به مناسبت سالگرد ارتحال موسس حوزه علميه قم؛
گروه دين و انديشه «خبرگزاري دانشجو»؛ حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، موسس حوزه علمیه قم در سال 1276 (ه.ق) در مهرجرد یزد متولد شد.
پدر آن بزرگوار محمد جعفر نام داشت که به کسب کرباس فروشی و گوسفند فروشی مشغول بود. محمد جعفر مهرجردی پدر بزرگوار شیخ عبدالکریم حائری سالیان طولانی منتظر فرزند بود و با تمام تلاش هایی که داشت، خداوند به وی فرزندی عطا نکرده بود.
در یکی از شب های سرد زمستان به علت تفقد و مهربانی که با زن بیوه و یتیم آن کرده بود، خداوند به آن بزرگوار فرزندی بخشید که تنها فرزند ایشان در طول دوران حیاتش بود.
آیت الله العظمی اراکی در همین زمینه لطیفه ای از خود حاج شیخ عبدالکریم نقل می کند که می فرمود: «وقتی که من بچه بودم به مقتضیات سن بعضی حرکات از من سر می زد. مادرم می گفت بچه ای که به زور از خدا بگیری بهتر از این نمی شود.»
استعداد و هوش علمی شیخ در دوران کودکی امری غیر متعارف بوده است، تا آنجا که اطرافیان متوجه این مسئله شده بودند؛ بنابراین شیخ از دوران کودکی در روستا نماند و در اردکان در منزل اقوام خویش به تحصیل می پرداخت و آخر هفته به دیدار پدر و مادر می رفت.
شیخ عبدالکریم حائری یزدی برای تحصیل به کربلا، نجف اشرف، سامرا نیز هجرت کرده بود و در آن شهرها از محضر اساتید بزرگی از جمله مرحوم آقا میرزا محمد تقی شیرازی، شیخ فضل الله نوری، سید محمد فشارکی اصفهانی و ... کسب فیض کرده بود.
ورود حاج شیخ عبدالکریم حائری به ایران و مقدمات تاسیس حوزه علمیه قم
شیخ در سال 1332 (ه.ق) جهت زیارت ثامن الحجج به ایران آمد و در پی دعوت اهالی اراک و بزرگان شهر از جمله فرزندان آیت الله سید محسن عراقی در آن شهر اقامت نمود و شروع به تدریس و انجام وظایف دینی پرداخت.
در این زمان شیخ عبدالکریم شاگردان بسیاری داشت. ایشان به مدت هشت سال در این شهر ماند که امام خمینی نیز از شاگردان ایشان بودند.
شیخ عبدالکریم در سال 1340 به شهر قم سفر کرد و با توجه به سطح علمی آن بزرگوار و اخلاق وارسته ایشان علمای قم درخواست کردند که شیخ در قم بماند و در آن جا شروع به تدریس کند.
طبق متون تاریخی این مدرسه در قرن ششم وجود داشته و شاه طهماسب صفوی در سال 937 آن را بازسازی کرده است. در قرن یازدهم عده ای از علما مانند شیخ بهایی، سلطان العلما قاضی، سعید قمی، عبدالرزاق لاهیجی و فیض کاشانی مدتی در این مدرسه تدریس می کردند. بنای فعلی آن در زمان فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است و در زمان معاصر نیز شیخ عبدالکریم حائری به تجدید آن همت گذاشت.
مدرسه فیضیه به سبب ارتباط آن با تاریخ انقلاب اسلامی، همواره مورد توجه بوده و در سطح جهانی شناخته شده است. بزرگترین رخداد فرهنگی در عالم تشیع را در یکصد سال گذشته، می توان تاسیس حوزه علمیه قم دانست.
