مماس با دغدغه‌های روز جامعه

 به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، رضا صائمی منتقد سینما و تلویزیون در یادداشتی به دلایلی که باعث شد فصل دوم «نون. خ» جذاب باشد اشاره کرده است که قوم گرایی و مولفه‌های بومی را از این نمونه برشمرده است.

متن یادداشت را در زیر می‌خوانید:

«سریال «نون. خ» در سری دوم خود هم پخته شد هم دیده شد. اگر شرایط اجتماعی زمان پخش یعنی دقیقاً قرنطینه و دوران خانه‌نشینی را به عنوان عوامل برون متنی که به دیده شدن بیشتر سریال کمک کرد کنار بگذاریم دست کم ۶ عامل درون متنی که از ساختار و فرم و محتوی خود سریال برمی‌آید موجب شد تا این سریال مورد توجه مضاعف نسبت به سری اول آن قرار بگیرد.

در این یادداشت تلاش خواهیم کرد به این ۶ ویژگی مهم بپردازیم.

قطعاً نخستین ویژگی ساختاری و مضمونی سریال که به چشم می‌آید و هویت بصری و جغرافیایی و محتویی آن را شکل می‌دهد قصه بومی آن بر محوریت یک قوم خاص است. توجه به قومیت‌ها و قابلیت‌های بومی در سریال‌سازی، قاب و تصویر متفاوت و متنوعی را نسبت به آثار شهری و آپارتمانی جلوی چشم مخاطب می‌گذارد که با لهجه و گویش و خرده فرهنگ‌های محلی همراه شده که هر کدام می‌تواند جذابیت‌های خاص خودش را داشته باشد.

موفقیت سریال «پایتخت» به عنوان مصداقی از قوم‌گرایی و بومی‌سازی پشت سر «نون. خ» بود و اتفاقاً از لحاظ زمانی هم بعد از آن سریال شروع شد. گرچه هویت بومی و نمایشی «نون. خ» مستقل از «پایتخت» است و پتانسیل‌های دراماتیکی دارد که بسیاری را جذب خود کرده است.

اگر «پایتخت» را وامدار محسن تنابنده می‌دانند، همین نسبت بین «نون. خ» و سعید آقاخانی وجود دارد. حضور او چه در مقام کارگردان و چه در مقام بازیگر و شخصیت اصلی سریال نقش پررنگی در جذابیت این سریال داشته و گویی او ستون استوار این خیمه است. او در کسوت کارگردان توانسته اجرای خوبی داشته و موقعیت‌های سخت و شلوغ سکانس‌ها را به خوبی مدیریت کند.

ریتم و ضرب آهنگ قصه را خوب حفظ کرده و با توجه به شلوغی صحنه وتعدد شخصیت‌ها، از همه ظرفیت‌های صحنه در بازگویی قصه استفاده کرده و توانسته از دل همین موقعیت، کمدی موقعیت جذابی خلق کند.

کرد بودن خود آقاخانی و آشنایی‌اش به ویژگی‌های فرهنگی و زبانی و بومی کمک کرده تا حضور او به نقطه کانونی سریال بدل شده و نوعی مولف بودن به کلیت اثر الصاق شود. در واقع کرد بودن آقاخانی و شناخت و اشرافی که بر خرده‌فرهنگ کردی داشته کمک کرده تا سریال از سهل‌انگاری در پردازش فرهنگ بومی و لغزش‌های دراماتیک احتمالی مصون بماند. ضمن اینکه تجربه او در کمدی سازی و طنزپردازی هم در بازیگری هم در فیلمنامه نویسی و کارگردانی همچنین تجربه‌های متفاوتش در بازیگری در سال‌های اخیر، سعید آقاخانی را به یک هنرمند چند بعدی بدل کرده که حالا در فصل دوم سریال «نون. خ» می‌توان حاصل این هنر چندگانه او را در یک اثر مشترک دید و بدون شک سریال با امضای او، هویت پیدا کرده است.

