به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، ۱۰ نهاد دانشگاهی و حوزوی فعال در زمینه معماری و شهرسازی اسلامی ایرانی خطاب به رئیس جمهور محترم درخصوص لزوم تجدید نظر جدی در سیاست‌های کلان مدیریت شهری و شهرسازی و تقاضا برای توقف دو کلان پروژه در تهران و قم (به عنوان پایتخت‌های سیاسی و مذهبی کشور) نامه‌ای نوشتند.
متن این نامه به شرح ذیل است:
بسمه تعالی
جناب آقای دکتر رئیسی
رئیس محترم جمهوری اسلامی ایران
با سلام و تحیت
احتراماً پیرو تداوم برخی سیاست¬های نگران کننده در نظام شهرسازی کشور، اینجانبان (۱۰ نهاد حقوقی فعال در زمینه معماری و شهرسازی اسلامی ایرانی) لازم دانستیم نکاتی را به شرح زیر با حضرتعالی در میان بگذاریم:
- شهرسازی به عنوان یکی از مهمترین مولفه¬های هر تمدن، نقش تعیین کننده¬ای در سبک زندگی دارد. چنانچه فلسفه و مبانی یک تمدن، در وجوه فیزیکی و کالبدی آن جاری و ساری نشود آنگاه تحقق آن تمدن، میسر نمی-گردد. بر همین اساس، لازمه تحقّق تمدن نوین اسلامی ایرانی که بار‌ها مورد تأکید رهبر معظم انقلاب و همچنین جنابعالی بوده است، تجدید نظر اساسی در نظام شهرسازی کشور است. اما آنچه اکنون در کلانشهرها شاهد آن هستیم، شهرسازی عمودی، متراکم و بی¬تفاوت به کرامت¬های انسانی و سبک زندگی اسلامی ایرانی است که این نوع شهرسازی، محصول نظام سرمایه داری و مبانی تمدن معاصر غربی است. رهبر معظم انقلاب با تشخیص درست این موضوع به صراحت، مطالبه بازنگری اساسی در این نوع شهرسازی را بار‌ها اعلام فرموده¬اند. از جمله در این فرمایش ایشان: "باید هرچه ممکن است محیط زندگی شهر، به گونه¬ای طراحی و ساخته شود که تحقّق سبک زندگی اسلامی، راحت¬تر امکان¬پذیر باشد" (۲۳/۱۰/۱۳۹۲). متاسفانه به رغم سپری شدن حدود یک دهه از فرمایش مذکور، هنوز همان سیاست‌های وارداتی و اشتباهات قبلی بر نظام شهرسازی کشور حاکم است که کمترین نسبتی با سبک زندگی اسلامی ایرانی ندارد. در این خصوص در ادامه به دو مصداق در شهر‌های تهران و قم (به عنوان دو پایتخت سیاسی و مذهبی کشور) اشاره می‌شود.
- در کلانشهر تهران کما فی السابق، انواع سیاست‌های بلندمرتبه سازی و بارگذاری¬های مازاد بر ظرفیت این شهر، در قالب انواع مصوبات با شدت هرچه بیشتر در حال اجرا است. حجم مصوبات کمیسیون ماده ۵ (به عنوان یکی از مهمترین مجاری تراکم فروشی) نسبت به برخی دوره¬های مشابه گذشته، چند صد درصد رشد کرده است و مدیریت شهری به دنبال بارگذاری¬های مازاد در قالب سیاست‌هایی نظیر TOD می¬باشد. این در حالی است که طبق پژوهش¬های معتبر، تهران هم اکنون به لحاظ برخی شاخص¬های زیست محیطی، در آستانه ورود به وضعیت بحرانی است (که یکی از مصادیق واضح آن، آلودگی هوای این کلانشهر و تعطیلی مکرّر مدارس و ادارات و ... است). در چنین وضعیتی بارگذاری¬های مازاد در این کلانشهر که سبب تشدید مسائل زیست محیطی و آسیب¬های اجتماعی و ... می¬شود چه توجیهی دارد؟ به ویژه آنکه در اسناد بالادست نظیر سند ملی آمایش سرزمین، سیاست‌های کلی نظام در امور شهرسازی ابلاغی مقام معظم رهبری و برخی اسناد دیگر، به صراحت بر لزوم تمرکززدایی از پایتخت تأکید شده است؛ اما متاسفانه به هیچ یک از این اسناد بالادست در مقام عمل، کمترین توجهی نمی¬شود و نهادهای نظارتی نیز هنوز آنطور که بایسته و شایسته است به این عدم تمکین به اسناد بالادست ورود نکرده‌اند.
