نظام سازی براساس قرآن؛ گمگشته جوامع اسلامی

نظام یعنی سامانه‎ای که حرکت اجزاء و ارکان هر مجموعه را به سوی هدف مشخص، هماهنگ و جهت‎دار نماید و به حرکت درآورد.

توحید یعنی حرکت هماهنگ و جهت‎دار تمام اجزا و ارکان اسلام در یک سامانه عقیدتی و عملی به‌سوی حق‌تعالی

یکی از معانی توحید در اسلام به همین معنی است؛ یعنی تمام اجزا و ارکان اسلام در یک سامانه فکری و عقیدتی و عملی بسوی حق‌تعالی هماهنگ و جهت‎دار در حرکت می‎باشد. یکی از معانی ولایت در اسلام، همین معنی است؛ یعنی تمامی اجزا، ارکان و اعمال در یک سامانه‌ فکری و عملی تعیین شده به سوی ولايت حق‌تعالی هماهنگ و در حرکت و مجذوب می‎باشد.

تمام احکام اسلام دارای نظام است. تمامی اعتقادات اسلام دارای نظام است. عالم برزخ و قیامت دارای نظام است. جهنم و بهشت دارای نظام است. تمام اشیاء، اجزا و ارکان هستی در همین عالم از نگاه اسلام دارای نظام است (9). رفتار تمامی موجودات حتی اشیاء، حیوانات، گیاهان، کوهها و پرندگان از نگاه اسلام دارای نظام است (10). ملکوت عالم که بسی عظیم‎تر از عالم ناسوت می‎باشد دارای نظام است.

امام و امامت معنای اجتماعی و نظام‎مند خود را در ارتباط با امت متجلی می‎نماید

اساساً یکی از مفاهیم کلمه دین، به معنی نظام است (11)، به معنی نظام عقیدتی و فکری است (12)؛ سوره‎های قرآن و آیات و کلمات قرآن آنچنان دارای نظام است که جای هیچگونه نفوذ کلمات اجنبی یا مفاهیم بیگانه یا معارف بیگانه یا هرگونه ضعف، سستی، تضاد و یا باطل و نقص در آن راهی ندارد (13) و هیچگونه اختلاف در آن راهی ندارد (14). دارای آنچنان طبقه‎بندی و نظمي است که هیچ تر و خشکی (15) و هیچ چیز وجود ندارد که در تحت طبقه‎بندی و اشراف و پوشش آن قرار نداشته باشد. (16)

اساساً کلمه امام و امامت در اسلام معنای اجتماعی و نظام‎مند خود را در ارتباط با امت متجلی می‎نماید. کلمه «امت» در اسلام به معنی صورت نظام‌یافته‎ جامعه اسلامی است (17)؛ در غیر این صورت از کلمه «ناس» استفاده شده است و کلمه امامت در اسلام به معنای رهبری امت و به معنی رهبری، صورت نظام یافته جامعه اسلامی است.

امامت صورت تام و کامل از تجلی نبوت است (18)؛ این درحالی است که یک مفهوم نبوّت در اسلام به معنی نظام ارتباط وحی و ملکوت با انسانها در عالم ارض می‎باشد و نبوّت در اسلام دارای امامت و ولایت است؛ یعنی دارای هدف، نظام و رهبری نظام است.

ولایت و امامت؛ نماد نظام‎مندی، نظام شناسی و نظام سازی در اسلام

 

جماعت در اسلام دارای امامت و ولایت است؛ سیاست و حکومت در اسلام دارای امامت و ولایت است، رهبری در اسلام به وسیله امامت و ولایت است، اطاعت در اسلام دارای امامت و ولایت است. عبادت در اسلام دارای امامت و ولایت است، هدایت در اسلام به وسیله امامت و ولایت است؛ یعنی دارای هدف، نظام و رهبری نظام است.

بدیهی است که ولایت و امامت نماد نظام‎مندی و نظام شناسی و نظام سازی در اسلام است؛ زیرا ولایت به مفهوم قطب جاذبه تمامی اجزا و ارکان عالم و قطب جاذبه اعمال، رفتار و نیّات است.

امامت صورت تجلی یافته نبوت در جهت استقرار و استمرار نظام تأسیس شده توسط نبوّت است و ولایت روح نبوّت و امامت و نظام اسلام است؛ زیرا «الله ولی الذین امنوا» ( آیه257 بقره 2)

اساساً از آنجا که تفکر امام خمینی(ره) به دلیل تربیت قرآنی و کسب مقامات معرفتی قرآنی بر اساس نظام و نظام‎سازی بوده، توانست انقلاب اسلامی را هدایت کند (19) و به‌وسیله نظام سازی اسلامی استقرار بخشد. اگر انقلاب اسلامی به‌وسیله نظام سازی اسلامی سامان نمی‎گرفت، حتی یک روز هم دوام نمی‎آورد و یا منحرف می‎شد.

