در مقابل «سحر و جادو» چه بايد كرد؟

گروه دين و انديشه «خبرگزاري دانشجو»؛ مسئله «سحر و جادو» و « اطلاع از غيب به طرق غيرمعمول» از مسائلي است كه اخيرا در جامعه مطرح شده است و از پرسش‌هايي است كه در گذشته نيز وجود داشته است؛ به طوري كه فرعون با اتكا به نيروي ساحران به مبارزه با حضرت موسي رفت و در دوره حضرت سليمان نيز عده‌اي از يهوديان با بهره‌گيري از «سحر» و «جادو» به اختلال در كار حكومت پرداختند.

 

اخيرا در خبرها بحث ارتباط روساي جمهور كشورهاي مختلف جهان با ساحران و رمالان براي پيشبرد اهدافشان مطرح شده است؛ براي نمونه سايت «دانش بنيان اِبوت»، وابسته به كمپاني «نيويورك تايمز» آمريكا طي مقاله‌اي از تلاش برخي روساي جمهور شهر آمريكا و اطرافيان آنها براي ارتباط با اجنه و اشباح پرده برداشته است.

جلسات احضار روح خانم كلينتون در فعاليت‌هاي انتخابات بيل كلينتون

«باب وود وارد»، از روزنامه‌نگاران آمريكايي توضيح مي‌دهد كه چگونه «هيلاري كلينتون» زماني كه «بيل كلينتون» فعاليت‌هاي انتخاباتي خود را براي شركت در انتخابات رياست جمهوري آغاز كرده بود، در جلسات احضار ارواح حضور مي‌يافت.

 

بر پايه نوشته‌هاي «وود وارد» خانم كليپتون با كسي كه ادعا داشته در زمينه ارواح و مردگان مشغول تحقيق و مطالعه است، ارتباط داشته و به وسيله او ارواحي را به اسم ارواح «ماهاتما گاندي» و «روزولت» احضار و با آنها گفت و گو مي‌كرده است.

 

براي تبيين اين موضوع به بررسي ديدگاه و نظر دين، قرآن و ائمه معصومين در اين زمينه مي‌پردازيم و اينكه آيا اساسا سحر و جادو امكان دارد يا نه؟ به چه طريقي ممكن است؟ آيا مجاز به بكارگيري آن هستيم؟

براي اين منظور به ارائه ديدگاه و پاسخ حجت‌الاسلام عليرضا پناهيان در اين زمينه مي‌پردازيم.

 

ايمان طبيعتاً به انسان قدرت مي‌دهد؛ قدرتي كه پاك است و انسان به آن نياز دارد. امور ديگري هم هستند كه هركدام به نوبه خود به انسان قدرت مي‌دهند، هر چند ضعيف‌تر و بعضاً ناسالم و معمولا خيلي‌ها آنها را بديل ايمان قرار مي‌دهند؛ مانند علم، ثروت، اعتبار اجتماعي و ...

اگر كسي به قدرتي برسد، به تدريج ممكن است با اتكا به آن، خودش را از «ايمان به خداوند» مستغني بداند. اساساً اتكا به هرچيزي غير از خدا موجب مي‌شود خدا او را به همان چيز واگذار كند، تا غير قابل اتكا بودن آن، بر فرد ثابت شود. اميرالمؤمنين علي(ع) هرگونه «اتكا به خود» را از دام‌هاي شيطان مي‌داند؛ «اياك والثِّقَه بنفسك؛ فإنَّ ذلك مِن اكبر مصائد الشيطان» (غررالحكم/2678)

سحر و جادو به ظاهر گره‌گشا، ولي در نهايت زمين‌زننده آدمي

يكي از بديل‌هاي ايمان، «قدرت سحر و جادو» و قدرت‌هايي هستند كه واقعيت دارند، ولي مُجاز نيستند و از نظر دين ما بشدت منكوب شده‌اند. سحر و جادو، دستيابي به نوعي علم و توانايي است كه جاي ايمان به خدا را در دل انسان مي‌گيرد، اگرچه ممكن است به ظاهر گره‌هايي را از زندگي فردي و اجتماعي ما باز كند، ولي در نهايت انسان را به زمين مي‌زند.

