چرا بسیج باید بعد نظامی داشته باشد؟

گروه ویژه نامه «خبرگزاري دانشجو» - ایمان احمدوند؛  

 

بسیج به لحاظ لغوی به معنای سامان و اسباب ساز و سازمان جنگ : عزم و اراده، آماده سفر شدن و آماده ساختن نیروهای نظامی یک کشور برای جنگ می‌باشد.

در اینجا رایج‌ترین تعریفی که برای بسیج ذکر شده است می‌آوریم و این معنای اصطلاحی آن است (mobilization): «بسیج یک حرکت منظم و سازمان یافته اجتماعی است که با توجه به فرهنگ هر جامعه و به اشکال مختلفی در اثر شرایط خاصی مانند جنگ، حوادث غیر مترقبه و حتی در زمان صلح و آرامش به صورت آماده باش بوجود می‌آید.»

اما در جامعه ما یک معنای ویژه دارد، بسیج یک نهاد اجتماعی است. همانند خانواده که به صورت عضوی از ساخت و نظام اجتماعی جامعه است به شمار می‌آید، نهادی که با هدف پاسداری از ارزش‌ها و آرمانهای انقلاب اسلامی بوجود آمده است و انحلال آن جز در صورت انحلال جامعه اسلامی قابل تصور نیست.

در اساسنامه بسیج مستضعفین، بسیج را به این صورت تعریف کرده‌اند: «بسیج نهادی است تحت فرماندهی مقام معظم رهبری که هدف آن نگهبانی از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن و جهاد در راه خدا و گسترش حاکمیت قانون خدا در جهان طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران و تقویت کامل بنیه دفاعی از طریق همکاری با سایر نیروهای مسلح و همچنین کمک به مردم هنگام بروز بلا و حوادث غیر مترقبه می‌باشد.»

بعد نظامی بسیج از دیدگاه امام خمینی (ره) و قرآن آرمان و هدف عالی انقلاب اسلامی ایجاب می‌کند که ما از چار چوب مرزهای ایران بگذریم و دروازه های ملل محروم و توده های مظلوم و مستضعف جهان را بگشاییم و پیام آرامش بخش و رسالت انسانی و رهائی بخش خویش را به گوش جان آن‌ها برسانیم و زمینه های حکومت عدل الهی و جهانی امام عصر (عجل الله فرجه) را آماده سازیم؛ و از این روی، بسیجِ تمامی نیروهای فعال و آمادگی جهت تحقق این آرمان امری ضروری و طبیعی به نظر می‌آید.

و از اینجا بود که امام خمینی (ره) این قلب تپنده انقلاب و پیام آور آزادی، کرامت و هویت اسلامی و انسانی این قرن، جهت مبارزه همه جانبه با استکبار جهانی که هر روز برای گسترش تجاوزات و سبعیت خویش، چنگ و دندان نشان داده و در رویارویی با همه ابرقدرتهای تجاوزگر و نیز، رشد نهضت اسلامیمان در روز 5/8/58 فرمان تشکیل بسیج مستضعفین را صادر فرمودند. در فرازی از این پیام ایشان می‌فرمایند: «مملکت اسلامی باید همه‌اش نظامی باشد و تعلیمات نظامی داشته باشد».

 

فعالیت نظامی و بسیج عمومی بدین منظور، در قرآن چنین آمده است: «انفروا خفاقا و ثقالا و جاهدوا باموالکم و انفسکم فی سبیل الله ذلکم خیر لکم ان کنتم تعلمون» (سوره توبه آیه 40)؛ با کیفیت مختلف حرکت کنید و کوچ کنید در حالیکه سبک بار هستید. مجهز باشید و جهاد کنید با مال و جانتان در راه خدا. یکی دیگر از اهداف تشکیل بسیج را بازوی ولایت فقیه دانسته و تک تک اعضای بسیج را سلول‌های بافت ولایت فقیه می‌دانیم. یعنی رابطه مستقیم امام و امت، مجموعه ای آماده به کار برای برآورد نیاز های جامعه اسلامی در هر لحظه و هرکجا که امام امت اراده کنند؛ و این ویژگی، بسیج را در موقعیت‌های خاص به نیرویی استثنایی تبدیل کرده است.

