فرونشست؛ مرگ پنهان زمین

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو- پدرام جدی؛  در برنامه ریزی برای توسعه در سطوح گوناگون ملی، منطقه‌ای (استانی) و محلی، یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید مورد بررسی قرار گیرد، توجه به موانع پیشروی کار است که می­توان به ملاحظات مربوط به تأمین امنیت اجتماعی در برابر پدیده‌های طبیعی و پدیده‌هایی که در اثر فعالیت‌های انسان ایجاد می‌شود، اشاره کرد.

افزایش شهرنشینی، پیشرفت تکنولوژی، تغییر سبک زندگی و افزایش میل به مصرف و... موجب گردیده بهره برداری از منابع طبیعی به منظور رفع نیاز‌های انسان در گستره زمان با افزایش قابل توجهی همراه شود. تولید غذا، تامین آب شرب، صنایع و دیگر نیاز‌های جوامع بشری وابسته به دسترسی آب مناسب و کافی است. این منبع حیاطی با روش‌های مختلفی همچون سد، آب بند، کنترل آب‌های روان، چشمه ها، حفر چاه، قنات، انتقال آب و... مدیریت و استفاده می­گردد.

از آنجای که بالغ بر ۵۵ درصد آب مصرفی کشور از سفره‌های زیر زمینی تامین می­شود، حفر چاه‌های متعدد و عموماً غیر مجاز و برداشت‌های بدون محدودیت که بیش از تغذیه سالانه است بیلان منفی بسیاری از دشت‌های کشور را رقم زده است؛ طوری که در ۴۷ سال اخیر مخازن زیرزمینی آب کشور با کسری ۱۱۰ میلیارد مترمکعبی مواجه شده‌اند که چیزی حدود ۹۵ میلیارد مترمکعب آن مربوط به ۲۰ سال گذشته است.

خالی شدن سفره‌های زمین و افت آب‌های زیرزمینی علاوه بر خشک شدن قنات ها، کاریز‌ها و چشمه ها، حرکت لایه‌های آب شور به سمت منابع شیرین و تغییر کیفیت آب به شوری و تلخی را سبب می‌شود، اما این رخ داد‌ها حاصل نگاه اولیه جامعه است در صورتی که در نگاه عمیق­‌تر متوجه خطر فرونشست زمین به علت خالی شدن لایه‌ها و خلل‌های زمین خواهیم بود که این نشست‌ها علاوه بر تخریب، برگشت ناپذیری منابع زیرزمینی را نیز رقم خواهد زد.

پدیده فرونشست زمین شامل فروریزش یا نشست رو به پایین سطح زمین است که می‌تواند جابه جایی افقی اندکی هم داشته باشد.

فرونشست می‌تواند بر اثر پدیده‌های طبیعی زمین شناختی مانند انحلال، ذوب یخ ها، حرکات آرام پوسته و خروج گدازه از پوسته جامد زمین یا فعالیت‌های انسانی نظیر معدنکاری، حفاری مترو، برداشت نفت و گاز نیز، ایجاد شود. با این حال، افت شدید سطح آب‌های زیر زمینی حاصل برداشت‌های بی رویه، به عنوان محوری‌ترین علت فرونشست زمین در ایران ذکر می‌شود.