گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، حسن غلامپور؛ در طی چند سال اخیر و اواسط دهه ۹۰ شاهد رشد چشمگیر فضای مجازی و اپلیکیشن های ارتباط‌جمعی مختلف داخلی و خارجی هستیم که به دلیل کیفیت، سرعت در ارتباط و بسیاری دیگر از شاخصه‌ها، اپلیکیشن های خارجی به‌راحتی توانستند جای خود را در کشور ایران باز کنند و به‌عنوان یکی از نیازهای هر فردی باشد تا بتواند از طریق آن با دوستان یا خانواده و غیره در ارتباط باشد.
اپلیکیشن های مختلف در بستر اینترنت موجب تسریع در نوع ارتباط بین افراد و خانواده‌ها می‌شود تا بتوانند به‌راحتی برای یکدیگر فیلم، صوت یا تصویر را برای یکدیگر ارسال کنند و به‌نوعی فاصله خانواده‌ها و دوستان را کمک کرد، از طرفی این اپ ها فضایی برای معرفی کسب‌وکارها و ایده‌ها و انتشار خبرهای مختلف نیز فراهم کرده تا افراد به سهولت از این ظرفیت استفاده کنند.
متأسفانه گرایش مردم ایران به استفاده از اپلیکیشن های خارجی بیشتر از اپ های داخلی است که البته عدم وجود زیرساخت‌های لازم، کیفیت پایین نرم‌افزاری و گرافیکی، رابط کاربری سخت و غیره ازجمله دلائلی است که گرایش به اپ های خارجی را بیشتر کرده است، برخی نیز معتقدند اطلاعات آنان در اپ های داخلی ذخیره و ممکن است درزمانی استفاده شود و به دلیل عدم اطلاع‌رسانی درست توسط حاکمیت و نیز عدم کسب اطلاعات کافی توسط مخاطبان درباره ویژگی اپ ها، این ذهنیت را نیز متبادر می‌کند.
شاید اگر مردم می‌دانستند و تحقیق بیشتر می‌کردند که تمام مطالب و داده‌های آنان در اپ های خارجی در سرورهای مختلف ذخیره و بر اساس آن سلایق افراد را در رده‌های سنی مختلف و گروه‌ها و حتی نگرش‌ها بررسی می‌کنند و بر اساس آن‌ها علیه مردم تولید محتوا می‌کنند نظر برخی مردم حتی در نوع مطلب گذاری نیز متفاوت می‌شد ولی متأسفانه مردم فکر می‌کنند که داده‌های آنان به‌هیچ‌عنوان به درد اپ های خارجی و مسؤولین آنان نمی‌خورد این در حالی است که بخش اعظمی از جنگ روانی علیه کشور از طریق نوع داده‌ها و مطالبی است که در اپ ها در حال انتقال بین مخاطبان است.
یکی از نکاتی که از آن غفلت شده نوع استفاده از اپ ها است که در این زمینه آموزشی ارائه نشده و مردم با توسعه ارتباطات هرروز در حال نصب اپ های مختلفی هستند بدون اینکه از آن‌ها اطلاعات کافی و لازم را داشته باشند اپ ها را نصب‌کرده و در دنیای مجازی آن غرق می‌شوند البته در چند سال اخیر برخی از موسسات فرهنگی و اساتید رسانه‌ای به‌صورت جسته‌وگریخته در حال تدریس سواد رسانه‌ای هستند ولی نیاز است که خود مردم نیز نسبت به چرایی استفاده از فضای مجازی و اپلیکیشن های مختلف اجتماعی اطلاعات لازم را کسب کنند.
موضوع این نوشتار مربوط به سواد رسانه‌ای نیست و باید در نوشته‌ای دیگر به‌صورت کامل‌تر و مفصل به این موضوع مهم و اساسی پرداخت که هرچه سواد رسانه‌ای افراد برای استفاده از اپ های مختلف و در کل فعالیت در فضای مجازی بیشتر باشد شاهد کاهش آسیب‌ها و ناهنجاری‌ها می‌شویم.
ظرفیت همه‌گیر فضای مجازی موجب شده تا بسیاری از جوانان و اقشار مختلف جامعه در این فضا حضورداشته که بخشی از ساعات شبانه‌روز خود را در فضای مجازی ولی حقیقی بگذرانند که بستر قابل‌توجهی برای سودجویان نیز شده که از روش‌های مختلف به سودجویی می‌پردازند که شاید یکی از دلایل آن عدم پیگیری و رصد داده‌های ناهنجار به دلیل وجود و انتشار در بستر سرورهای خارجی باشد و همین موجب شده تا عده‌ای معلوم‌الحال دست به اقدامات مخربانه‌ای بزنند.
جدای از کلاه‌برداری‌ها که به روش‌های مختلف انجام می‌شود که ناشی از اطلاعات پایین برخی از کاربران هست و مورد طعمه سودجویان قرار می‌گیرند برخی هم هستند که برخی افراد حقیقی و حقوقی را نشانه می‌گیرند و با انتشار تصاویر یا متون غیرواقع، برچسب‌هایی را به برخی افراد می‌زند که برخی نیز ناخودآگاه آن را باور می‌کنند که این موضوع بازهم به اصل مهم سواد رسانه‌ای برمی‌گردد.
