عامل ارتقای اساتید، مقاله محوری یا پژوهش‌های کاربردی؟ / مقالات با ترازوی حل مشکلات جامعه سنجیده نمی‌شوند

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، آموزش‌عالی به عنوان بالاترین سطح نظام آموزشی در جامعه از اهمیت زیادی برخوردار است. زیرا مهم‌ترین نقش را در رشد و توسعه جامعه در حوزه‌های فناوری، اجتماعی، علمی، فرهنگی، اقتصادی و سایر حوزه‌ها دارد. بنابراین رسیدگی به مشکلات این حوزه در جهت بهبود کیفیت آموزشی و پرورش دانشجویان متخصص از ضروری‌ترین مسائل محسوب می‌شود.

نظام جذب و ارتقای اساتید شاید مهم‌ترین عامل جهت‌دهی فعالیت‌های اعضای هیئت‌های علمی در دانشگاه‌ها باشد. طبق نظام ارزیابی، اساتید دانشگاهی با توجه به آیین‌نامه ارتقاء از رتبه‌های مربی، استادیار، دانشیار و استاد بهره‌مند می‌شوند. اساتید دانشگاهی با ورد به دانشگاه و مشغول شدن به امر تعلم به هر میزان که رتبه علمی بالاتری داشته باشند، از منزلت اجتماعی ودرآمد افزون‌تری نیز برخوردار خواهند شد، بنابراین طبیعی است که برای دست یابی به بالاترین درجه علمی تمام سعی خود را به کارگیرند.

مشکل از زمانی آغاز شد که مهم‌ترین عامل ارتقای اساتید با توجه به آیین‌نامه ارتقاء اساتید وزارت علوم، تالیف مقالات ISI می‌شود. مقالاتی که تنها اگر در برترین مجلات بین‌المللی ثبت شوند از مقبولیت برخوردار خواهند بود.

علی آهون منش رئیس اتحادیه دانشگاه‌های غیرانتفاعی کل کشور در این باره گفت: فارغ التصیلان دانشگاهی اگر به ارائه مقاله نپردازند هرگز استاد نخواهند شد. علاوه بر این برای مقبولیت یافتن آن مقالات نیز باید آن را در یک ژورنال به ثبت برسانند.

 

وی با بیان اینکه بسیاری از این مقالات کارایی لازم را ندارند؛ اظهارکرد: میزان کارایی مقالات در رفع مشکلات جامعه مورد سنجش قرار نمی‌گیرد. بلکه اساتید با توجه به اهمیت ژورنالی که مقاله در آن چاپ شده است از امتیاز برخوردار می‌شوند.

 

سرو دست شکاندن اعضای هیئت‌های علمی در راستای ارائه مقالات isi نه تنها مسائل جامعه را حل نمی‌کند؛ بلکه روند آموزشی دانشجویان را نیز تحت تاثیر قرار می‌‍‌‌دهد. به طوری که دانشجویان با راهنمایی اساتید دانشگاهی به ارائه پایان نامه‌‌هایی با همان ویژگی‌ها می‌پردازند که این موضوع به خودی خود دانشجویان را نیز به مقاله محوری سوق خواهد داد.

 

همچنین تاکید بر ارائه مقاله در آیین‌نامه ارتقای اساتید وزارت علوم موجب شد تا بحث توانایی اعضای هیئت علمی در جهت بکارگیری آن‌ها برای آموزش دانشجویان، کمرنگ‌تر شود و این امر مهم که پایه تربیت نیروی متخصص است مورد توجه قرار نگیرد.

در حقیقت بها دادن به چنین مقالاتی فارغ از آن که مشکلی از مشکلات کشور را مرتفع سازد یا در جهت گسترش مرزهای دانش باشد تنها میزان تولیدات علمی کشور را در جهان افزایش داده است؛ به طوری که اکنون طبق آمار پایگاه ISI رتبه شانزدهم جهانی درتولیدات علمی را به خود اختصاص داده‌ایم.

بهمن نامور مطلق، سرپرست دانشگاه هنرهای اسلامی استاد فرشچیان و استادیار گروه فرانسه دانشگاه شهید بهشتی در این باره گفت: اکثر اساتید دانشگاهی به دنبال چاپ مقاله و ارتقاء به وسیله آن هستند. هر جامعه‌ای با توجه به شرایط حاکم بر آن مسائل مخصوص به خود را دارد سیستم آموزشی ما با توجه به رویکردی که اتخاذ کرده است مسائل جامعه غربی را به داخل کشورتعمیم می‌دهد و در صدد رفع آن‌ها عمل می‌کند.

 

ناگفته نماند، بخشی از ارزیابی‌های جهانی به انتشار دستاوردهای علمی مربوط می‌شود؛ بنابراین تالیف مقاله در تمام کشورهای جهان امری مهم تلقی شده است؛ اما اینکه چه الگوی موفقی برای چاپ مقالات وجود دارد امر دیگریست که باید به آن پرداخت.

تورج محمدی، معاون پژوهشی دانشگاه علم و صنعت در این باره گفت: بسیاری از مشکلات صنعتی از محل تحقیقاتی مرتفع می‌شوند که منجر به چاپ مقاله شده‌اند. بنابراین انتشار مقاله در یک الگوی موفق تنها ارائه دست آوردهای پژوهشگران خواهد بود.

 

وی با بیان اینکه در آئین نامه ارتقای اساتید وزارت علوم تمام موارد به غیر از چاپ مقالات، به خوبی بیان شده است؛ تصریح کرد: بسیاری از اساتید پس از اینکه مشکلی را در صنعت حل می‌کنند به ارائه مقاله می‌پردازند؛ بنابراین افراد دیگر نیز با خواندن آن مقاله توانایی حل مشکلات مشابه را خواهند یافت. این مسیر، مسیر توسعه علم است.

تحولاتی که در یکی دو سال گذشته در دانشگاه‌ها رخ داده است، نشانگر عزم جدی آن‌ها ‌در راستای تغییر نحوه آموزش دانشگاهی و حرکت به سمت دانشگاه پژوهش‌محور و کارآفرین است، به نحوی که خروجی دانشگاه‌ها را فارغ التحصیلانی تشکیل دهند که مهارت خاصی کسب کرده‌اند و به جای حل مسائل پژوهشی صرفا انتزاعی که با هدف تولید مقاله نگاشته می‌شود، به حل مشکلات جامعه بپردازند؛ بنابراین دانشگاها به صورت مستقل و با توجه به شرایط خود به تدوین آیین‌نامه ارتقاء اساتید پرداختند. فارغ از اینکه وزارت علوم همچنان بر تولید مقالات isi بدون  توجه به کارایی آن‌ها تاکید می‌کند. 

چندی پیش هم مقام معظم رهبری درسخنرانی خود در بین اعضای هیأت علمی و اساتید دانشگاهی به اهمیت مقاله محوری اشاره کردند و فرمودند: اگرچه مقالاتی که مورد استناد قرار می‌گیرد، برای کشور آبرویی است، اما نباید در مسیر ارتقای علمی اساتید، تولید مقاله اصل و ضابطه قرار گیرد.

براساس فرمایشات رهبری اهمیت به تدوین مقاله مهم و ضروری تلقی می‌شود، اما تا جایی که محور اصلی ارتقای علمی اساتید در نظر گرفته نشود.