لهجه و زبان و گویش می‌تواند تیغ دو لبه باشد که اگر درست ادا نشود یا درست و به موقع و در بستر منطقی دراماتیک مورد استفاده قرار نگیرد می‌تواند دافعه برانگیز باشد، اما درک درست از لهجه و استفاده درست از آن کمک کرده تا لهجه کردی به هویت دراماتیک سریال بدل شده و با خوانش درست طنازانه به نقطه قوت شخصیت‌ها و عنصر جاذبه بخش سریال تبدیل شود.

البته ما در این سریال نه با زبان یا گویش کردی بلکه با لهجه کردی زمانی که فارسی حرف می‌زنند مواجه هستیم درست مثل لهجه شمالی در سریال پایتخت و همین شیرینی لهجه و تنوعی که در آن می‌بینیم هم ظرفیت طنز کلامی سریال را بالا برده و هم لهجه را به یک عنصر مهم در جذابیت قصه گویی و شخصیت پردازی ارتقاء داده و در نهایت از ظرفیت و ظرافت‌های آن در جهت روایتی جذاب بهره برده است.

از مهمترین ویژگی‌های سریال «نون خ» و طنز کلامی و نمایشی آن رگه‌هایی از نقد اجتماعی در آن است که هم شانیت طنز آن را ارتقا بخشیده و هم زبان نقادانه آن واجد کارکرد‌های آسیب شناسانه شده که می‌تواند مخاطب خاص را هم جلب کند. نقدی که از ساختار طنز کلامی و کمدی تصویری دور نیست و به لودگی تن نمی‌دهد.

بسیاری از جذاب‌ترین سکانس‌های سریال دقیقاً برساخته همین نقد‌های اجتماعی است از جمله می‌توان نقدی که به داوری جشنواره‌های هنری در فیلم در جشنواره انار شد اشاره کرد یا شوخی نقادانه با برخی چالش‌های اجتماعی و اقتصادی در جامعه که ردپای آن را در نشست مامور دولت با مردم زلزله‌زده می‌توان ردیابی کرد. نقد اجتماعی موجود در «نون. خ» آن را مماس با مسائل روز جامعه کرده و قابلیت‌های انتقادی آن را افزایش داده و به کمدی فاخر نزدیک کرده است.

بدون شک تصاویر چشم‌نواز و زیبا از جغرافیای بومی قصه همچنین قاب‌های جذابی که از مولفه‌های بصری سریال شاهدیم در موفقیت سریال نقش پررنگی داشته است. مثلاً جاذبه‌ها و جذابیت‌های رنگ که در طراحی صحنه و لباس شاهدیم. اساساً طبیعت و جاذبه‌های بصری آن و قاب‌بندی‌های دوربین از بافت و جغرافیای قصه در موفقیت فرمال سریال به شدت موثر بوده و به دیده شدن و بهتر دیده شدن آن کمک کرده است. رنگ و نور و فضاسازی مفرح و پرنشاط را نباید در جذابیت بصری اثر دست کم گرفت و سریال «نون. خ» آن را دست کم نگرفته است.

موسیقی کردی همواره جذاب و شنیدنی و تاثیر گذار است. قطعاً استفاده درست و دراماتیک از آن در این سریال وزن و اعتبار بیشتری به سریال بخشیده و پویایی و تحرک بیشتری به آن داده است. چه در موسیقی تیتراژی چه موسیقی متن و در متن. رقص کردی را هم باید به این عنصر اضافه کرد و وحدت و همدلی و همبستگی قوم کرد که در رقص آن‌ها قابل مشاهده است و هم مولفه در موفقیت این مجموعه بی تاثیر نبوده است. نه فقط شاد و پرانرژی بودن این موسیقی که وحدت و همبستگی و همدلی نهفته در ساختار و مضمون آن.