در شهر مقدس قم نیز وضعیت به همین ترتیب است و به رغم تاکیدات جنابعالی و ابلاغ مصوبه شورای عالی مسکن، متاسفانه مطلع شدیم که در اراضی نهضت ملی مسکن مقرر شده است همان سیاست‌های قبلی در قالب شهرسازی عمودی و کاملاً متراکم دنبال شود. اگر حتی در شهر مقدس قم نیز نتوان اصول اولیه شهرسازی اسلامی ایرانی را تحقّق بخشید پس چرا اساساً این نوع شعار‌های اسلامی مطرح می¬شود؟ آیا تکرار مکرر این نوع شعار‌ها از سوی برخی مدیران و بی¬توجهی در مقام عمل از سوی آنها، سبب لوث شدن شعار‌های اسلامی و از دست رفتن سرمایه¬های اجتماعی و بدبین شدن مردم به این شعار‌ها نمی¬شود؟ آیا صلاح است که در دولت انقلابی جنابعالی، برخی مدیران دائماً شعار شهر اسلامی ایرانی را در رسانه¬ها مطرح نمایند، ولی در عمل، شهرسازی حاصل از تمدن معاصر غربی و نظام سرمایه¬داری را حتی در مهد علوم دینی و پایتخت مذهبی ایران بدون کم و کاست اجرا نمایند؟ آیا عملکرد چنین مدیرانی مصداق آیه شریفه لِمَ تَقولونَ مالا تَفعَلون (صف/۲) نیست؟
- یکی از شهرت¬های اصلی حضرتعالی در افکار عمومی، سید محرومان است؛ اما به استحضار می¬رساند که اصرار برخی مدیران بر تداوم سیاست¬های اشتباه شهرسازی و تراکم افزایی در کلانشهرها که محصول نظام سرمایه¬داری غربی است، سبب افزایش فاصله طبقاتی و افزایش ضریب جینی فضایی شده است و طبق پژوهش-های معتبر، این نوع سیاست¬های شهرسازی عملاً به محروم¬تر شدن قشر محروم جامعه و ثروتمندتر شدن هرچه بیشتر قشر مرفه و دهک¬های ثروتمندتر منتج شده است. متاسفانه شواهدی در دست است که احتمالاً یکی از دلایل تداوم این نوع تراکم افزایی و توسعه عمودی کلانشهرها، تعارض منافع عده¬ای از مدیران یا نزدیکان ایشان است. اینکه در برخی استانها، مدیر مربوطه به شدت بر افزایش تراکم و توسعه عمودی مرکز استان اصرار بورزد و همزمان، برخی بستگان نزدیک او، ملّاک و مالک ده¬ها یا صد‌ها آپارتمان باشند و نفع آنها در تداوم این نوع توسعه باشد چه معنایی را به ذهن متبادر می‌سازد؟
- در حالی که مساحت مجموع شهر‌ها و روستا‌های کشور فقط حدود یک درصد از مساحت کشور را تشکیل می¬دهد، خساست مدیران مربوطه در آزادسازی بخش ناچیزی از اراضی ملی برای شکستن احتکار زمین و تمرکز زدایی از کلانشهرها محل سوال جدی دلسوزان است؛ زیرا طبق تحقیقات مختلف، میان تراکم افزایی و تشدید مسائلی نظیر آسیب¬های اجتماعی و مسائل زیست محیطیِ کلانشهرها رابطه معناداری وجود دارد و لذا تداوم سیاست¬های اشتباه قبلی، هیچ توجیهی ندارد. در کنار آمایش سرزمین و توزیع عادلانه امکانات کشور، یکی دیگر از الزامات حل مسئله مسکن در ایران، تنظیم گری بازار مسکن و مستغلات با انواع سیاست¬های مالیاتی است؛ اما متأسفانه اراده جدی برای اجرای هیچ یک از این الزامات از سوی مدیران مربوطه دیده نمی¬شود و این سبب شده است که همچون دهه¬های گذشته، زمین و مسکن، کالایی سرمایه¬ای باشد که عده¬ای سودجو و سوداگر، با سوء استفاده از آن، بر افزایش اختلاف طبقاتی بدمند.
- نکات مبسوط دیگری نیز قابل طرح است که باتوجه به ضیق وقت حضرتعالی از طرح آنها اجتناب می‌گردد، اما در پایان از حضرتعالی که امید محرومان جامعه هستید استدعا داریم که مطالبه نهادهای امضا کننده این نامه (که همگی از نهادهای وفادار به نظام مقدس جمهوری اسلامی و متشکل از متخصصان متعهد و وفادار به مبانی انقلاب اسلامی هستند) را با جدیت پیگیری فرموده و به ویژه در خصوص لغو آپارتمان¬سازی در اراضی نهضت ملی مسکن در شهر مقدس قم و همچنین جلوگیری از پروژه¬های کلانی که سبب بارگذاری مازاد در شهر تهران می¬شود (نظیر TOD) دستور لازم را مبذول فرمایید. امید است با درایت حضرتعالی، برخی مدیران ناآشنا با مبانی تمدن اسلامی ایرانی اجازه تکرار سیاست¬ها و اشتباهات گذشته که سبب ناامیدی مردم و تشدید مشکلات در عرصه مسکن و شهرسازی می¬شود را نیابند؛ و السلام علی عبادالله الصالحین
رونوشت:
- ریاست محترم مجلس شورای اسلامی، جناب آقای دکتر قالیباف جهت استحضار
- وزیر محترم راه و شهرسازی، جناب آقای دکتر بذرپاش جهت استحضار
اسامی ۱۰ نهاد حقوقی فعال در زمینه معماری و شهرسازی اسلامی ایرانی امضا کننده متن این نامه (اعم از حوزوی و دانشگاهی):
۱- ستاد راهبری معماری و شهرسازی اسلامی حوزه‌های علمیه
۲- قطب علمی معماری اسلامی
۳- شورای اعتلای معماری و شهر سازمان بسیج مهندسین عمران و معماری کشور
۴- مجمع محققین معماری و شهرسازی اسلامی
۵- مرکز تحقیقات معماری و شهرسازی اسلامی شهید آوینی
۶- هسته ملی معماری و شهر اسلامی اندیشکده همت قرارگاه قرب
۷- مرکز مطالعات معماری و شهرسازی اسلامی دانشگاه قم
۸- اندیشکده شهر اسلامی ایرانی
۹- بنیاد معماری انقلاب اسلامی
۱۰- کارگروه معماری و شهرسازی اسلامی بسیج مهندسین استان قم