هفت دانشجویی که یک تنه مقابل «شایعات» فضای مجازی ایستادند

گروه دانشگاه «خبرگزاری دانشجو»؛ پس از فراگیر شدن گوشی‌های هوشمند و قابلیت‌های آن از جمله برنامه‌های پیام رسان، یکی از مسائل مورد بحث مشکلاتی بود که همراه با این برنامه ها بوجود می آمد. از دزدی های اطلاعاتی تا مباحث فرهنگی، اما این مسائل همیشه در حد حرف باقی ماند و تقریبا هیچ اقدام چشمگیری در این زمینه رخ نداد.

یکی از بزرگترین معضلات شبکه های پیام رسان موبایلی در این روزها بحث شایعات و شبهاتی است که در روز هزاران بار منتشر می شوند و گاهی فضای عمومی جامعه را نیز تحت تاثیر قرار می دهند. سخن تازه ای نیست که بگوییم مانند بسیاری از عرصه های دیگر در این عرصه نیز تمام متولیان امر خواب هستند و توجهی به اثار مخربی که این شایعات بر بدنه جامعه می گذارد؛ ندارند.

اما از چند ماه پیش سایتی با نام «شایعات» تاسیس شد که تمرکز خود را بر آگاه سازی و رد شایعات و شبهات مطرح شده در شبکه های اجتماعی و موبایلی قرار داد. و در سریعترین زمان کذب بودن بسیاری از این مطالب را با سند و مدرک در همان شبکه های اجتماعی منتشر کرد.

در فاصله زمانی کوتاهی پاسخ های این گروه توسط خود مردم نیز بازنشر شد تا جایی که در این روزها زمانی که مطلبی توسط این سایت تکذیب می شود، انتشارش نیز متوقف می شود.
 

این حرکت قابل تقدیر و به نوعی جهاد رسانه ای ما را بر آن داشت تا به سراغ اعضای این گروه رفته تا بیشتر با نحوه فعالیتشان آشنا شویم و گفتگویی با آنها داشته باشیم. گروهی متشکل از هفت نفر دانشجوی رشته های مختلف و فعالان فضای مجازی که به خاطر نیت و هدفی که داشتند صلاح دیدند نامی از ایشان ذکر نشود و در معرفی شان به همین مقدار بسنده شود.

در ادامه متن این گفتگو را در ادامه می خوانید:

ایده اصلی این طرح اولین بار چگونه به ذهن رسید؟ و هدف اصلی شما از فعالیت در این عرصه چه بود؟

در خلال فعالیت هایی که در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی داشتیم، متوجه ظرفیت جدید و عظیم شبکه های اجتماعی شدیم، خصوصا آن دسته از آنها که بر مبنای تلفن همراه طراحی شده اند، که متاسفانه بدون اقدام قابل توجهی در تولید محتوای صحیح و نظارت بر محتوای در گردش میان کاربران، در حال رشد است .این مطلب زمانی تبدیل به دغدغه ما شد که در ارزیابی هایی که از محیط ها و گروه های پیرامون و اطرافیان خودمان داشتیم متوجه شدیم روزانه و در بهترین حالت حداقل یک مورد متن که در اساس و محتوا یا سایر موارد دچار ایراد و اشکال جدی هست به افراد می رسد.

پس شروع به تهیه پاسخ برای پیام های اولیه کردیم و در گروه هایی که عضویت داشتیم ارسال می کردیم .در جستجوهای اینترنتی سایت مرجعی که در همه موارد مورد نیاز ورود کرده باشد و پاسخ های خلاصه و جامعی را همراه با منابع معتبر داده باشد، نیافتیم و متوجه شدیم گردش انبوه شایعات با هدف قرار دادن مکتب ما و نظام اسلامی، به زودی تاثیرات مخربی در طرز فکر و باورهای تعداد زیادی در جامعه خواهد داشت.

از اینجا بود که تصمیم گرفتیم کار را با تاثیر بالاتر و مخاطبان بیشتر دنبال کنیم و پاسخ های تنظیمی را در دسترس مخاطبان بیشتری قرار دهیم که منجر به ایجاد سایت شایعات شد.

 
برای شروع فعالیت از ارگان یا سازمان خاصی درخواست کمک و حمایت کردید؟

 ایده این کار به این شکل و ورود به زمینه های کمتر پرداخته شده، نو بود و چون با مشکلات و دست اندازهای کار با سازمان ها هم غریبه نبودیم، ترجیح دادیم به جای صرف وقت و انرژی در این مسیر، دست روی زانوهای خودمان بگذاریم. به نظر می رسد لازم است دستگاه های متولی یا مرتبط، فاصله خود را با واقعیت های جاری در فضای مجازی جبران کنند.

 
در حال حاضر تیم چگونه فعالیت می کند؟ منابع مالی طرح چگونه تامین می شود؟ آیا دفتر و مکانی خاصی دارید؟ پاسخ به شایعات و شبهات را از چه منابعی تهیه می کنید؟

 شایعاتی که به روش های مختلف به دست ما می رسند را بر اساس تعداد تکرار، اهمیت مطلب و مناسبت طبقه بندی و با اولویت بندی اقدام به پاسخ می کنیم ؛از آنجا که این کار از روی اعتقادات و باورهای ما به تعالیم ناب مکتب اهل بیت (ع) شکل گرفته، از ابتدا کار با هزینه ها و امکانات شخصی خودمان راه اندازی شده و انجام می شود و دفتر خاصی نداریم. البته همراه با یک سری ابتکارات جالب جهت تقلیل هزینه ها.

