جلوه‌ای از فعالیت‌های نانویی ایران در رتبه‌بندی‌های جهانی / از دانشگاه‌ها حرکت از مسئولان حمایت!

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، محسن عبدالعلی پور– تاجایی که چشم کار می‌کند رتبه‌بندی‌های مختلف، دانشگاه‌های دنیا را ارزیابی و در حوزه‌های گوناکون امتیازبندی می‌کنند هرچند که تعداد این پایگاه‌های رتبه‌بندی بی‌شمار است، اما تعداد محدودی معتبر و قابل استناد هستند. با این وجود دانشگاه‌های ایرانی در این رتبه‌بندی‌ها تاکنون خوش درخشیدند و توانستند با کسب رتبه‌های برتر در جهان بیش از پیش مطرح شوند.

چند سالی می‌شود که حوزه نانو با پیشرفت‌های چشمگیرش در کانون توجه قرار گرفته است و در این زمینه ایرانیان نیز حرف‌های بسیاری برای گفتن دارند لذا دانشگاه‌های ایران هم با پیشتازی برای تحقیق و تفحص در حوزه نانو توانسته‌اند جای خود را بین دانشگاه‌های دنیا و رتبه‌بندی‌های بین‌المللی باز کنند.

 

مرکز مشاوره شانگ‌های سالانه ۵۰۰ دانشگاه دنیا را براساس دستاورد‌های مربوط به علوم و فناوری نانو رده‌بند می‌کند و طی رده‌بندی آکادمیک دانشگاه‌های جهان در سال ۲۰۱۹ از سوی این مرکز، چندین دانشگاه ایران در رده ۳۰۰ تا ۴۰۰ قرار گرفته‌اند که از میان آن‌ها می‌توان به دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه تهران و صنعتی شریف اشاره کرد.

البته در رده‌بندی دانشگاه‌های مرتبط با علوم و فناوری نانو ۵ کشور مدعی هستند که ۶۱ درصد از کل دانشگاه‌های برتر را به خود اختصاص داده‌اند و ۲۱.۵ درصد آن‌ها (حدود ۸۶ دانشگاه) متعلق به کشور چین است. پس از چین، آمریکا، آلمان، کره جنوبی و بریتانیا (با ۱۷ دانشگاه، حدود ۴.۳ درصد کل دانشگاه‌ها برتر) در این رده‌بندی جایگاه دارند.

 

 

مقالات نانویی منتشر شده بخش مهمی از فعالیت دانشگاه‌ها در این حوزه را شامل می‌شود، بر اساس گزارش استات‌نانو، سال ۲۰۱۹ تعداد مقالات منتشر شده ۲۰ کشور بیشترین سهم را در مقالات کل جهان داشته است. درواقع سال ۲۰۱۹ از مجموع ۱۷۸ هزار مقاله منتشر شده در مجلات جهانی برای حوزه علوم نانو ۷۴ هزار مورد آن‌ها به چین تعلق دارد (۱۶ درصد کل مقالات چینی‌ها در حوزه فناوری نانو است). چرا که این کشور با داشتن بیشترین جمعیت جهان، مهد تعداد زیادی دانشگاه و مراکز تحقیقاتی است و از آنجایی که فناوری نانو حوزه فعالیتی مهمی برای آن‌ها محسوب می‌شود طی یک دهه توانسته‌اند جایگاه اول جهان را به خود اختصاص دهند.

ایالات متحده پس از چین با حدود ۲۴ هزار مقاله نانویی در رتبه دوم قرار دارد و هند، ایران و کره جنوبی به ترتیب مکان‌های بعدی را از آن خود کرده‌اند. جدا از تعداد مقالات علوم نانو در کشور‌های مختلف، سهم مقالات حوزه فناوری نانو در کل نشریات نشانه‌ای از اولویت کشور‌ها در این زمینه از علم است. از این منظر، ایران، عربستان سعودی و هند به ترتیب در مقایسه با سایر کشور‌ها در سال ۲۰۱۹ اولویت بالاتری را در زمینه فناوری نانو داشتند.

