چرا به امام رضا عالم آل محمد می‌گویند؟

 به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، به مناسبت ولادت با سعادت امام رضا (ع) گفت و گویی با حجت الاسلام سیدامین میرعلایی استاد حوزه و دانشگاه ترتیب دادیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید: حدیث سلسه الذهب از احادیث قدسی است که امام رضا علیه السلام به نقل از اجداد طاهرینش نقل فرمود، در خصوص این حدیث شریف، معنا و مفهوم آن و دلیل نامگذاری حدیث به سلسه الذهب توضیح بفرمایید؟

امام رضا (ع) در سال ۲۰۰ هجری قمری وارد ایران شد و در سال ۲۰۳ به دست مامون مسموم و به شهادت رسید. ورود امام به ایران از طریق اهواز بوده و بعد از سمت بهبهان به استان فارس و از طریق کویر وارد نیشابور و سپس وارد طوس شد. در بدو ورود ایشان به نیشابور به خانه‌ی زنی به نام 《خدیجه بنت عمران》 که بعد‌ها به نام 《پسندیده》 معروف می‌شود وارد و به مدت سه روز در آن شهر می‌ماند. پس از آنکه امام قصد ترک نیشابور را داشتند مردم زیادی به بدرقه ایشان می‌آیند، شیخ صدوق در کتاب عیون اخبار الرضا (ع) جمعیت آنان را نزدیک صدهزار نفر نقل می‌کند که این جمعیت برابری با حاضران در مراسم غدیرخم است.

امام که در حال خروج از نیشابور بود به دعوت از بزرگان شهر به سخنرانی می‌پردازد و در آن جا حدیث معروف 《سلسله الذهب》 را بیان می‌کند. این حدیث شریف به این دلیل به سلسله الذهب معروف می‌شود که تمام راویان آن، امامان معصوم (ع) هستند و امام رضا (ع) به نقل از پدر و اجداد طاهرینش به نقل از رسول الله (ص) از خداوند متعال نقل می‌کند.

طبق برخی گزارش‌ها، همزمان با نقل این حدیث، بیش از ۲۰ هزار نفر آن را حدیث شریف را مکتوب کرده‌اند.

حدیث قدسی لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ حِصْنِی فَمَنْ دَخَلَ حِصْنِی أَمِنَ مِنْ عَذَابِی قَالَ فَلَمَّا مَرَّتِ الرَّاحِلَةُ نَادَانَا بِشُرُوطِهَا وَ أَنَا مِنْ شُرُوطِهَا، «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» دژ من است، پس هرکس که در دژ من درآید از عذابم در امان است. چون مرکب به راه افتاد امام رضا (ع) گفت: البته با شرایطش و من جزو شرایط آنم.

این حدیث در باب توحید است. امام دست روی مهم‌ترین عنوان که توحید است دست می‌گذارد. اگر بحث توحید حل گردد بقیه مسائل نیز درست می‌شود.

این مشکلاتی که امروز وجود دارد به خاطر فراموشی یاد خداست. امروز اگر مسئولین و مردم یاد خدا را در زندگی خود جاری کنند این فساد‌ها و معضلات به وجود نمی‌آید.

امام روی مسئله کلیدی توحید دست می‌گذارد. مسئله‌ای که تمام انبیاء جهت اثباتش و ارتباط انسان و خدا برای آن تلاش کردند.

حال سوال مهمی که در این جا پیش می‌آید این است که چگونه خدا را بشناسیم؟ امام در ادامه حدیث قدسی سلسله الذهب می‌فرمایند به شرایطش و من جزو شرایط آنم. شرایط آن امامت است، یعنی با امامت می‌توان خدا را به خوبی شناخت و از آن اطاعت کرد. حبل المتین و صراط المستقیم برای رسیدن به خدا، محمد و ال محمد (ع) هستند.

چرا به امام رضا علیه السلام عالم آل محمد می‌گویند؟ اهل بیت (ع) همه اهل علم و گنجینه معرفت اند. رسول اعظم (ص) می‌فرمایند: أنا مدینة العلم و علی باب‌ها فمن اراد العلم فلیأت الباب؛ من شهر دانش‌ام و علی دروازه آن است؛ هر کس دانش می‌جوید، باید از آن دروازه وارد شود. امام محمدباقر (ع) به باقرالعلوم مشهوراند. در جامعه کبیره می‌خوانیم که اهل بیت (ع) مخازن علم هستند.

هرکدام از حضرات معصومین (ع) در یک ویژگی ممتاز بودند و امام رضا (ع) به عالم آل محمد (ع) مشهور شدند. مامون مناظرات زیادی با ادیان مختلف از جمله مسیحیان و یهودیان با امام رضا (ع) برگزار می‌کرد تا به زعم خودش امام را شکست دهد، اما آن امام همام پیروز همه‌ی آن مناظرات بود.