 به هرحال هدف از تشکیل بسیج را آموزش، سازماندهی نیروهای مردمی دانسته و اصلی‌ترین مساله بسیج، بکارگیری نیروهای مردمی در ماموریتهای محوله با توجه شرایط سنی بسیجیان اعم از دانش آموزی، دانشجویی، کارگری، کارمندی، عشایر و غیره می‌باشد تشکیلات بسیج به علت ساخت مردمی از یک طرف و گستردگی آن از طرف دیگر باید طوری تنظیم شود که هم در زمان صلح و هم در زمان جنگ بتواند کارآیی لازم را داشته باشد.
   
2- اهمیت نظری تشکیل بسیج

 دفاع از مقدسات و ایدئولوژی اسلام ایجاب می‌کند که در مقابل خطراتی که آن‌ها را تهدید می‌کند به گونه ای منطقی و شیوه ای صحیح با آن خطر برخورد کرد. امام خمینی (ره) در مورد اهمیت و ضرورت تشکیل بسیج فرمودند : «دفاع از اسلام و کشورهای اسلامی امری است که در مواقع خطر، تکلیف شرعی، الهی و ملی است و برتمام قشرها و گروه‌ها واجب است.»

همچنین اصل پیشگیری ایجاب می‌کند که امت اسلامی برای مقابله با هر گونه خطر احتمالی از سوی دشمنان اسلام در آماده باش کامل به سر برده و آمادگی دفاعی برای هرگونه خطری که حریم اسلامی را تهدیدکند داشته باشند. فرمان صریح قرآن کریم در آیه شریفه «واعدوا لهم ما استطعتم من قوه» که برای ترسانیدن دشمنان خدا و اسلام و امت اسلامی آمده است.

 

از این رو است که می‌بینیم در سفارشات اولیای دین نیز بر آماده بودن برای خطرات احتمالی بسیار تاکید شده است و از مسلمانان خواسته‌اند که درهنگام خواب وصیت نامه و شمشیر را در زیر سر قرار بدهند و این نیست جز فرمان آماده باش برای دفاع از دین خدا و جهاد؛ لذا امام خمینی (ره) در این مورد خطاب به امت اسلامی فرموده‌اند : «مملکت اسلامی باید همه‌اش نظامی باشد و تعلیمات نظامی داشته باشد، یکی از ابواب فقه باب رمی است. باب تیراندازی است، آنوقت تیراندازی بوده حالا هم تیراندازی هست به یک طور دیگری در اسلام با اینکه رهان، یعنی یک چیزی را بگذارند برای عملی که نظیر قمار باشد، حرام است اما برای تیراندازی و اسب دوانی حرام نیست. این‌ها ورزش‌های رزمی آن زمان بوده‌اند.»

سبق و رمایه یکی از مسائل فقه است، در بیان این نکته که مستحب است همه افراد سواری یاد بگیرند. حال در هر زمان مصداق متفاوت است یک زمان اسب سواری است، یک زمان رانندگی؛ و بر همه مسلمانان توصیه شده است که تیراندازی و فنون جنگی را یاد بگیرند. باید ملت ما جوانهایشان مجهز باشند، به همه جهازها و علاوه بر جهاز دینی و ایمانی که دارند، باید مجهز به جهازهای مادی هم باشند و یاد گرفته باشند. اینطور نباشد که یک تفنگی که دستشان آمد ندانند که با آن چه کنند. باید یاد بگیرند و یاد بدهند. جوان‌ها را یادشان بدهید همه جا. حضرت امام اضافه می‌کنند که باید اینطور شود که یک مملکتی بعد از چند سالی که 20 میلیون جوان دارد 20 میلیون تفنگدار داشته باشد و 20 میلیون ارتشی داشته باشد.

3- ضرورت‌های تاریخی بسیج

بعد از تسخیر انقلابی لانه جاسوسی آمریکا انتظار آن می‌رفت که از سوی دشمن شماره یک یعنی آمریکای جهانخوار توطئه‌ها و تحریک‌ها بر ضد این کشور انقلابی شدت یافته و با گسترش آن‌ها زمینه را برای دخالت نظامی آماده نماید، تا با حمله مسلحانه به ایران و انقلاب اسلامی، رژیم مردمی جمهوری اسلامی را از پای در آورد، و حاکمیت طاغوت را دوباره برقرار سازد.