در چند سال اخیر شاهد بودیم که برخی افراد در داخل یا خارج کشور، کانال‌هایی را دریکی از اپلیکیشن های خارجی ایجاد کرده و به تخریب شخصیت‌های حقوقی و حقیقی و یا حتی تشویق به ایجاد شورش و براندازی و غیره می‌پردازند و چون سرور آن اپ ها در خارج از ایران بود طبیعتاً به‌راحتی قابل‌پیگیری توسط ایران نیست البته در همین راستا بسیاری از افراد سودجو توسط حاکمیت پیدا و توسط قوه قضائیه بازجویی شدند.
وجود سرور خارجی باعث شده تا حاشیه امنیت شخصیت‌های حقوقی و حقیقی نیز درخطر باشد و هرکسی به بهانه‌های واهی و متوهمانه طرف مقابل خود را از این طریق نشانه بگیرد و آبروریزی کند و متأسفانه با توجه به زودپذیری توسط مخاطبان در فضای مجازی و همه‌گیری این موضوع، اکثر افراد مطالب متوهمانه و تخریب گرایانه عده‌ای معلوم‌الحال را نیز باور می‌کنند.
یکی از شایع‌ترین نوع تخریب‌ها، انتشار تصاویر یا متن‌هایی با محتوای ناموسی است که علیه برخی افراد استفاده و درواقع به آنان برچسب می‌زنند و درواقع زندگی شخصی یک یا چند نفر را در کف میدان بزرگ فضای مجازی رها می‌کنند و متأسفانه بخشی آن‌ها را باور و برخی دیگر از روی توهم بازنشران می‌دهند.
شاید اگر توسعه‌دهندگان داخلی می‌توانند به‌جای بیش از ۱۰ اپلیکیشن بر روی سه چهار اپ طرح‌ریزی و تجمیع می‌شدند زیرساخت‌های بهتر و بیشتری نیز توسط حاکمیت فراهم می‌شد و هم از نوع پراکندگی خدمات نیز جلوگیری می‌شد از طرفی با توجه به داخلی بودند سرورها امکان ردیابی اشخاص خاطی که مورد شکایت متشاکیان قرار می‌گیرند وجود داشت البته از طریق سرورهای خارجی نیز امکان این کار وجود دارد ولی کمی کار را طولانی و ساقت فرسا می‌کند.
آبرو یکی از مواردی است که در نزد خدا و هر انسانی حرمت دارد و چه‌بسا احادیث و روایات بسیاری در باب کرامت حفظ آبروی مؤمن بیان‌شده و حتی شرافت انسان به حتی قابل‌احترام است که در دیگر کشورهای مقید به دیگر ادیان نیز به آن اعتقاد و احترام می‌گذارند.
هستند برخی افراد بی‌دین و متوهم که به خاطر اهداف شوم و شخصی خود مدیران دستگاه‌های اجرایی و صاحبان سرمایه و ایجادکنندگان اشتغال را با روش‌های مختلف در فضای مجازی و مطرح کردن نسبت‌های ناموسی، آبروی چندین ساله آن‌ها را کف میدان بزرگ و رهاشده فضای مجازی می‌ریزند و چه بسیارند سوءاستفاده کنندگان.
فضای مجازی در حال حاضر یکی از ابزارهای مهم در جامعه امروز است که جدای حُسن‌های زیاد وجود این ابزارهای ارتباطی، برخی با اعمال و استفاده نادرست از آن‌ها، جدای دامن زدن به شایعات، دیگران را مورد اتهام قرار داده و هتاکی نیز می‌کنند.
شاید انتظار بی‌جایی نباشد که دادستان هر استان یا شهرستانی با تفویض اختیار به کارگروه‌های مختلف ازجمله پلیس فتا، نسبت به شناسایی افراد حقیقی و حقوقی فعال در فضای مجازی اقدام کند که البته چند وقتی است در حال انجام آن هستند تا در صورت بروز اتفاقات خاص، هم بتوان به‌درستی از این ظرفیت‌ها و پیج‌ها و کانال مختلف در شبکه‌های اجتماعی مختلف استفاده کرد و هم جلوی بزه‌کاری عده‌ای سودجو و متوهم را گرفت.
البته در سال‌های گذشته اداره ارشاد طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد که کانال‌های و پیج‌های مختلف در فضای مجازی مشخصات خود را در سامانه ای که اعلام شد ثبت کنند ولی به هر دلیلی جز تعداد رسانه های دارای مجوز که در فضای مجازی فعال بودند، اشخاص حقیقی دیگری نسبت به این کار ترغیب نشد چراکه نمی خواست مشخصات خود را در اختیار حاکمیت قرار دهد و از طرفی همین مسئله موجب ایجاد رخنه برای سوءاستفاده کنندگان شد.
به نظر می‌رسد اداره ارشاد و متولیان فضای مجازی در این قضیه، اهمال‌کاری کرده و با ارسال اطلاعیه و فراخوان ثبت گروه‌ها و کانال‌ها مسؤولیت را از سرخود برداشتند ولی حقیقت ماجرا این است که در سایه این بی‌توجهی، سودجویان زیادی هستند که در بازار داغ و بزرگ فضای مجازی آبروی هرکسی را که بخواهند در کف فضای مجازی می‌ریزند.
حسن غلامپور - فعال رسانه‌ای
انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.