صیانت و تداوم نظام جمهوری اسلامی تنها به‌وسیله نظام سازی‎های اسلامی ممکن خواهد شد

نظام قانون اساسی و نظام جمهوری اسلامی و نظام حکومت و هدایت بوسیله ولایت فقیه از آن جمله است که موجب استقرار و تداوم انقلاب اسلامی شد. (20)

مقام معظم رهبری بارها بر این نکته تأکید کرده‎اند که صیانت، تداوم و تقویت نظام جمهوری اسلامی تنها به‌وسیله نظام سازی‎های اسلامی ممکن خواهد شد که زیر مجموعه نظام کلی جمهوری اسلامی قرار می‎گیرند؛ مثل نظام اقتصادی اسلام، نظام فرهنگی اسلام، یا مهندسی فرهنگ اسلام یا نظام صنعتی اسلام، یا نظام بانکداری اسلام، یا نظام بهداشتی اسلام، یا نظام حقوقی اسلام، یا نظام دفاعی یا نظام هنری یا نظام رسانه‎ای یا نظام مدیریت و تعلیم و تربیت اسلام.

به دیگر سخن منظور ایشان این است که نظام سازی‎های اسلامی موجب تقویت و تداوم و حفظ نظام جمهوری اسلامی خواهد شد، بنابراین طبق فرمایش ایشان کمترین وظیفه فرهیختگان، گسترش فرهنگ نظام‎مندی و نظام شناسی و نظام‎سازی قرآنی در بین متخصصین، دانشمندان، تصمیم‌سازان و برنامه‎ریزان کشور است.

نظام قرآنی در اسلام مثل هوا و اکسیژن است برای تنفّس انسان‌ها

توجه حیرت‌آور اسلام به نظام‎سازی، نظام‎مندی و نظام‎شناسی در تمامی اجزا و ارکان خود و تمامی اجزا و ارکان هستی، آنچنان صمدیّتی به اسلام بخشیده است که راهی برای ورود و نفوذ کوچکترین ذرّه از باطل، نقص، ضعف، سستی، اختلاف، تضاد، جهل، ابهام و تاریکی نگذاشته است.

نظام قرآنی در اسلام مثل هوا و اکسیژن است برای تنفّس انسانها؛ مثل نور است برای  حیات اجتماعی جامعه؛  مثل آب است برای زندگی؛ مثل جان است برای حیات امت، اما سوگمندانه باید گفت که جوامع اسلامی آن  اندازه از این چشمه حیات فاصله گرفته‎اند که گویا برای نظام‎سازی، نظام‎مندی و نظام‎شناسی باید از جهان کفر و سکولار کارشناسانی دعوت کنند تا برای اقتصاد، سیاست، هنر، صنعت، تحقیقات، حکومت، مدیریت، بهداشت، تجارت، ورزش، تعلیم و تربیت و غیره از آنان نظام‎سازی و نظام‎شناسی و نظام‎مندی را یاد بگیرند.

مهمترین دلایل ضعف جوامع اسلامی در برابر جوامع کفر و سکولار چیست؟

جوامع اسلامی بر اثر این غفلت مانند اشراف‎زاده ثروتمندی شده‎اند که بر اثر نادانی و غفلت از ثروت خود، حتی برای خرید قرص نانی از همسایه فقیر و در عین حال طمّاع و فریبکار خود تقاضای خرده پولی کند تا با آن قرص نانی تهیه کند.

یکی از مهمترین دلایل ضعف جوامع اسلامی در برابر جوامع کفر و سکولار، فراموش کردن نظام، نظام سازی، نظام مندی و نظام شناسی قرآنی است. اگر فرهنگ جوامع اسلامی در برابر فرهنگ کفر و سکولار آسیب پذیر شده است، به دلیل عدم توجه به نظام فرهنگ قرآنی است.

اگر علوم جوامع اسلامی در برابر علوم غربی این همه تضعیف شده است، به‎دلیل عدم توجه به نظام فرهنگ علمی قرآنی است.

اگر سیاست و حکومت جوامع اسلامی در برابر سیاست تجاوز و استکبار، این همه آسیب‎پذیر شده است به‌دلیل عدم توجه به نظام سیاسی قرآنی است.

اگر تعلیم و تربیت جوامع اسلامی در برابر علوم تربیتی غرب تا این اندازه سقوط کرده و محتاج جوامع غربی شده است، به‌دلیل عدم توجه به نظام تعلیم و تربیت قرآنی است.

نه تنها عوام جامعه، بلکه حتی بسیاری از خواص در جوامع اسلامی نمی‎دانند كه نظام تعلیم و تربیت قرآنی اولش کجا و آخرش کجا است؛ چگونه شکل می‎گیرد؟ چگونه تولید می‌کند؛ چگونه جوامع اسلامی را در تربیت نیروی انسانی متخصص و دانشمند و موفق و با نشاط و پرانگیزه به پیش می‎برد؟!

