فشار‌های تحریم نفتی سبب رویش‌هایی هم شد
گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو؛ مرتضی عبدالحسینی - تحریم به‌عنوان اصلی‌ترین دلیل برای ضعف‌های موجود، پای ثابت صحبت‌های برخی مسئولان در توجیه بحران‌های اقتصاد ایران طی چند سال اخیر است؛ به‌طوری که حتی در توضیح سوءمدیریت‌های داخلی نیز بازهم از تحریم و آثار فلج‌کننده آن صحبت می‌شود. اما در عین حالی که آثار زیان‌بار تحریم‌ها و تاثیرات آن بر دوره‌های رکود اقتصادی کشور، غیرقابل انکار است، می‌توان به‌طور همزمان از تحولات مثبت و در امان نبودن آمریکا از خطر اقتصادی که آن را خلق کرده است، صحبت کرد. در این گزارش این ادعا که اقتصاد آمریکا متقابلا از تحریم اقتصاد ایران آسیب دیده است، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. نتایج برررسی‌ها نشان می‌دهد زیان اقتصاد آمریکا از نداشتن مبادلات اقتصادی با ایران متحمل ضرر ۵۹ میلیارد دلاری است. از طرف دیگر، ایران نیز با فشار‌های ناشی از تحریم‌ها به‌طور خواسته یا ناخواسته (توفیق اجباری) در مسیر اصلاحی و تقویتی قرار گرفته است. در این گزارش ابتدا، افزایش آگاهی سرمایه‌گذاری مردم، افزایش مبارزه با فساد و کاهش وابستگی به نفت، اتکای به درآمد‌های مالیاتی به‌عنوان موارد مثبت بعد از تحریم‌ها مطرح می‌شوند و سپس وضعیت کشور آمریکا و بی‌نصیب نماندن این کشور از تبعات دو سال اخیر تحریم‌ها بیان می‌شود.
تحریم ایران؛ چاقوی جراحی
پس از حصول توافق هسته‌ای میان ایران و گروه ۱+۵ ازجمله آمریکا، تجارت میان دو کشور ایران و آمریکا از سال ۱۳۹۴ بار دیگر روند صعودی به خود گرفت و در سال ۱۳۹۶ رکورد صادرات ایران به آمریکا طی ۴۰ سال گذشته شکسته شد و به بیش از ۱۳۳ میلیون دلار رسید. ادامه این روند صعودی صادرات موجب شد در سه‌ماهه نخست سال ۱۳۹۷ برای نخستین‌بار، تراز تجاری ایران در مقابل آمریکا مثبت شود. اما در اردیبهشت ۹۷، رئیس‌جمهور آمریکا با اعلام خروج از برجام، تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرد که در مقایسه با تحریم‌های قبلی، همه‌جانبه‌تر و تهاجمی‌تر بود. کتمان محدودیت‌هایی که از این تحریم‌ها بر بخش‌های مختلف اقتصاد ایران تحمیل شد خلاف قواعد علمی و تجربی اقتصاد خواهد بود، چراکه این اتفاق در عین نابسامان کردن بازار‌های مختلف، به رکود اقتصاد ایران سرعت بخشید و از طریق التهابات ارزی، افت ارزش پول ملی را به‌دنبال داشت. اما غفلت از عواملی که در داخل به تند و تیز شدن تاثیر این تحریم‌ها کمک کرده‌اند، موقعیت تحلیل همه‌جانبه را از ما می‌گیرد. درواقع مشکلات ساختاری که اقتصاد ایران در طول دهه‌های اخیر با آن دست و پنجه نرم می‌کند در کنار خلأ‌های مدیریتی، بسترساز چندین‌برابر شدن آثار تحریم‌های خارجی بوده است. در این‌باره در کتاب «تحریم ایران شکست یک سیاست» آمده است: «این تحریم‌ها به‌رغم وسعت و گستره آن نتوانسته آمریکا را به اهداف خود برساند. البته نمی‌توان این تحریم‌ها را کاملا بر ایران بی‌تاثیر بدانیم بلکه می‌توانیم بگوییم تحریم بر زخم اقتصاد ایران نمک پاشید، بنابراین تاثیر آن در حاشیه بوده است.» از طرف دیگر در این ماه‌ها و سال‌های اخیر در تشکیلات رسانه‌ای و آکادمیک، بار‌ها از اثرات منفی تحریم شنیده یا گفته‌ایم. اثرات زیان‌باری که باعث شده روزانه بحث‌ها و خبر‌های زیادی در این زمینه در جامعه رد و بدل شود، اما حال که از سوی کشور‌های به‌ظاهر اهل گفتگو تحت شرایط به باطن اجباری قرار گرفته‌ایم، جا دارد به اتفاق‌های مثبت و امیدوار‌کننده که با آن روبه‌رو بوده‌ایم نیز نگاهی داشته باشیم.