 بنابراین مشخص بود که در این جنگ جدید امت اسلام نمی‌تواند فقط و فقط از مشت خویش استفاده کرده و به دفاع برخیزد بلکه ضرورت مسلح شدن و آموزش نظامی دیدن برای همه مشخص بود و احساس می‌شد که اگر همه مردم وارد صحنه نشوند و با کیفیت و طرز کار سلاح‌ها آشنایی نداشته باشند، نمی‌توانند این سلاح‌ها را علیه شیطان بزرگ بکار گیرند.

 

از اینرو تشکیل بسیج در تمام قشرها (دانش آموزی، دانشجویی، کارمند، کارگری، عشایری و ... ) به شکل وسیعی صورت گرفت و امام امت فرمان تاریخی تشکیل بسیج عمومی را صادر و در رابطه با ضرورت آن چنین فرمودند: «الان در راس همه مسائل اسلامی ما قضیه مواجهه با آمریکاست. باید تمام تجهیزات ما بطرف این دشمن باشد. مبادا یک وقتی یک تبلیغات سویی بشود و نظرهای ما تشتت پیدا بکند و افکارمان افکار مختلف بشود ... باید الان همه افکارها یک چیز باشد. چطور در آن وقتی که ما مواجه با این قدرت شیطانی داخلی بودیم هیچ تشتتی در کار نبود. همه با هم یک فکر داشتید و الله اکبر می‌گفتید و مقابله با یک چنین قدرتی می‌کردید شما الان می‌دانید که مقابله ما با یک قدرتی است که قدرتش صدها برابر زیادتر از آن قدرت قبلی است. شما امروز یک چنین حالی دارید و مملکتمان یک چنین حالی دارد. مملکت شما الان یک حالی دارد که اگر دیر بجنبیم برای همیشه تا آخر از بین رفته‌ایم. همه باید یکصدا باشند. سرو صدای امروز حفظ مقابله با آمریکاست ... باید همه قوایمان را مجتمع کنیم برای نجات دادن این کشور باید اگر مسائلی برایمان پیش بیاید هرچه هم سخت باشد تحمل کنیم. باز هم من تکرار می‌کنم که بدانید شما با یک قدرتی مواجه هستید که اگر غفلت بشود مملکتتان از بین می‌رود، غفلت نباید بکیند غفلت نکردن به این است که همه قوا را و هرچه فریاد دارید بر سر آمریکا بکشید، هرچه تظاهرات بر ضد آمریکا بکنید قوای خودتان را مجهز بکیند و تعلیمات پیدا کنید و به دوستانتان تعلیم بدهید»، که امام (ره) دقیقا با فرمایشات پیامبرگونه خود ضرورت تشکیل بسیج را ترسیم نمودند.

 

در آن شرایط انقلاب و در حالی که ما بعد از انقلاب با مشکلات متعدد داخلی و خارجی روبرو بوده‌ایم امام می‌آیند و فرمان تشکیل بسیج را صادر می‌کنند. به نظر می‌رسد اگر بسیج در آن زمان تشکیل نشده بود در آینده ما دچار مشکلات اساسی می‌شدیم از جمله در زمان جنگ تحمیلی و هزاران توطئه دیگر در این کشور که بدست بسیج گشوده شد. فتنه های قومی از جمله فتنه کردستان، پیکار و ... جنگ هشت ساله، فتنه های سال‌های 78 و 88 و خیلی مسائل دیگر که شاید ما از آن‌ها خبر هم نداشته باشیم.

 

امام بسیج را پایه گذاشتند بر پایه فرهنگ جهاد و شهادت، فرهنگ مبارزه و استقامت، این مهم‌ترین مولفه بسیج است؛ و این بدست نمی‌آید مگر با حفظ آن ماهیت نظامی که امام بر آن تاکید زیاد داشتند. واضح است که بدون آن ماهیت نظامی بسیج نخواهد توانست فرهنگ شهادت و آن ارزش‌های والای خود را حفظ کند. در اینجا این سئوال پیش می‌آید که مجموعه‌هایی که نام خود را بسیج می‌گذارند و در آن‌ها هیچ اثری از فرهنگ شهادت و جهاد نیست چگونه این نام را بر خود می‌نهند؟