضای سیاسی کشور می‌بینیم که عده‌ای کشور را بر سر دو راهی جنگ یا تسلیم در شدیدترین وجه آن ترسیم می‌کنند. در وجه خفیف آن بحث تحریم بیشتر یا جنگ و مذاکره برای رفع سایه جنگ و تحریم است. گویی این دو راه را بیشتر نداریم و باید وارد میز مذاکره شویم و برای رفع این خطرات تعامل ایجاد کنیم. اینگونه دوراهی برای کشور ترسیم می‌کنند.

از یک طرف آنچه که واقعیت میدان نشان می‌دهد این است که تجربه ما در حوزه مذاکرات نشان می‌دهد که هیچ تضمینی برای اینکه ورود به مذاکره به معنای کاستن از عوارض اقدامات غربی‌ها و ناملایماتی که به‌واسطه دشمنی‌ها به کشور تحمیل می‌شود، ندارد. دوره شش ساله این روش را گذراندیم. گفتگو‌هایی در عالی‌ترین سطح صورت گرفته که به توافقات بین‌المللی منجر شده است و خروجی آن این است که از یک طرف گزارش‌های بین‌المللی می‌گوید که جمهوری اسلامی پایبند به توافق بوده و عملا کشور‌های دیگر پایبند به این توافق نبوده‌اند که این مذاکرات خروجی آن تعهدات یک طرفه بدون امتیاز بوده است. از این طرف هم رصد رفتار‌های غربی‌ها و وضعیت اقتصادی و سیاسی درون کشور‌ها و بحرانی که انگلیس، فرانسه، اسرائیل که با آن درگیر هستند و موضوع استیضاح ترامپ، آرایش نیرو‌های غربی در منطقه خاورمیانه، همه این‌ها نشان می‌دهد که غربی‌ها استعداد ورود به درگیری با جمهوری اسلامی را ندارند.

در صحنه‌هایی که آزمونی داشته‌اند برای اینکه بدانند جمهوری اسلامی اهل عقب‌نشینی در صحنه‌های تقابل است یا نه، مردود شدند. عملا جمهوری اسلامی ثابت کرده نیروی بازدارنده‌ای دارد و هرگونه تهدید جنگی از جمله نفتکش انگلیسی‌ها و یا تحریم‌های سخت اقتصادی و یا موارد دیگر نشان داده که این‌ها به گزینه جنگ نه فکر می‌کنند و نه می‌توانند از آن نتیجه‌ای بگیرند و همچنین تحریم‌ها به گونه‌ای بسته شده که ظرفیت تحریم جدیدی علیه جمهوری اسلامی وجود ندارد.

ترامپ بعد از اینکه مانوری داد که می‌خواهد تحریم‌های جدید اعمال کند، فقط همان تحریم‌های قبلی را تکرار کرد.

 

تحریم‌ها ظرفیت دیگری باقی نگذاشته است. گزینه جنگ هم وجود ندارد و مذاکرات هم با تجربه ۶ ساله یا تجربه ۶۰ ساله نشان می‌دهد که نتیجه‌بخش نخواهد بود. اینکه چه مسیری را یک تفکر عاقلانه پیشنهاد می‌کند، مسیر عقلانیت انقلابی است. این مسیر می‌گوید که نباید هیجان‌زده وارد اتفاقات شویم. بررسی‌های دقیق، در نظر گرفتن مولفه‌های مناسب چه در داخل کشور و چه در تعامل با نظام بین‌المللی ما را ملزم می‌کند در رفتار‌ها عقلانیت داشته باشیم.

این عقلانیت نباید منجر به محافظه کاری، وادادگی و یا امتیازدهی خوش‌بینانه و خوش‌خیالانه شود. این رفتار، رفتار همراه با انقلابی بودن است. عاقلانه‌ترین رفتاری که باید در این دوره انجام شود و نتیجه بخش‌ترین رفتار خواهد بود. هر جا که انقلابی عمل کردیم بهترین نتیجه را گرفتیم؛ بنابراین عقل به ما توصیه می‌کند انقلابی رفتار کنیم. جدی‌ترین مدافع برجام آقای عراقچی، این مسئله را عنوان کرده که برجام نتیجه‌بخش نخواهد بود. این نشان می‌دهد عقلانیت انقلابی راهکار اداره کشور، خروج از مشکلات و رسیدن به پیشرفت‌ها است.

در بحث عقلانیت انقلابی نه لازم است مذاکرات همراه با وادادگی داشته باشیم و نه مجاز هستیم که کشور را به سمت جنگ پیش ببریم. نیروی بازدارندگی ما در کنار مدیران کشور برای اداره کشور است. توجه به ظرفیت‌های موجود در منطقه ظرفیت‌های کشور‌های همسایه و ظرفیت‌های داخل ظرفیت‌های مغفولی است که برای خروج کشور از مشکلات موجود است که باید به آن توجه کنیم؛ بنابراین عقلانیت انقلابی گفتمانی است بین تندروی‌های بی‌محابا و وادادگی و خوش‌خیالی آسیب‌زننده.

