گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، محمد رزازان؛ مسئله‌ی خرید واکسن کرونا در چند روز اخیر در کشور، سبب به‌وجود آمدن بحث و گفتگو‌های بسیاری در این زمینه شده است. در پی همین صحبت‌ها، مقام معظم رهبری نیز در طی یک سخرانی به ممنوعیت خرید واکسن کرونا از کشور‌های آمریکا و انگلیس اشاره کردند. این امر سبب شد که بسیاری از افراد به دنبال علت این ممنوعیت باشند. در پاسخ باید گفت که این امر می‌تواند دلایل مختلفی را شامل شود. در این متن ما به بیان برخی از این دلایل می‌پردازیم.
۱. تبلیغات گسترده در پی جبران خسارت:
از زمان ساخت واکسن کرونا در جهان، ما شاهد تبلیغات گسترده‌ای در این زمینه بوده‌ایم. همانطور که می‌دانید بیشترین میزان قدرت رسانه‌ای جهان در دست کشور‌های غربی است و غرب سهم عظیمی در صنعت ارتباطات و رسانه‌های جمعی دارد. آمریکا از همین قدرت رسانه‌ای خود برای فروش واکسن فایزر و مدرنا در زمان ساخت آن استفاده کرده است و به کمک قدرت رسانه‌ای خود، اقدام به تخریب سایر واکسن‌های در جهان کرده یا حداقل تلاش نموده است تا بازتاب کمتری از سایر واکسن‌ها در جهان به‌وجود بیاید. آمریکا با این کار در پی جبران خسارت ناشی از ویروس کرونا بر اقتصادش است. این خسارت در بسیاری از کشور‌های جهان قابل رویت است. در بین تمام کشور‌های جهان، چین تنها کشوری است که توانسته به رشد مثبت در زمینه‌ی اقتصادی برسد. سایر کشور‌های جهان مثل آمریکا، رشد منفی ۱.۵ تا ۳ درصد را به دلیل ویروس کرونا تجربه می‌کنند.
آمریکا قبل از شیوع ویروس کرونا، اقدام به شروع یک جنگ اقتصادی بزرگ علیه چین کرد. این جنگ سبب شد که کشور چین در ابتدای تحریم‌های آمریکا، دست به نوعی گوشه‌گیری در نظام جهانی بزند. اما در زمان حال ما شاهد این قضیه هستیم که چین توانسته است با تکیه بر توان داخلی خود، در برابر قدرت عظیمی مثل آمریکا بایستد. آمریکا برای جبران این خسارت و در پی آن رقابت با چین، با استفاده از تبلیغات گسترده، سعی در حیاط بخشیدن به اقتصاد داخلی خود دارد. همانطور که می‌دانید واکسن فایزر، یک واکسن آمریکایی-آلمانی است که در داخل آمریکا تولید می‌شود. شاید بسیاری از افراد بگویند که فروش واکسن فایزر چه ارتباطی با اقتصاد آمریکا دارد؟
باید گفت که آمریکا با تبلیغات گسترده سبب می‌شود که سیل عظیمی از ارز وارد کشورش بشود. دولت فدرال آمریکا برای تأمین هزینه‌های خود به چاپ و انتشار پول دست می‌زند. چاپ پول می‌تواند موجب افزایش تورم شود. تأمین هزینه‌های دستگاه عظیمی مثل دولت آمریکا از طریق چاپ پول سبب افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها خواهد شد؛ لذا دولت پول چاپ می‌کند و به دست مردم می‌رساند و از آن طرف برای مهار تورم بخشی از آن را از طریق مالیات از مردم پس می‌گیرد. با اینکار میزان تورم آمریکا به شدت کاهش می‌یابد. همچنین قانون مالیات بر درآمد شرکت‌ها در آمریکا، بیشترین درصد مالیات در بین تمام کشور‌های دنیا را داراست. طبق این قانون ۳۵ درصد از سود شرکت‌ها (مانند شرکت سازنده‌ی واکسن فایزر)، به دولت آمریکا می‌رسد. این رقم برای آمریکا به‌مثابه آب حیات برای اقتصاد مرده‌اش است.
