چرا کولبری؟! / جدال کولبران با مرگ برای زندگی

به گزارش خبرگزاری دانشجو، هانا چراغی؛* بار‌ها شنیده‌ایم که از کولبری به عنوان شغلی غیرقانونی یاد می‌شود و به اشتباه، کولبران را قاچاقچی خطاب می‌نامند، اما حقیقت این است که کولبران از سر ناچاری به این شغل کاذب روی می‌آورند.

این روز‌ها کولبری محدود به جنسیت و سن خاصی نیست و مرزنشینان به دلیل وضعیت بد اقتصادی و بیکاری ناچارند که به اینکار سخت و طاقت‌فرسا تن دهند و در سرما و گرما جان خود را برای بدست آوردن لقمه نانی، کف دستشان بگذارند و تمام خطرات عبور از مسیر‌های مرزی غیرقانونی را به جان بخرند تا فقط امرار معاش کنند و شرمنده خانواده‌هایشان نشوند.

استان کردستان از نظر تعداد کولبر در صدر آمار‌ها قرار دارد؛ اما به غیر از آن، استان‌های کرمانشاه، ایلام و آذربایجان‌غربی هم دارای تعداد زیادی کولبر هستند که روز به روز بر تعداد آنان اضافه می‌شود.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که عدم وجود کارخانجات، صنایع و مجموعه‌های تولیدی در مناطق مرزی از جمله اصلی‌ترین دلایلی روی آوردن مردم مرزنشین به کولبری است. کردستان در حالی بیشترین تعداد کولبران را در خود جای داده که از ظرفیت‌های منحصر به فردی در حوزه کشاورزی، معادن و منابع آبی برخوردار است؛ اما متاسفانه به دلیل بی‌توجهی به این ظرفیت‌ها و فراهم نکردن زمینه‌های اشتغال نیرو‌های بومی در صنایع و معادن استان، این منطقه دارای بیشترین آمار بیکاری در کشور است.

آمار‌های رسمی حاکی از این است که زندگی و امرار معاش بیش از ۶۵۰۰ خانوار کردستانی در سال‌های اخیر وابسته به مرز بوده و آنان با کولبری روزگار می‌گذارنند که این ناشی از عدم سرمایه‌گذاری در بخش‌های زیرساختی، کشاورزی، صنایع و معادن است.

آنچه مسلم است، کولبری شغل نیست و کولبر هم قاچاقچی نیست؛ چرا که شرایط موجود، آنان را وادار به تردد در مسیر‌های مرزی غیرقانونی کرده است؛ وگرنه هیچ انسانی از سر رضایت، سختی‌های این مسیر را که ممکن است در طول آن دچار نقص عضو، از کارافتادگی و یا حتی مرگ شود، به جان نمی‌خرد.

اینکه زندگی بخشی از مردم استان کردستان و سایر مناطق مرزنشین کشور به مرز و کولبری وابسته است، حقیقتی غیرقابل انکار است. بعد از بسته شدن بازارچه‌های مرزی، اوضاع این مناطق به حدی وخیم شده که امروزه بجای تلقی کردن مرز به عنوان یک ظرفیت اقتصادی مطلوب برای کسب درآمد، به عنوان یک تهدید از آن یاد می‌شود و هر از چند گاهی شاهدیم عده‌ای در این مسیر جان خود را از دست می‌دهند و مسئولان هم غیر از وعده و وعید دادن، در عمل اقدام خاصی برای رفع این مشکل انجام نمی‌دهند.

بازگشایی بازارچه‌های مرزی با ساز و کار قانونی، ایجاد اشتغال، جذب سرمایه‌گذاران و... از جمله راه‌هایی هستند که مسئولان و دولتی‌ها برای حذف کولبری می‌توانند به کار ببرند؛ اما متاسفانه شاهدیم که غیر از برخورد قهری مرزبانان با کولبران و اظهارنظر‌های بی‌اثر برخی مسئولان، در عمل کار خاصی برای حذف این شغل کاذب که جزو سخت‌ترین مشاغل و دور از شأن انسان است، صورت نگرفته است.

حالا که مسئولان دولتی و قضایی و... در حال انجام سفر‌های استانی هستند، کولبران بیش از گذشته به مساعدت‌های آنان چشم امید دارند و انتظار دارند در سفر‌های خود به مناطق مرزی استان کردستان و سایر استان‌ها به مسئله کولبری ورود و پیگیر حل مشکلات این قشر شوند.

۱۹ اسفندماه هم شاهد سفر استانی محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی به استان کردستان برای نظارت میدانی بودیم و قالیباف در این سفر و در دیدار با برخی کولبران گفت: موضوع رسیدگی به مرزنشینان و کولبری بحث جدیدی نیست و این امر در جنوب شرق و شمال غرب مانند منطقه کردستان وجود دارد.