 شایعات و شبهات در ابتدا کارشناسی شده و سمت و سو و مسیر پاسخگویی به آنها تعیین می شوند.  سپس با بهره گیری از استدلال های منطقی و منابع معتبر اینترنتی (جهت سهولت مراجعه مخاطبین) تنظیم و منتشر می شوند.

از آغاز بنای کار را به جای محور شدن و مطرح کردن خودمان، بر ارجاع مخاطبین به منابع معتبر قرار دادیم تا ضمن رفع ابهامات احتمالی منابع و ادعاها به صورت مستند در معرض قضاوت مخاطبان حقیقت جو قرار گیرد و از طرفی پژوهش گری و تحقیق نیز در میان کاربران فضای مجازی باب شود.
 

قصد دارید سایت شایعات را به صورت یک پایگاه رسمی به ثبت برسانید؟ یا فعالیت به صورت غیر رسمی را ترجیح می دهید؟

 تمایل به ثبت سایت و مجموعه داریم و با توجه به نیاز روز جامعه، حتی فازهای بعدی هم برای آن پیش بینی کرده ایم، البته به شرط رفع موانع و ایجاد فرصت ها و امکانات لازم .

به عنوان کسی که در حال حاضر در این عرصه فعالیت می کند منشا شایعات را چه می دانید؟

 شایعاتی که ما بررسی کرده ایم را به چند بخش می توان تقسیم کرد که مهمترین آنها از این قرار است:

 ۱- شایعات تولیدی دشمنان خارجی: صهیونیسم، وهابیت، بهاییت، دشمنان منطقه ای و ...
۲ - شایعات تولیدی دشمنان داخلی: معاندین، گروهکها، وابستگان مجرمین و ...
 ۳- شایعات تولیدی هموطنان (!): شامل مواردی که از روی شوخی، تفریح، مزاح با فرد یا افراد، اخبار ناقص یا اغراق شده، سلایق سیاسی و ... تولید و منتشر می شوند.

 بیشتر شایعات گروه اول در ایعاد فکری و اعتقادی و شایعات گروه دوم در ابعاد اجتماعی و سیاسی تهیه منتشر می شوند و از آنجا که گروه اول زمینه ساز بروز و تجلی فعالیت گروه دوم است، پس بسیار خطرناک تر می باشد.

 شاید بزرگترین دست آورد و توفیق سایت شایعات در این بود که یک باور عمومی را در اقشار مختلف مردم ایجاد کرد که هر مطلبی به دستشان رسید لزوما صحیح و قابل اعتماد نیست.

 
فکر می کنید در این زمینه چه اقدامی اساسی و توسط چه کسانی باید انجام گیرد؟

در کشور ما مجموعه های مختلفی به لحاظ تخصص و وظایف خود از وزارت ارتباطات و ارشاد گرفته تا سازمان پدافند غیرعامل و شورای عالی فضای مجازی و نهادهای متولی امور فرهنگی هر یک به نوعی در این زمینه مسوولیتهایی دارند.

اما به عنوان بخش کوچکی از فعالان مقابله با شایعات باید بگوییم قطعا مقوله شایعات و شبهات در مسئولیت های حاکمیت و نظام خلاصه نمی شود و تک تک هموطنان در این زمینه مسئولند و باید ایفای نقش کنند.

شناخت مواضع حق و باطل، بررسی و تحقیق در مورد مطالب، اعتماد نکردن به افراد یا گروه های مجازی، منتشر نکردن موارد مشکوک و بدون منبع و ... همگی از مسئولیتهای مهم ما شهروندان در برخورد با شایعات است که تا حد زیادی مانع انتشار شبهات و شایعات شده و آثار سوء آنها را در جامعه از بین می برد.

بازخورد ها نسبت به فعالیت شما چگونه بوده است؟

بیشترین بازخوردی که داشتیم تشویق، تقدیر و اعلام حمایت بوده و البته انتقادات بعضا بجا یا اشتباه هم داشتیم .اما دلچسب ترین قسمت کار این هست که عموم منتقدین با اصل فعالیت و کلیت کار موافقند و انتقادها بیشتر حول محور سلایق اجتماعی یا سیاسی افراد است.

خاطرات جالب زیادی در این مدت داشتیم که از برجسته ترین آنها می شود به پیام یکی از مخاطبین اشاره کرد که با استفاده از برخی پاسخ های سایت شایعات به شبهات مذهبی، موفق شدند ابهامات دوستشان را که تحت تاثیر وهابیون قرار داشت برطرف و ایشان را به مکتب اهل بیت (ع) هدایت کنند.

 
حرف که مطمئنا زیاد است اما در این مجال صحبت پایانی شما...؟

در پایان جا دارد به سهم خودمان از شما و همکارانتان که این مصاحبه را ترتیب دادید و به این حرکت و تلاش طاقت فرسا و نفس گیر ارج نهاده اید تشکر کنیم و گلایه ای هم از برخی رسانه های مطرح کشور داشته باشم که با بی تفاوتی از کنار این سایت گذشتند که نیاز روز جامعه بوده و هست.

امید داریم تلاش ما مورد رضایت خدای سبحان قرار بگیرد و موجب پیشگیری از تاثیرات مخرب شایعات و شبهات در میان هموطنان شود .