۲. شرایط شرکت‌ها برای فروش واکسن:
شرکت‌های سازنده‌ی واکسن در جهان، شرایطی را برای فروش واکسن در نظر گرفته‌اند. یکی از آن شروط این است که کشور خریدار موظف است ۱۵ درصد از قیمت کل واکسن را در ابتدا به شرکت سازنده پرداخت کند. آن شرکت در مقابل این مبلغ هیچ تضمینی را برای ارسال واکسن به آن کشور نمی‌دهد و در صورت ناتوانی در ارسال واکسن به آن کشور، پول پرداخت شده پس داده نمی‌شود. البته باید خاطر نشان کرد، در صورتی که تمام این مراحل به صورت صحیح انجام بشود، این واکسن‌ها طی ۳ تا ۶ ماه به کشور‌های خریدار تحویل داده می‌شود.
۳. شرایط تزریق واکسن:
بسیاری از مردم به اشتباه گمان می‌کنند که با خرید واکسن کرونا، تمام مشکلات مربوط به کرونا حل می‌شود. در مرحله‌ی اول باید دانست که واکسن و درمان، دو امر متفاوت هستند. افراد با تزریق واکسن از خطر ابتلا به بیماری برای مدتی (طبق گفته‌ی سازنده‌های واکسن، ۶ تا ۹ ماه) در امان می‌مانند. البته ممکن است که در طول این زمان، این افراد دچار ویروس کرونا بشوند و هیچ تضمینی برای جلوگیری از ابتلا دوباره‌ی آن‌ها به این ویروس نیست.
مسئولین کشور ما نیز اعلام کرده‌اند که ایران قصد خرید ۲۰ میلیون دوز واکسن را از خارج از کشور دارد. البته باید به این مورد توجه کرد که این مقدار واکسن برای ۱۰ میلیون نفر مورد استفاده است؛ زیرا این واکسن‌ها دو مرحله‌ای هستند و هر شخص باید دو بار آن واکسن را تزریق کند تا مراحل واکسیناسیون را کامل طی کند. این ۱۰ میلیون نفر کادر درمان ما و بیماران خاص و افراد سالمند هستند. ۴ میلیون دوز واکسن توسط مجموعه کواکس (نهاد هماهنگ‌کننده تلاش‌های جهانی برای دسترسی کشور‌ها به واکسن کووید-۱۹) تامین می‌شود و مابقی آن توسط کشور‌های خارجی.
۴. اخطار (کادر درمان در خط مقدم):
طبق گفته‌های مقام‌های دولتی، محموله‌ی اول از واکسن کرونا به کادر درمان و افراد دارای بیماری خاص و سالمندان زده می‌شود. این امر همانطور که برای بسیاری از ما خوشحال‌کننده است، بسیار نگران‌کننده نیز است. اگر محموله اول واکسن کرونا آلوده باشد، باید بدانیم که آن را بر روی اقشار حساس جامعه خود، یعنی کادر درمان، سالمندان و بیماران خاص تزریق می‌کنیم. این امر سبب می‌شود که کادر درمان ما که خط مقدم مقابله با ویروس کرونا هستند، دچار مشکلات جدی‌ای بشوند. این موضوع، تاثیر فراوانی در روند درمانی کشور می‌گذارد و سبب کاهش توان دفاعی کشور در برابر ویروس کرونا می‌گردد.
۵. حافظه تاریخی:
ایران در دهه‌های اخیر، از این کمک‌های به اصطلاح بشر دوستانه‌ی کشور‌های غربی کم آسیب ندیده است. بسیاری از کشور‌ها در جهان امروز، با استفاده از حمله بیولوژیکی اقدام به تخریب جامعه مورد هدف خود می‌کنند. اگر ما به تاریخ رجوع کنیم، می‌بینیم که از این موارد در کشور کم نداشته‌ایم؛ به عنوان مثال، شرکت دارویی «مریو» فرانسه در سال ۶۱ با ورود محموله‌ی خون‌های آلوده به ایران، سبب ورود HIV به ایران شد. این دسته از رویداد‌ها در کشور و حتی رویداد‌های مشابه در جهان، سبب شده است که بسیاری از اندیشمندان و فعالان سیاسی در کشور‌های مختلف، نسبت به فروش واکسن کرونا توسط آمریکا و کشور‌های غربی حساس شوند. آمریکا در بین کشور‌های غربی دارای برجسته‌ترین سابقه در زمین حمله بیولوژیکی و آزمایش‌های مخرب است. جنایات بیوتروریستی آمریکا، که بیشتر آن‌ها در قالب روش‌های درمانی و به بهانه تحقیق بوده است، سبب تاثیر منفی بسیاری بر روی کشور‌ها و مردم مختلف شده است.
