گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو - احمد رضاپور؛ پایگاه خبری - تحلیلی TheConversation در گزارشی تحت عنوان «مهاجران افغانستان کجا می‌روند؟» نوشت: تصاویر هزاران افغانستانی که با خروج شتابزده آمریکا و تسط طالبان بر کابل در تلاش هستند از کشورشان فرار کنند، فغان محافل و مجامع بین المللی را در آورده است. حدود ۶ هزار نیروی آمریکا درحال تخلیه نظامیان و شهروندان آمریکایی و نیز افغانستانی‌هایی بودند که دارای ویزای ویژه مهاجرت (SIV) هستند.
ویزای ویژه مهاجرت (SIV) برنامه‌ای مخصوص افغان‌هایی است که با نیروهای آمریکا در افغانستان همکاری کردند. آلمان، فرانسه، ایتالیا، و انگلیس نیز در مقیاسی کوچکتر اتباع خود و تعدادی از افغانستانی‌ها را از افغانستان تخلیه کردند. عملیات تخلیه در میان هرج و مرج کابل رخ می‌دهد؛ جایی که جمعیت مردم با خشونت اعضای طالبان و نیروهای آمریکا و نیز ایست و بازرسی‌هایی مواجه است که عبور از آن تقریباً غیرممکن می‌باشد.
۲۵ کشور جهان با پذیرش بیشترین پناهجوی اهل افغانستان در سال ۲۰۲۰
بیشتر پناهجویان پای پیاده افغانستان را ترک و از مرز عبور می‌کنند تا وارد ایران و پاکستان شوند. ایالات متحده در رده ۲۲ ام پذیرش پناهجوی افغان است. لازم به ذکر است که اعداد زیر فقط مربوط به سال ۲۰۲۰ می‌باشد و شامل کل پناهجویان حاضر در این کشور‌ها نیست. آمار ذیل برای دوره زمانی ۲۰۲۰ می‌باشد که این کشور هنوز در کنترل آمریکاست و خبری از سقوط دولت کابل و تسلط طالبان بر افغانستان نیست.
نقش خاموش آمریکا
قانون پناهندگی آمریکا (۱۹۸۰) روش پذیرش پناهجویان را مشخص کرده است: طبق این قانون، آمریکا افرادی را می‌پذیرد که از خشونت، نزاع و جنگ گریخته باشند. امّا در طول ۴۰ سال گذشته، نرخ پذیرش پناهچویان از سوی آمریکا به طرز چشمگیری از ۲۰۰ هزار نفر سال ۱۹۸۰ به کمتر از ۵۰ هزار نفر سال ۲۰۱۹ سقوط کرده است. ایالات متحده طی ۲۰ سال گذشته حدود ۲۰ هزار پناهجوی افغانستانی را پذیرفته است؛ یعنی به طور متوسط هرسال ۱۰۰۰ نفر! در سال مالی ۲۰۲۰ - ۲۰۲۱ تنها ۱۱ هزار و هشتصد نفر از پناهجویان جهان در آمریکا مقیم شدند و درمیان این تعداد تنها ۴۹۵ اهل افغانستان هستند.
اروپا میزبان تعداد کمی از پناهجویان افغانستان
برای دهه‌ها پناهندگان افغانستانی به اروپا مهاجرات/فرار می‌کردند. ۳۰۰ هزار نفر از مردم افغانستان بین سال‌های ۲۰۱۵-۲۰۱۶ وارد این قاره شدند. افغانستانی‌ها دومین گروه بزرگ پناهندگان و پناهجویان این قاره بعد از سوری‌ها هستند. پناهجو فردی می‌باشد که بدنبال پناهندگی است، ولی هنوز مورد ارزیابی قرار نگرفته است.