 

لذا دوره آموزشي تربیت استاد با عنوان «مدیریت و تربيت اسلامي در تعلیم و تربیت قرآنی» توسط موسسه قرآن و عترت صابره(س) تاسيس گرديده و تا كنون 5 ترم آن برگزار شده و هم اكنون ترم ششم آن در حال تدريس مي‌باشد.

 
از آنجا که اولین هدف از تأسیس دوره آموزشي تربیت استاد در مدیریت و تعلیم و تربیت قرآنی، معرفی نظام تربیتی قرآن و امتیازات بی‎کرانه آن در مقایسه با نظامات سکولار و غربی است، و نیز از آنجا که اصلی‎ترین نقطه ضعف جوامع اسلامی و بسیاری از فرهیختگان ایشان، عدم آشنایی یا غفلت از نظام‎مندی، نظام‎سازی و نظام‎شناسی در عرصه مدیریت و تعلیم و تربیت است، لذا اولین بحثی که در این دوره برای تدریس انتخاب شده است، بحث نظام‌شناسی می‎باشد.

همین عدم نظام شناسی، موجب شده است که برنامه‎ریزان و مدیران ارشد در عرصه مدیریت و تعلیم و تربیت اعم از دانشگاه و مدرسه، متوجه ضعف‎های اساسی نظام فعلی تعلیم و تربیت نباشند و از میزان نفوذ فرهنگ و اندیشه‎های غربی و صورت‌های متنوّع آن در نظام آموزشی و تربیت کشور در ابهام بمانند، حتی از ضعف‌های نظام تربیتی و آموزشی و علمی غرب و جهان سکولار نیز آگاهی کافی نداشته باشند. همین ضعف به نوبه خود موجب شده است تا علت عدم وصول به اهداف تعلیم و تربیت اسلامی در مدرسه و دانشگاه را پیدا نکنند و در نتیجه برای آن آسیب ها، توان چاره جویی نداشته باشند.
 

 

[1] ـ ذلک الدین القیم  آیه36 توبه9
[2] ـ کل قد علم صلاه و تسبیحه والله علیم بما یفعلون  آیه41 نور24
[3] ـ ذلک الکتاب لاریب فیه هدیً للمتقین  آیه2 بقره2
[4] ـ هوالذی بعث فی الامیین رسولاً منهم یتلو علیهم ایاته  آیه2 جمعه62
[5] ـیوم یقوم الروح والملائکه صفاً  آیه38 نساء4
[6] ـونضع الموازین القسط  آیه85 هود11- فمن یعمل مثقال ذرّهٍ خیراً یره  آیه7 زلزال99
[7] ـ کلٌ الینا راجعون  آیه93 انبیاء21
[8] ـ انزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم الناس بالقسط  آیه25 حدید57، ونضع الموازین القسط  آیه85 هود11، فمن یعمل مثقال ذرّهٍ خیراً یره  آیه7 زلزال99
[9] ـ یا معشر الجن و الانس ان استطعتم ان تنفذوا من اقطار السموات و الارض فانفضوا لاتنفذون الّا بسلطان  آیه33 الرحمن55، - واَنّا لمسنا السماء فوجدناها ملئت حرساً شدیداً وشهباً  آیه 8 سوره جن
[10] ـ یا جبال اوّبی معه و الطیر آیه10حدید34 ، وکلٌ فی فلکٍ یسبحون آیه33انبیا21، و ان من شیءٍ الّا یسبّح بحمده و لیکن لا تفقهون تسبیحهم آیه44 اسراء17
[11] ـ مالک یوم الدین  آیه3 فاتحه1
[12] ـ لکم دینکم و لی دین آیه6 کافرون603
[13] ـ لا یأتیه الباطل من بین یدیه و لا من خلفه آیه42 فصلت41
[14] ـ و لو کان من عندالله لوجدوا فیه اختلافاً کثیراً  آیه 82 نساء 4
[15] ـ ولارتبٍ و لایابسٍ الّا فی کتابٍ مبین آیه59 انعام6
[16] ـ و کل شیءٍ احصیناه فی کتابٍ مبین آیه12 یس36
[17] ـ و کذلک جعلناکم امتً وسطاٌ لتکونوا شهداء علی الناس و یکون الرّسول علیکم شهیداً  آیه 143 بقره 2
[18] ـ قال انّی جاعلک للنّاس اماماً آیه 124 بقره2 –  قال رسول الله: حسین منّی و انا من حسین – قال رسول الله: انّی تارکٌ فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی اهل بیتی
[19] ـ صحیفه امام
[20] ـ قانون اساسی جمهوری اسلامی