برخی از این موارد عبارتند از:
۱- آزمایش سفلیس در گوآتمالا (۱۹۴۸-۱۹۴۶)
۲- آزمایش سرخک بر روی ۱۵۰۰ نوزاد اسپانیایی و سیاه‌پوست (۱۹۹۰)
۳- آزمایش ایدز در آفریقا (۱۹۵۹)
۴- مبتلا کردن به سرطان در پورتوریکو (۱۹۳۱)
۵- انتشار ویروس دنگو در پاکستان، افغانستان و کوبا (۱۹۸۲-۱۹۸۱)
۶- ویروس اِبولا در زئیر در آفریقا (۱۹۷۵)
۷- تزریق عامل شیمیایی نارنجی به زندانیان در آمریکا و ویتنام (۱۹۶۵)
۸- رها کردن پشه‌های ناقل تب زرد در ایالت فلوریدا در آمریکا (۱۹۵۶)
۶. بانک اطلاعاتی DNA:
باید بدانیم که کشور‌هایی که اقدام به خرید واکسن کرونا می‌کنند، موظف هستند که اطلاعات ارزیابی شده‌ی واکسن را به سازمان بهداشت جهانی و شرکت سازنده‌ی واکسن در جهت شناسایی ضعف‌ها و بهبود عملکرد واکسن بدهند. این امر سبب می‌شود که بسیاری از اطلاعات مربوط به DNA در دست سایر کشور‌ها قرار بگیرد. این اقدام برای کشور‌های سازنده‌ی سلاح‌های بیولوژیکی امری خوشحال‌کننده است؛ زیرا می‌توانند بانک اطلاعاتی DNA عظیمی از سایر کشور‌ها را به‌دست آورند. این کار سبب می‌شود در سال‌های آینده، کشور‌هایی نظیر آمریکا که از پیشتازان این صنعت هستند، اقدام به ساخت ویروس‌هایی هوشمند برای یک نوع نژاد خاص بکنند. با این کار، این کشور‌ها می‌توانند جامعه مورد هدف خود را در عین دوستی، تخریب کنند. ناگفته نماند که امروزه با پیشرفت تکنولوژی، کشور‌ها به دنبال نوع جدیدی از جنگ علیه یکدیگر هستند که هم هزینه‌ی کمتری داشته باشد و هم عواقب کمتری برای کشور مهاجم. به همین منظور بسیاری از کشور‌های جهان، هر ساله هزینه‌ی بسیاری زیادی را صرف ساخت و تکمیل سلاح‌های بیولوژیکی می‌کنند. همچنین مجله «Nature Medicine» در سال ۲۰۱۵ ثابت می‌کند که دانشمندان آمریکایی توانسته‌اند نوع جدیدی از ویروس کرونا را شناسایی کنند که تاثیری مستقیم بر روی انسان دارد.
۷. تحریم:
تحریم‌های بانکی، یکی از مهم‌ترین عوامل در دشوار شدن واردات واکسن کرونا و حتی سایر داروها به ایران است. آمریکا در سال‌های اخیر بار‌ها اعلام کرده است که تحریم‌های همه‌جانبه علیه ایران، هیچ تاثیری در روند واردات دارو به این کشور ندارد، اما ما در عمل شاهد خلاف این قضیه هستیم. با توجه به تحریم‌های بانکی و وجود برخی مشکلات در انتقال ارز و ترس برخی شرکت‌ها برای معامله با ایران، ما ناخواسته در زمینه دارو دچار مشکلاتی می‌شویم. البته در سال‌های اخیر دانشمندان و شرکت‌های ایرانی توانسته‌اند که بخش عظیمی از دارو‌های مورد نیاز کشور را در داخل خود کشور تولید کنند و سبب کاهش میزان وابستگی دارویی به کشور‌های خارجی شوند، اما با تمام این اوصاف، باز هم کشور در تولید برخی داروها با مشکل رو به رو است و مجبور به واردات برخی داروها می‌شود. در چنین شرایطی این تحریم‌های بانکی بیش از هرچیزی خود را نمایان می‌کنند. دولت برای خرید واکسن کرونا و یا سایر داروها، راهی برای انتقال ارز بانکی پیدا نمی‌کند و مجبور است که فرآیندی بسیار طولانی‌تر و پر هزینه‌تر را امتحان کند. اگر بخواهم به زبان ساده‌تر بیان کنم باید بگویم که ما در زمینه‌ی دارو نیز تحریم هستیم و کسی نمی‌تواند اثرات این موضوع را کتمان کند.
محمد رزازان - دانشجوی کارشناسی علوم‌سیاسی دانشگاه تهران
انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.