رئیس مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: تبادلات مرزی برای مرزنشینان است؛ از این رو ابتدا باید تعریف مشخصی از مرزنشین تبیین و این امر ضابطه‌مند شود، سپس مشخص شود مرزنشین‌ها چه کسانی و در چه حاشیه‌ای از مرز هستند. به دلیل فعالیت در ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و همچنین نیروی انتظامی نسبت به موضوع مرزنشین‌ها و کولبری آشنایی کامل دارم و معتقدم که جامعه مرزنشین باید معیشت زندگی‌اش را از مرز تامین کند، اما همه باید ضابطه‌مندی را بپذیریم و بر اساس آن کار کنیم.

بیشتر بخوانید:

• کولبری شغل نیست / لزوم تغییر سیاست‌های کلان کشور در قبال کولبران
• ضرورت رسیدگی به زخم کهنه کولبران مناطق مرزی

قالیباف اظهار کرد: قرار نیست افرادی از نقاط مختلف کشور به کردستان بیایند و کار‌های غیرقانونی را تحت پوشش مرزنشینی انجام دهد؛ در حالی که چنین اقداماتی قصد مرزنشینان نیست. متاسفانه افرادی پیدا می‌شوند که می‌خواهند با پولشان منفعت زیادی ببرند؛ یعنی می‌خواهند مرزنشینان بار آن‌ها را بیاورند، اما این افراد منفعتش را ببرند؛ این مهم در حالیست که چنین افرادی کالا را وارد می‌کنند، در نتیجه تولید آسیب می‌بیند و اقتصاد را دچار مشکل می‌کنند که نهایتا منفعتش در جیب دلال‌ها می‌رود.

وی یادآور شد: باید به گونه‌ای رفتار کنیم که مرزنشین منفعت اقتصادی خودش را ببرد. مقام معظم رهبری هم فرمودند کولبری را قاچاق نمی‌دانم، اما این مهم باید برای افراد مرزنشین باشد نه اینکه کالا‌های مجاز و کالا‌های غیرمجاز با همدیگر تلفیق شود. البته موضوع مربوط به سامان دادن و رسمی کردن بازارچه‌ها و ایجاد منطقه آزاد می‌تواند به این بحث کمک کند.

درخواست کولبران از رئیس مجلس شورای اسلامی

در ادامه این دیدار، یکی از مرزنشینان گفتگویی با رئیس مجلس شورای اسلامی داشت و گفت: وقتی شما فرمانده نیروی انتظامی بودید، نه امنیت کشور دچار مشکل می‌شد و نه در مرز‌ها اتفاقی برای کولبران رخ می‌داد، همه می‌دانیم که برخورد قهری با مرز نشینان تبعات اجتماعی بسیار زیادی دارد. همیشه می‌بینم شما چطور از مستضعفین پشتیبانی می‌کنید، لذا عاجزانه می‌خواهیم به این موضوع رسیدگی شود.

یکی دیگر از اهالی بانه نیز حین بازدید رئیس مجلس از بازار این شهر به او گفت: به این بازار نگاه نکنید، مردم این منطقه کم بضاعت هستند ضمن اینکه الان بازار هم کم رونق شده است. به دلیل گرانی اجناس و سختی‌های شدید در واردات کالا مردم به سختی شدید افتاده اند و حتی برای سرزدن به اقوام شان حین تردد از مرز مشکل دارند.

ناگفته نماند که اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور نیز دوم اسفندماه در سفر استانی خود به کردستان درباره مشکلات کولبران اظهار کرد: نحوه جابه‌جایی کالا و کولبری در استان یکی از دغدغه‌هایی بوده که همواره در مرکز و برای مردم وجود داشته، چرا که سختی کار کولبران بسیار نگران‌کننده و دردآور است. علیرغم وجود مصوبه دولت برای تجارت در مرز‌ها و حل مسئله ریشه‌ای کولبری در مرز‌ها، همچنان با مسئله کولبری در کردستان روبه‌ور هستیم.

آنچه مسلم است، تا زمانی که مسئولان در عمل اقدامی برای حل مشکلات کولبران انجام ندهند و به بازگشایی بازارچه‌های مرزی و فراهم‌سازی زیرساخت‌های لازم برای اشتغالزایی مرزنشینان نپردازند، پدیده کولبری حذف نمی‌شود و به قوت خود باقیست. اما در نهایت امیدواریم وعده و وعید‌های مسئولان برای حل مصائب کولبران به زودی تحقق پیدا کنند و دیگر شاهد فعالیت هیچ کولبری در مناطق مرزی نباشیم.