تأملی بر توهین به مقدسات در ادیان توحیدی- مسیحیت
گروه دين و انديشه «خبرگزاري دانشجو»- زهرا سالاری طرزقی؛ امروزه همگان بر پاس‌داشتن مقدسات دینی اتفاق نظر دارند؛ زیرا مقدسات جزو مهمترین نمادهای ملل گوناگون به شمار می‌روند و جای بسی شگفتی است در عصری که شعار احترام به عقاید و افکار دیگران دنیای غرب را فرا گرفته است به نام دفاع از آزادی بیان، مقدسات دینی و از جمله مهمترین آنها یعنی پیامبران الهی و افراد برگزیده (ائمه اطهار) به راحتی مورد اهانت قرار می‌گیرند.
توهین به مقدسات در هیچ قاموسی آزادی بیان نیست
متاسفانه در پی توهین به ساحت مقدس امام دهم شیعیان امام علی النقی (ع) که در کشور آلمان رخ داد، ما نه تنها شاهد هیچ عکس‌العملی در قبال این مسئله نبودیم، بلکه اینک شاهد حمایت‌های برخی دولت‌ها و رسانه‌های غربی نیز هستیم. توجیه این عده و افرادی که به این عمل ناشایست دست می‌زنند مسئله «آزادی بیان» است که امروزه در غرب در راستای تحقق حقوق بشر مطرح شده است.
این در حالی است که توهین به مقدسات در هیچ قاموسی آزادی بیان نیست. چگونه ممکن است اهانت به عنوان حق «آزادی بیان» جایز باشد، در صورتیکه نادیده گرفتن اصول آن به معنای بر هم زدن نظم و اخلاق عمومی تلقی می‌شود؟
معنای لغوی و اصطلاحی مقدسات
قبل از بررسی همه جانبه این موضوع به جاست تا گریزی به معنای لغوی و اصطلاحی مقدسات داشته باشیم. مقدس در معنای لغوی به معنای پاکیزه و در اصطلاح شامل ذات باری‌تعالی، مکان‌ها، زمان‌های مقدس، کتاب‌های آسمانی و شخصیت‌های مذهبی می‌شود که احترام آنها واجب و هتک حرمت آنها حرام می‌باشد، که مهمترین این مقدسات در دین اسلام شامل پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) و قرآن‌كريم می‌باشد.
توهین به مقدسات اسلام جرم است
در نتیجه در یک ضابطه کلی هر آنچه از دیدگاه اسلام در شمار مسائل ضروری و قطعی قرار گیرد، توهین به آن جرم است و متناسب با هر یک از آن موارد مجازاتی لحاظ می‌گردد.
حال ممکن است سوالی به ذهن خطور کند و آن این است که آیا در نظام اسلام فقط توهین به مقدسات مربوط به دین اسلام جرم است یا شامل دیگر ادیان و مکاتب نیز می شود؟
اهانت به شخصیت‌های مذهبی سایر ادیان نیز ممنوع می‌باشد
در پاسخ باید تاکید کرد که این حکم عام و فراگیر است و بر اساس آن اهانت به شخصیت‌های مذهبی سایر ادیان نیز ممنوع می‌باشد و لزوم احترام به انبیاء و تکریم آنها از ضروریات اسلام است. به عنوان مثال شهید ثانی از جمله فقهایی است که اهانت به سایر انبیای الهی را مانند توهین به پیامبر گرامی اسلام (ص) مستحق مجازات دانسته است.
خداوند دشنام و اهانت به مشرکان را نیز نهی میکند
قرآن مجید نیز تاکید دارد که نباید خداشناسان را مورد دشنام قرار دهیم، همچنین هرجا که جمعی از انسان‌ها در آن به عبادت و راز و نیاز مشغول‌اند محترم است؛ چه مسجد، چه دیر و چه کلیسا، البته باید خاطر نشان کرد، این قاعده صرفا شامل خداپرستان نمی‌شود، بلکه حتی در مواردي مشرکان را نیز در‌بر‌می‌گیرد، چنانکه خداوند در آیه 108 سوره انعام دشنام و اهانت به مشرکان را نیز نهی میکند: «ولا تسبوا الذین یدعون من دون الله فیسبوا الله عدوا بغیر علم»؛ چرا كه اين كار سبب دشنام دادن مشركين به خداي مسلمانان مي‌شود.