فضا‌های دانشگاهی بهترین نقطه پیگیری گفتمان عقلانیت انقلابی هستند. در فضای دانشگاه فرهیختگی همراه با مطالبه‌گری و رویکرد انقلابی در عالی‌ترین سطح خود قرار دارد و از این جهت ما فضای دانشگاهی را مظهر تجلی عقلانیت انقلابی می‌دانیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین رستمی: توجه به مشکلات اجتماعی، آسیب‌های اجتماعی و مسائلی که ناشی از ناکارآمدی‌های موجود است یا شرایط عمومی کشور، یکی از موضوعاتی است که امروزه بیشتر در فضای دانشگاهی شاهد آن هستیم.

توجه داشته باشید که توجه به حل مشکلات جامعه اتفاق جدیدی در فضای دانشگاه‌ها نیست، بلکه این مسئله به تاریخ انقلاب برمی‌گردد. اینکه جهاد سازندگی، سپاه و بسیج و... از دل دانشگاه‌ها رقم خورده‌اند یا اینکه این سازمان‌ها فرمان می‌دهند و دانشگاه‌ها پیش‌رو هستند، نشان می‌دهد که دانشگاه‌ها توجه به مسائل جامعه دارند. آنچه که امروزه وجه ممیز فعالیت‌های دانشجویی نسبت به گذشته شده است تغییر رویکرد است. بعد از سال‌ها که جریان دانشجویی به مسائل سیاسی و فرهنگی توجه ویژه داشت، امروزه دانشجویان توجه خود را به فعالیت‌های جهادی، خیریه و به‌نوعی اجتماعی معطوف کرده‌اند که شاید از برکات راهیان نور و یا فعالیت‌های خیرخواهانه جریان اصیل مذهبی باشد.

این اتفاق مبارکی است که رهبری بر روی آن صحه گذاشتند. اینکه جریان دانشجویی علاوه‌ بر مسائل سیاسی که باید نسبت به آن آگاهی داشته باشد، توجه به مسائل جامعه و اتفاقاتی که در کف جامعه می‌گذرد (مانند توجه به محرومین و مستضعفین که صاحبان اصلی انقلاب و به نوعی، ولی نعمتان انقلاب هستند) نیز داشته باشد، برکاتی هم دارد و شاید بهترین برکات آن سازندگی است که در خود دانشجویان اتفاق می‌افتد. اردو‌های جهادی و فعالیت‌های خیریه‌ای که حس هم‌نوایی با مردم و سازندگی را در دانشجویان ایجاد می‌کند و همچنین توجه ویژه به فضای محرومیت‌زدایی، به کادرسازی برای مدیریت جدید کشور کمک می‌کند.

این‌ها اتفاقات مثبتی است که در فضای دانشگاه‌ها رخ داده است. نگرانی یا آسیبی که دانشجویان باید متوجه آن باشند این است که در اثر درگیر شدن با مسائل اجتماعی و با دیدن ناکارآمدی‌ها احساس ناکارآمدی کلان و ندیدن فعالیت‌های خوب و مثبتی که در کشور اتفاق می‌افتد به دانشجویان دست ندهد.

 

دانشجویان باید متوجه باشند تبعات این نگاه منجر به غلطیدن در گفتمانی است که عملا مدیریت تلاشگر، نافع و برآمده از دل مردم در قالب دستگاه‌های اجرایی، قضائی و یا تحمیلی را نبیند. همه چیز را سیاه و منفی ببیند و بر روی عملکرد خودش هم تاثیر بگذارد؛ بنابراین ضمن اینکه اصل حرکت، حرکت ارزشمند و مثبتی است، توصیه می‌شود مجموعه سیاستگذار و دستگاه‌های عالی و تشکل‌ها و آموزش عالی و مجموعه‌های درگیر فعالیت‌های جهادی این بخش را متوجه باشند. عنصر جهادی عنصر امیدوار و تلاشگر برای اهداف عالی است.

 

یکی دیگر از آسیب‌ها کم توجهی به این نکته است که وقتی تشکلی در دانشگاه شکل می‌گیرد، وظیفه اصلی‌اش این است که فضای دانشگاه را متناسب با آرمان‌های خودش ترسیم کند. یک تشکل دانشجویی جمع کوچکی است که قرار است با آگاهی بخشی، خدمت رسانی و دفاع از آرمان‌های انقلاب دانشجویان را به سمت اهداف عالی خود ببرد.

گاهی درگیر شدن در فضای فعالیت‌های اجتماعی (یعنی ورود به یک عرصه‌ای که عامل یا فعال دیگری هم ممکن است داشته باشد، اما نارسایی و کوتاهی صورت گرفته است) دانشجویان را از آنچه که فلسفه وجودی‌شان بوده غافل می‌کند. غفلت در فعالیت‌های دانشجویی یک آسیب است؛ بنابراین هرگز نباید فعالیت‌های اجتماعی و جهادیِ دانشجویان آنان را از وظایف اصلی‌شان که حیات بخشی به دانشگاه‌ها است، غافل کند.