جمعیت مردم افغانستان در سراسر قاره اروپا اندک و به صورت نامتقارن توزیع شده است. بسیاری از افغانستانی‌ها تا همین چندی پیش قبل از تسلط طالبان بر کابل در مرداد/آگوست ۲۰۲۱ با دیپورت کشور مقصد مواجه می‌شدند. آلمان بزرگترین کشور اروپایی میزبان افغانستانی‌هاست و پس از آن اتریش، فرانسه و سوئد قرار دارند.
در سه ماه اول سال جاری میلادی به حدود ۷ هزار افغان در اتحادیه اروپا اجازه اقامت یا وضعیت حمایت موقت اعطا شد. این افراد بین یونان، فرانسه، آلمان و ایتالیا توزیع شدند. گروه‌های کوچکتری هم در باقی دولت‌های اتحادیه اروپا مقیم شدند. ارتیش - بر اساس سرشماری سال ۲۰۱۶ - تقریباً ۴۷۰۰۰ افغان با وضعیت اقامت دائم دارد که برخی از آن‌ها اوایل سال ۱۹۷۹ وارد این کشور شدند.
آوارگی داخل افغانستان
براساس گزارش آژانس پناهندگان سازمان ملل، بیش از نیم میلیون نفر افغانستانی در سال ۲۰۲۱ براثر خشونت‌های جاری آواره شده‌اند. در سال ۲۰۲۱ قبل از بحران کنونی و تسلط طالبان بر کابل، حداقل ۳.۵ میلیون نفر افغان به دلیل خشونت، ناآرامی سیاسی، فقر، بحران اقلیمی و نبود فرصت اقتصادی از خانه و کاشانه خود آواره شدند.
ایران بزرگترین میزبان پناهندگان افغانستانی در جهان
این نکته قابل توجه است که بیشتر پناهندگان افغانستانی ساکن غرب نیستند. پاکستان ۱۶۴۰ مایل مرز زمینی مشترک با افغانستان دارد. بیشترین پناهجوی افغانستانی را در سال ۲۰۲۰ به خود جذب کرده است. درپی حمله اتحاد جماهیر شوروی به افغانستان و سپس جنگ داخلی این کشور، آماری معادل ۱.۵ میلیون افغانستان به پاکستان پناهنده شدند. تا سال ۱۹۸۶، قریب پنج میلیون افغان به پاکستان و افغانستان فرار کردند.
با وجود آنکه آژآنس پناهندگان سازمان ملل قریب به ۳.۲ میلیون نفر را از سال ۲۰۰۲ به افغانستان بازگرداند ولی سازمان ملل در آوریل ۲۰۲۱ / اوایل اردیبهشت ۱۴۰۰ گزارش داد که بیش از ۱.۴ میلیون پناهنده افغانستانی به دلیل بیکاری، آشفتگی سیاسی و خشونت‌های جاری در پاکستان باقی مانده‌اند. گفتنی است که در این زمان هنوز جنگ اخیر طالبان و دولت کابل شروع نشده بود.
ایران هنوز میزبانی مهم برای افغانستانی‌هاست. حدود ۸۰۰ هزار نفر پناهنده افغانستان در ایران به ثبت رسیده است. حداقل ۲ میلیون نفر پناهجوی افغان نیز به صورت غیر ثبتی در ایران حضور دارند. بخش کوچکی از پناهندگان و پناهجویان افغانستانی در هندوستان (۱۵,۶۸۹ نفر)، اندونزی (۷,۶۹۲ نفر) و مالزی (۲,۴۷۸ نفر) هستند.
ترکیه به دلیل حضور بیش از ۳.۸ میلیون پناهنده سوری ثبت شده بزرگترین میزبان پناهجوی جهان است. ترکیه امّا فقط ۹۸۰ پناهنده افغانستانی را ثبت کرده و ۱۱۶ هزار تن نیز به دنبال پناهندگی هستند.