در دوران امام رضا (ع) جلسات و مباحث علمی بسیار رشد کرد و توان علمی امام در آن عصر مشاهده گردید، لذا عنوان عالم آل محمد (ع) به امام رضا (ع) داده شد.

مهمترین فصل تاریخى زندگى امام رضا علیه السلام جریان ولایتعهدى آن حضرت است، امام چرا ولایتعهدی مامون را پذیرفت؟

امام رضا (ع) ولایت عهدی را به چند دلیل پذیرفت. در زیارت جامعه کبیره می‌خوانیم که ائمه (ع) قاده الامم و ساسه العباد و ارکان البلاد هستند.

زمامدار امت و سیاست کنندگان بندگان خدا و ارکان محکم شهرها. این عبارات، به ویژه قاده الامم و ساسه العباد صریحا زمامداری و سیاست مداری را از صفات و شؤون ائمه معصومین (ع) می‌شمارد.

یکی از مهم‌ترین دلایل پذیرش قبول ولایت عهدی از جانب امام این بود که با پذیرفتن این کار جان تمام اولاد حضرت موسی بن جعفر (ع) و شیعیان در امان شد.

در زمان ولایت عهدی امام تبلیغ فرهنگ تشیع بیشتر شد و کسی متعرض مبلغان نمی‌شد و در آن عصر ترویج و استقبال از تشیع به اوج خود رسید. امام با پذیرش این پیش شرط ولایتعهدی را پذیرفت که در هیچ عزل و نصبی دخالت نکند.

یکی از مهم‌ترین کار‌های که امام در آن زمان انجام داد ترویج احکام شرعی از جمله نماز عید بود.

مراد از اینکه امام صادق علیه السلام فرموده است: اگر امام رضا علیه السلام را عارفاً بحقه زیارت کنید، شفاعتتان می‌کنم، حتی اگر مرتکب کبیره شده باشید، چیست؟

در زیارت معصومین (ع) عارفا به حقه یعنی زمانی که شخص به زیارت مشرف می‌شود در مسیر عصمت قرار می‌گیرد. انسان از امام الگو می‌گیرد و از گناه دور می‌شود. معصوم مثل نور است، وقتی انسان به سمت نور می‌رود از تاریکی دور می‌شود. شما در زیارت به نور نزدیک می‌شوید و از ظلمات دور، یعنی به خدا نزدیک و از شیطان دور می‌شوید.

در این روایت که امام صادق (ع) فرمودند: اگر امام رضا (ع) را عارفا بحقه زیارت کنید، شفاعتتان می‌کنم، حتی اگر مرتکب کبیره شده باشید، منظور این نیست که انسان، دیگر با انجام یک زیارت، آسوده خاطر باشد و هر گناهی را مرتکب شود، به این امید که بخشیده می‌شود، بلکه مراد این است که اگر آن فرد در قیامت دارای گناهان کبیره‌ای است که نتوانسته توبه کند و یا اصلا قبل از آن زیارت مرتکب کبیره شده است، حال بواسطه این زیارتش البته با جمیع شرایطش شفاعت نصیب وی خواهد شد و بخشیده می‌شود.

در ثواب زیارت امام رضا (ع) آمده که هرکس امام رضا را زیارت کند مانند آن است که هزار حج و هزار عمره به جا آورده است.

شیخ طوسی از امام رضا (ع) نقل کرده که آن حضرت فرمود: در خراسان بقعه‌ای است و زمانی خواهد آمد که آن بقعه همواره محل رفت و آمد فرشتگان می‌شود تا روز قیامت که در صور دمیده می‌شود و قیامت فرا می‌رسد.

پرسیدند:‌ای پسر رسول الله این بقعه کدام بقعه است؟ فرمود: این بقعه در سرزمین طوس است، به خدا سوگند آن زمین باغی از باغ‌های بهشت است.

هرکه مرا در این مکان زیارت کند مانند کسی است که رسول خدا را زیارت کرده است و برای او پاداش هزار حج مقبول و هزار عمره مقبول نوشته خواهد شد و من و پدرانم روز قیامت او را شفاعت خواهیم کرد.

در روایتی دیگر بزنطی می‌گوید: نامه امام رضا (ع) را خواندم، در آن نامه چنین آمده بود: به شیعیان من بگو زیارت من به اندازه هزار حج پاداش دارد. بزنطی می‌گوید با تعجب از پسرش امام جواد (ع) پرسیدم: به اندازه هزار حج؟ ایشان فرمود: آری، به خدا سوگند کسی که او را زیارت کند در حالی که حق او را می‌شناسد، به اندازه هزار، هزار حج، پاداش دارد.