«فرمان تقسيم» پاپ، سرآغاز استعمار مستقيم در جهان

گروه دين و انديشه «خبرگزاري دانشجو»، طاها حكيمي، نیازهای انسان نامحدود است و منابع طبیعی برای برطرف کردن آنها محدود. مشکل دقیقا از همین جا شروع شده است، مشکل اساسی از همین دروغ بزرگ است، از اینجاست که تلاش طبقه زرسالاران اقتدارطلب برای تسلط بر منابع حياتی و مالی جهان آغاز می شود.

 

از همین‌جاست که استعمار کلید می‌خورد و‌ با چهره‌ بشردوستانه، صلح‌طلبانه، آزادی‌گرايانه و برای ترويج عمران و آبادی و مانند آن  فرا راه ملت‌ها گسترده می‌شود.

استعمار، از ریشه عمر به معنای طلب عمران کردن و آبادی خواستن، اما آبادی‌ای برای خود نه برای دیگری، خودی که نیازهای نامحدودی دارد و فقط همین برایش مهم است، خودی با صفات استعمار، امپرياليسم و سلطه‌گری که از گذشته دور تا كنون، نشان داده است كه هزاران چهره آشكار و نهان دارد كه همچون تارهای عنكبوت بر تمام جوانب زندگی جوامع تحت سلطه تنيده شده‌اند.

سردمدار این امر خود استعمارگر مي باشد، که قواعد بازی که چیده را از همه رقبایش بهتر بلد است؛ يعني حکومت کثیف انگلیس، راه شناسایی اولیه این استعمار طبقه بندی تاریخی و ماهیتی آن است.

 
در این زمینه انديشمندان معمولاً  سه نوع استعمار را مطرح كرده‌اند؛ استعمار كهن (سنتی، كلاسيك، ‌مستقيم)، استعمار نو (غيرمستقيم، جديد) و استعمار فرانو.

استعمار كهن

مقام معظم رهبری فرمودند: «یک روز استعمار کهنه بود، استعماری که بعدها اسمش را گذاشتند استعمار کهنه و کهن، می رفتند بر کشورها تسلط پیدا می کردند؛ مثل هند، مثل الجزایر مثل خیلی کشورهای دیگر.»

استعمار كهن، شيوه‌ای استعماری بوده كه قدرت‌های بزرگ با اعمال زور بر كشورهای ديگر سلطه پيدا می‌كردند و خود در رأس آن كشورها حكمرانی می‌كردند و به چپاول ثروت آنها می‌پرداختند كه بارزترین این مثال؛ دوران حكومت انگليس بر هندوستان است اواخر قرن 16 و اوايل قرن 17 است.

هند؛ كانون ثروت‌اندوزی انگليس

آنان پس از ورود بدان جا، وقتی با دولت قدرتمند «گوركانی» مواجه شدند، شهر «بمبئی» را با شهر «منچستر» خودشان مقايسه می‌كردند. منچستر در آن زمان جزو شهرهای صنعتی انگليس به شمار می‌رفت و در اين مقايسه می‌گفتند:‌ «منچستر در مقابل بمبئی ويرانه‌ای بيش نيست» و خطاب به ملكه اليزابت نوشتند: اگر ما نتوانيم جريان توليد و صادرات هندوستان به انگليس را معكوس كنيم، بی‌ترديد با ورشكستگی مواجه خواهيم شد.

اين يعنی هند به لحاظ اقتصادی يك كشور توانمند بود و بيشتر توليدات اين كشور به انگليس فرستاده می‌شد. اين جريان تا سال 1948، كه سال استقلال هند است، ادامه پيدا كرد. از 1600 تا 1948 میلادی چه اتفاقاتی افتاد؟ هند به يك ويرانه تبديل شد و فقير و نابود شد.

هند كانون ثروت‌اندوزی انگليسی‌ها بود،‌ اگر چه انگليس كشورهای زيادی را استعمار كردند، ولي با استعمار و استثمار و نابودی هند، توانستند به قدرت و ثروت زيادي برسند، اگر چه در تمام جوامع امپرياليستی،‌ اين وضع را ادامه دادند.

بستر تاريخی شكل گيری استعمار

بستر تاريخی شكل گيری استعمار انگليس صدور بيانيه معروف پاپ در سال 1493میلادی (899 قمری) كه به «فرمان تقسيم» مشهور شد و در واقع تأييد چپاول و غارت ممالك ديگر توسط دو قدرت مطرح آن روز يعنی اسپانيا و پرتغال و سرآغاز استعمار مستقيم بود که بعدها با افول قدرت اين دو كشور، قدرت‌های ديگری بخصوص انگلستان با نفوذ گسترده خود در مناطق گوناگون، به غارت مستقيم منابع مالی و انسانی ديگر كشورها اقدام كردند.

اين روند كه تا جنگ جهانی دوم، يعنی سال 1945 میلادی (1324ه.ش) ادامه داشت، تحت عنوان «استعمار كهن» قسمت عمده‌ای از تحولات روابط بين المللی را رقم زد. تا پيش از جنگ جهانی دوم، مستعمرات، ميدان تاخت و تاز مستقيم و غارت همه جانبه استعمارگران به شمار می‌آمد.

ويژگی‌ها: اين نوع استعمار كه به شكل مستقيم صورت می‌گرفت، از ويژگی‌هايی برخوردار بود كه برخی از آنها عبارتند از:
 

ـ قدرت نظامی حرف اول را می‌زد و تهديدها از نوع تهديد سخت بود.
ـ لشكركشی و كشتار موجه بود و كشتار بيشتر دليل قدرت بيشتر بود.
ـ برای استعمارگران پرهزينه بود.
ـ سرزمين‌ها فتح می‌شدند و حاكميت مستقيم بر آنها اعمال می‌شد.
ـ از ابزارهای رسانه‌ای مانند روزنامه كه به واسطه پديد آمدن صنعت چاپ شكل گرفته بود، بهره می‌گرفت

برای مثال، ناپلئون پيش از حمله به مصر، برای آن كشور روزنامه‌ای منتشر نمود يا رويتر، مؤسس خبرگزاری رويترز، امتياز خريد و فروش توتون و تنباكو را از ناصرالدين شاه گرفت.

ابزار و ویژگی هاي استعمار كهن:

- اشغال و الحاق سرزمين
- اعمال زور و كشتار برای ايجاد ترس و تثبيت
-لشگركشی‌های بزرگ مانند هندوستان
-استبداد مستقل
-مشروعيت و تقدس مبارزه ضد اجنبی

اهداف این استعمار شامل ژئوپلتیک، سیاسی، اقتصادی و بعضا اعتقادی مانند جنگ‌های صلیبی می شود. این نوع استعمار بعد از مدتی به دلایلی چون؛ پرهزينه بودن، ناممكن بودن (مانند شكست مكرر اروپا در فتح آمريكای شمالی)، افزايش مقاومت‌ها در برابر اشغالگران، تغيير شرايط جوامع استعمارگر و مستعمره و فروپاشی درونی امپراتوری‌های سنتی زوال پیدا کرد.

 

ادامه دارد ...