 

استات‌نانو همچنین گزارشی منتشر کرده است که نشان می‌دهد طی ۹ ماه اول سال ۲۰۱۹ حدود ۳۶۵ هزار پتنت در اداره ثبت اختراع و نشان تجاری آمریکا و اداره ثبت اختراع اروپا ثبت شده که بیش از ۱۰ هزار و ۳۰۰ مورد آن‌ها (حدود ۲.۸ درصد) مربوط به فناوری نانو است.

آمریکا مانند همیشه فعال‌ترین بازار جهان برای نوآوری‌ها در زمینه فناوری نانو را در اختیار دارد، تا جایی که سال ۲۰۱۹ بیش از ۸ هزار و ۹۰۰ اختراع نانویی در اداره ثبت پتنت آمریکا ثبت شده است. علاوه بر ایالات متحده و اروپا، چین و کره جنوبی نیز مبتکر و صاحب امتیاز ثبت اختراع فناوری نانو هستند.

۶۲ کشور در جدیدترین فهرست کشور‌های برتر با بیشترین اختراعات ثبت شده حوزه فناوری نانو حضور داشتند که در این میان آمریکا با داشتن حدود نیمی از حق ثبت اختراعات این حوزه در صدر فهرست قرار گرفته است و پس از آن کشور‌های آسیای شرقی از جمله کره جنوبی، ژاپن و در نهایت کشور‌های پیشگام اروپایی یعنی آلمان، فراسه و انگلیس مکان‌های بعدی این فهرست را قبضه کرده‌اند.

 

نکته جالب توجه در مورد کشور‌هایی مثل ایران و عربستان سعودی این است که شاید هیچ کدام از آن‌ها در لیست کشور‌های برتر با بیشترین تعداد اختراعات ثبت شده در فناوری نانو قرار ندارند، اما حق ثبت اختراعات نانو تکنولوژی درصد فوق‌العاده بزرگی از کل اختراعات ثبت شده آن‌ها را تشکیل می‌دهد و از این نظر بسیار حائز اهمیت هستند. به عنوان نمونه، در سال ۲۰۱۹ حدود ۹۳ اختراع ایرانی حوزه فناوری نانو، که در اداره ثبت اختراع آمریکا ثبت شده است، ۱۹ درصد کل اختراعات کشور را تشکیل می‌دهد و این میزان نشان‌دهنده اهمیت ویژه نانو در ایران است.

 

شاید مهمترین نکته‌ای که پس از اعلام پیشرفت‌های ایران در حوزه فناوری نانو به ذهن می‌رسد، نحوه بهره‌گیری از این ظرفیت در جامعه است بنابراین باید با افتخار بگوییم که مسئولان مرتبط با این حوزه همواره در تلاشند تا محصولات نانویی که نسبت به نمونه‌های غیرنانویی کاربردی‌تر هستند را معرفی و رونق دهند این اهمیت تا آنجاست که در این روز‌های حساس کرونایی فعالان حوزه فناوری نانو نه تنها بیکار ننشسته‌اند بلکه تسهیلات و حمایت‌های ویژه‌ای را مختص تقویت تولیدات داخلی مورد نیاز با کمک فناوری نانو تدارک دیده‌اند.

 

 

مثلا صندوق نوآوری و شکوفایی برای تقویت تولیدات داخلی اقلام محافظتی بهداشتی مورد نیاز روز‌های کروناگرفته، ۱۴۰ میلیارد ریال در شرکت‌های فناوری نانو سرمایه‌گذاری کرده است و شورای نوآوری فناوری نانو نیز به این صندوق کمک کرده تا با شرکت‌های دانش‌بنیان واجد شرایط قرارداد ببندد. طبق اعلام صندوق نوآوری این میزان سرمایه قرار است برای تقویت ماشین‌آلات به ویژه دستگاه‌های برقی مورد نیاز تولید ماسک‌ها هزینه شود.

علاوه بر این صندوق غیردولتی پژوهش و فناوری توسعه فناوری نانو به عنوان یک نهاد مالی تخصصی در حوزه توسعه و تقویت کسب‌وکار‌های مبتنی بر فناوری پیشرفته از زمان تاسیس (سال ۱۳۹۰) تاکنون ۲۶۵ میلیارد و ۲۵۰ میلیون تومان حمایت مالی انجام داده است و تا همین لحظه بیش از ۱۰۵ هزار نفر و ۳۶۵۰ پروژه را تحت پوشش خود دارد.