حضرت آدم در بهشت رضوان الهي و در اوج صفا و پاكي زندگي مي‌كرد كه مطابق آنچه در آيه 120 سوره طه مطرح مي‌شود، ابليس آدم را به يك نيروي غيبي دعوت كرد: «فَوَسْوَسَ إِلَيْهِ الشَّيْطَانُ، قَالَ يَا آدَمُ هَلْ أَدُلُّكَ عَلىَ‏ شَجَرَه الخُْلْدِ؟»؛ ابليس به آدم وعده داده بود اگر از اين شجره ممنوعه بخوري به نيروي جاودانگي مي‌رسي، اگرچه وعده او دروغ بود، اما آدم را تحريك كرد كه از طريقي غير از ايمان به خدا به اين توانايي دست بيابد.

كسب قدرت از راه غيرمعمول جذاب است

اگر كسي بخواهد از راه غير معمول قدرتي را كسب كند، به سختي مي‌توان جلوي او را گرفت؛ زيرا نوعاً اين‌گونه توانايي‌ها براي انسان خيلي جذاب است. تصور كنيد كسي بخواهد اخبار و آگاهي‌هايي از غيب و از آينده نزديك به ما بدهد كه ما تصور مي‌كنيم در موفقيت ما مؤثر است به طور طبيعي هر كسي دوست دارد از آن مطلع شود، اما خداوند دوست دارد ما با ايمان به خودِ او زندگي كنيم و به امور غيبي اين‌چنيني اتكا نكنيم.

خداوند در آيه 38 سوره حج مي‌فرمايد: من خودم از مؤمنين دفاع مي‌كنم «إِنَّ اللَّهَ يُدَافِعُ عَنِ الَّذِينَ ءَامَنُواْ»؛ بويژه اينكه بر اساس روايات اين‌گونه امور گرچه به‌ظاهر تأثير دارند، اما در حقيقت امر و سرانجام كار، سرنوشت و مقدرات كسي يا جامعه‌اي را تغيير نمي‌دهند و اساساً هيچ عاملي توان تغيير سنت‌هاي تغييرناپذير الهي را ندارد.

بر اساس روايات، خداوند از كسي كه به جاي اعتماد به او، به امور غيبي اين‌چنيني اتكا و آنها را تصديق كند، نمي‌گذرد؛ زيرا اينها در حد شرك است. اگر ما به دنبال راهي باشيم كه ما را به قدرتي برساند، از «ايمان به خدا» فاصله گرفته‌ايم و به‌جاي توكل به قدرت پروردگار، به آن قدرت اتكا كرده و در واقع كافر شده‌ايم.

سحر و جادو گري واقعيت دارد، پس چه بايد كرد؟!

اميرالمؤمنين علي(ع) مي‌فرمايند: «الْعَيْنُ حَقٌّ وَ الرُّقَى حَقٌّ وَ السِّحْرُ حَقٌّ وَ الْفَأْلُ حَقٌّ وَ الطِّيَرَه لَيْسَتْ بِحَقٍّ وَ الْعَدْوَى لَيْسَتْ بِحَقٍّ؛ چشم زخم واقعيت دارد و اينكه كسي چيزي شبيه طلسم در كاغذي بنويسد و گيري در كارِ ديگران ايجاد كند نيز واقعيت دارد، جادو گري و سحر هم واقعيت دارد و تفأل به خير نيز واقعيت دارد، اما اينكه كسي بخواهد فال بد بزند واقعيت ندارد و اينكه بدي كسي در ما نفوذ كند نيز واقعيت ندارد.» (نهج‌البلاغه/حكمت400)

آيت‌الله بهجت: جادو و سحر واقعيت دارد و حرام است

از امام صادق(ع) راجع به سحر و جادوگري مي‌پرسند و ايشان مي‌فرمايند: «جادو، گونه‌هاى مختلفى دارد؛ گونه‌اى از آن به منزله طبابت است. همان‌طور كه پزشكان براى هر بيمارى و دردى، دارويى درست كرده‌اند، در علم سحر نيز جادوگران براى هر صحّتى آفتى و براى هر عافيتى درد و رنجى و براى هر كارى چاره‌اى انديشيده‌اند؛ گونه اى ديگر از آن چشم بندى، چالاكى، مهارت و تردستى است، نوع ديگرى از آن امورى است كه اولياء شيطان (جن‌گيرها) از شياطين جنّ فرا مي‌گيرند. (احتجاج طبرسي/2/340) و (ميزان الحكمة/باب السحر)

علامه طباطبايي ذيل آيه 102 سور آل‌عمران بحثي در مورد سحر و جادو دارد هچمنين از آيت‌الله بهجت نيز سؤال شده است كه «آيا جادو و سحر واقعيت دارد و در صورت وجود، آيا حرام است؟» ايشان فرموده‌اند: «بله، واقعيت دارد و حرام است.» (استفتائات/1867) 

 

ادامه دارد ...