آخرین آمار نشان می‌دهد که ۴۷ هزار شهروند افغانستانی و حداقل ۶۶ هزار پلیس و نیروی نظامی افغانستان طی جنگ ۲۰ ساله اخیر کشته شده‌اند. این تلفات ناشی از بمب‌های دست ساز، ترور توسط شبه نظامیانی نظیر طالبان، حملات شبانه نیروهای آمریکا و ناتو و حملات هوایی به رهبری ایالات متحده بوده است.
تلفات سه ماهه اول سال جاری میلادی در افغانستان ۲۹ درصد بیشتر از مدت مشابه در سال ۲۰۲۰ بود. طبق گزارش ماه جولای سازمان ملل، شمار زنان کشته و یا زخمی شده ۳۷ درصد و تلفات کودکان نیز ۲۳ درصد نسبت به سه ماه اول ۲۰۲۰ افزایش داشته است. لازم به ذکر است که این آمار قبل از آغاز نزاع میان طالبان و دولت کابل است.
عملیات تخلیه ایالات متحده به محض خروج تمام آمریکایی‌ها از افغانستان به پایان خواهد رسید. تعداد کمی از کشورهای غرببی قول داده‌اند که گروه کوچکی از پناهندگان را پذیرش کنند؛ نظیر: کانادا ۲۰ هزار نفر و انگلیس نیز ۲۰ هزار نفر طی ۵ سال!
با وجود سیاست‌های سختگیرانه و احساسات ضد مهاجر در نقاط مختلف اروپا به این معنی است که تعداد کمی از افغانستانی‌ها پناهگاهی در این قاره برای خود پیدا خواهند کرد. اتریش و سوئیس قبلاً از پذیرش شمار زیادی از افغان‌ها خودداری کرده‌اند. ترکیه که با پناهندگان داخل کشور خود در تنش است، اعلام کرد: «نمی‌خواهیم به انبار پناهندگان اروپا تبدیل شویم.»
تعداد کمی از کشورهای جهان اعلام کردند که حاضر به پذیرش مهاجران افغان هستند. کشورهایی نظیر: آلبانی، قطر، کاستاریکا، کلمبیا، اوگاندا (خود میزبان ۱.۵ میلیون پناهنجو عمدتاً از سودان) موافقت کرده‌اند که پذیرای ۲ هزار افغانستانی به صورت موقت باشند!! در نهایت امّا اکثریت پناهجویان با پای پیاده کشور افغانستان ترک می‌کنند و به دو کشور پاکستان و ایران خواهند رفت.
به گزارش دانشجو؛ بلوک غرب به رهبری آمریکا جنگی را علیه افغانستان به راه انداختند و آوارگان افغانستانی را نیز به کشورهای خود راه ندادند. از حدود ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر پناهجوی افغانستانی فقط ۲۰ هزار نفرشان طی دودهه اخیر توسط آمریکا پذیرفته شده است؛ این درحالی است که ایران میزبان ۳ میلیون افغانستان مهاجر می‌باشد.
در فاصله زمانی دی ۹۸ تا دی ۹۹ که خبری از طالبان نبود و افغانستان تحت حاکمیت آمریکا قرار داشت، جمعیتی قریب به۸۰۰ هزار مهاجر افغانستانی وارد ایران شدند. با توجه به بحران فعلی افغانستان و نبود یک حکومت در این کشور احتمالاً قحطی بزرگی در انتظار مردمان افغان است. ۲۰ سال از لشکرکشی آمریکا به کشورهای همسایه ایران در منطقه جنوب و غرب آسیا می‌گذرد و خون و فلاکت به واژگانی تهی از معنا برای مردمان این دیار تبدیل شده است. آمریکایی‌ها بدون آنکه پاسخگوی ویرانی افغانستان باشند، این مردم را به حال خود رها کردند و به خانه‌هایشان در سن دیگو و کالیفرنیا برگشتند. به همین سادگی!
اکنون ما ماندیم و همسایه‌ای که مردمانش برای فرار از قحطی و تسویه حساب‌های داخلی به سمت مرزهای ایران حرکت خواهند کرد.