تحریم ایران؛ چاقوی جراحی
پس از حصول توافق هسته‌ای میان ایران و گروه ۱+۵ ازجمله آمریکا، تجارت میان دو کشور ایران و آمریکا از سال ۱۳۹۴ بار دیگر روند صعودی به خود گرفت و در سال ۱۳۹۶ رکورد صادرات ایران به آمریکا طی ۴۰ سال گذشته شکسته شد و به بیش از ۱۳۳ میلیون دلار رسید. ادامه این روند صعودی صادرات موجب شد در سه‌ماهه نخست سال ۱۳۹۷ برای نخستین‌بار، تراز تجاری ایران در مقابل آمریکا مثبت شود. اما در اردیبهشت ۹۷، رئیس‌جمهور آمریکا با اعلام خروج از برجام، تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرد که در مقایسه با تحریم‌های قبلی، همه‌جانبه‌تر و تهاجمی‌تر بود. کتمان محدودیت‌هایی که از این تحریم‌ها بر بخش‌های مختلف اقتصاد ایران تحمیل شد خلاف قواعد علمی و تجربی اقتصاد خواهد بود، چراکه این اتفاق در عین نابسامان کردن بازار‌های مختلف، به رکود اقتصاد ایران سرعت بخشید و از طریق التهابات ارزی، افت ارزش پول ملی را به‌دنبال داشت. اما غفلت از عواملی که در داخل به تند و تیز شدن تاثیر این تحریم‌ها کمک کرده‌اند، موقعیت تحلیل همه‌جانبه را از ما می‌گیرد. درواقع مشکلات ساختاری که اقتصاد ایران در طول دهه‌های اخیر با آن دست و پنجه نرم می‌کند در کنار خلأ‌های مدیریتی، بسترساز چندین‌برابر شدن آثار تحریم‌های خارجی بوده است. در این‌باره در کتاب «تحریم ایران شکست یک سیاست» آمده است: «این تحریم‌ها به‌رغم وسعت و گستره آن نتوانسته آمریکا را به اهداف خود برساند. البته نمی‌توان این تحریم‌ها را کاملا بر ایران بی‌تاثیر بدانیم بلکه می‌توانیم بگوییم تحریم بر زخم اقتصاد ایران نمک پاشید، بنابراین تاثیر آن در حاشیه بوده است.» از طرف دیگر در این ماه‌ها و سال‌های اخیر در تشکیلات رسانه‌ای و آکادمیک، بار‌ها از اثرات منفی تحریم شنیده یا گفته‌ایم. اثرات زیان‌باری که باعث شده روزانه بحث‌ها و خبر‌های زیادی در این زمینه در جامعه رد و بدل شود، اما حال که از سوی کشور‌های به‌ظاهر اهل گفتگو تحت شرایط به باطن اجباری قرار گرفته‌ایم، جا دارد به اتفاق‌های مثبت و امیدوار‌کننده که با آن روبه‌رو بوده‌ایم نیز نگاهی داشته باشیم.
ارسال نظرات