شیخ مدیریت حوزه را برعهده می گیرد
اقامت شیخ در قم تنها محدود به تدریس علوم حوزوی نشد، بلکه با چند اقدام اساسی شهر قم و حوزه علمیه آن را تجدید حیات کردند. در نگاهی عمیق تر با توجه به خدماتی که شیخ برای اين شهر و حوزه علمیه انجام داد، می توان گفت که فعالیت های اجتماعی خدماتی شیخ عبدالکریم حائری یزدی در نفسی تازه دادن به شهر قم تا چه اندازه موثر بوده است.
به دیگر بیان مدیریت کار آمد شیخ در اداره حوزه علمیه قم و ساخت امکانات رفاهی نشان دهنده وسعت دید آن بزرگوار بوده است، تا آنجا که از این فرصت برای جمع کردن طلاب در شهر قم استفاده نموده است، هر چند اقدامات ضد مذهبی رضا شاه سبب شد تا این حوزه نتواند آن گونه که شایسته است تقویت شود و با این حال سیاست ملایم و مدارای آیت الله حائری سبب شد تا این حوزه به آرامی شکل بگیرد، در این زمان رفتن به عراق نیز با مشکلاتی روبه رو شد؛ بنابراین حوزه علمیه قم زمینه بهتری برای شکل گیری داشت.
شیخ مدارس را تعمیر و بازسازی می‌کند
عبدالکریم با تقویت بنیه شهر توانست زمینه قوت گرفتن حوزه علمیه را فراهم کند که بعدها از آن مراجعی چون آیت الله خمینی ظاهر گشتند.
شیخ مدارس علمیه قم را بازسازی می کند و کتابخانه مدرسه فیضیه را احداث می کند و امکانات رفاهی دیگری را نیز برای شهر قم ایجاد می کند؛ از جمله بیمارستان سهامیه برای استفاده عموم، بنای خانه های متعدد برای سیل زدگان، بنای فوقانی مدرسه فیضیه قم و بناهای عام المنفعه دیگری.
قبل از ورود آیت الله حائری به قم، دو نفر از بزرگان بودند که محل وثوق و رجوع عامه مردم بودند این دو بزرگوار آیت الله شیخ ابوالقاسم قمی و آیت الله شیخ مهدی حکمی بودند که طلبه داشتند و درس می گفتند. پس از ورود به قم آیت الله حائری اعلامیه ای صادر کردند که مضمون آن این بود: «اهالی محترم قم و تهران و اصفهان و افرادی که وجوهات خود را خدمت حجتین علمین شیخ ابوالقاسم قمی و شیخ مهدی حکمی می بردند؛ اکنون بر آنها الزام می کنم کما فی السابق به آن دو بزرگوار مراجعه کنند و حق ندارند پیش من مراجعه کنند.»
مردم که تابع فتوای حائری بودند وجوهات خود را نزذ آن دو فرزانه می بردند؛ در مقابل آقایان قمی و حکمی نیاز خود را از حقوق رسیده برداشته و زاید بر آن را خدمت حاج شیخ یا دفتر ایشان می دادند؛ چرا که آیت الله حائری در آن زمان دیگر 11 هزار طلبه داشت و به هرکدام شش تومان شهریه می داد.
شیخ حاج عبدالکریم و صدور حکم منع حجاب رضا خان
آیت الله حاج شیخ جواد عارفی یکی از خاطرات خود را از موسس علمیه قم ای گونه بیان می کند: «در سال 1354 (ه. ق) در قم بودم. در آن هنگام رضا خان کشف حجاب را اعلام کرده بود من خدمت حاج شیخ رسیدم. ایام، ایام تبلیغی بود. آیت الله حائری مرا و سایر طلاب و وعاظ را دستور دادند که مخالفت خود را با این فرمان اعلام کنند و خشم خویش را اظهار کنند و طلاب را به هر شهر و منطقه گسیل می نمودند.»
فرهنگ اعلام تاریخ اسلام، سید غلامرضا تهامی
تربت پاکان قم ج 2، عبدالحسین جواهر کلام
19 ستاره و یک ماه، حاج شیخ رضا استادی
اطلس شیعه، رسول جعفریان
ارسال نظرات