در جنگ صفین نیز وقتی حضرت علی (ع) متوجه دشنام دادن اصحاب خود به معاویه و یارانش شدند، فرمودند: «انی اکره لکم ان تکونوا سبابین» (1)
البته موضوع ارتداد و مسائل پیرامون آن خاصه مجازات مرتکبینش مسئله‌ای نیست که مختص دین اسلام باشد، بلکه سایر ادیان نیز در مقابل هرگونه بی‌حرمتی نسبت به مقدساتشان ساکت نمی‌نشینند. در این شماره بر آنیم تا عکس‌العمل مسیحیان را در مورد این قبیل مسائل جویا شویم.
طبق قانون «کامن لا» در انگلستان توهین به مقدسات جرم حساب می‌شود
انگلستان بر اساس نظام «کامن لا؛ Common Law» نسبت به مقدسات دینی نوعی حمایت‌های قانونی را اعمال میکند، هر چند به نظر می‌رسد این اعمال قانون فقط در مورد توهین به مقدسات دین مسیحيت صدق میکند؛ زیرا همانطور که می‌دانید در مسئله سلمان رشدی نه تنها این دولت فرد مزبور را محاکمه نکرد، بلکه به دفاع از آن نیز پرداخت، چنانکه امام خمینی (ره) در این‌باره فرموده‌اند: «چگونه در دنیای به اصطلاح آزاد، الزام زنان و دختران مسلمان به رفع حجاب عین دموکراسی است ولی اینکه ما می‌خواهیم به مقدساتمان (پیامبر اكرم) توهین نشود و آن را محکوم می‌کنیم خلاف آزادی است؟»
این در حالی است که در نظام حقوقی «کامن لا» از دیر باز توهین به مقدسات به عنوان «blasphemy» جرم شناخته شده است. این قانون نه تنها شامل توهین به مقدسات بلکه هر گونه انکار حقانیت مسیحیت، بدعت گذاری، توهین به حضرت مسیح و یا انکار وجود خداوند را شامل می‌شود.
مصادیق مجازات توهین به مقدسات در مسیحیت
نمونه‌های تاریخی فراوانی وجود دارد که گفته ما را تصدیق میکند:
1- فردریک دوم در خلال سالهای 1220-1239 مقرر کرد فرد بدعت گذار در آتش سوزانده شود و مقامات حکومتی خانه اش را ویران می‌کردند و بستگانش را از تعمیر دوباره آن باز می‌داشتند.
2- در قرون وسطی و در دادگاه تفتیش عقاید جهانی مسیحیت که بر اساس سنت مسیحی پدید آمد همواره کیفر توهین به عیسی مسیح (ع) مرگ بود و اهانت کنندگان به شدید ترین وجه ممکن اعدام می‌گردیدند.
در قرن هجدهم اهانت به عیسی مسیح بزرگ‌ترین و خطرناک‌ترین جرم بود
3- در قرن هجدهم اهانت به عیسی مسیح بزرگ‌ترین و خطرناک‌ترین جرم بود و سخت‌ترین مجازات‌ها را از جمله زندان، شکنجه، زنده سوزاندن و به صلیب کشیدن در پی‌داشت و هر کتابی که در آن مسیح اهانت شود، از کتب ضاله و خطرناکی است که چاپ و افشای آن جرم و خواندن آن برای اعضای کلیسا حرام و ممنوع بود.
4- اخیرا نیز شاهد خشم کلیسای کاتولیک در اهانت به مقدسات مسیحیان توسط رژیم صهیونیستی در یک شبکه خبری بودیم.
این نمونه‌ها و صدها موارد دیگر می‌تواند به خوبی موضع‌گیری پیروان دین مسیحیت را نشان دهد، البته امروزه مهمترین دلیل واکنش آنها بیشتر از آنکه جنبه دینی داشته باشد شامل یک مجموعه دستورات اخلاقی است.
اگر توهین به مقدسات در جوامع مسیحی موجب جریحه‌دار شدن احساسات عمومی است، چگونه در جوامع اسلامی، انکاری قابل توجیه و دفاع نباشد؟
حال این سوال مطرح است که اگر توهین به مقدسات در برخی از جوامع مسیحی موجب جریحه‌دار شدن احساسات عمومی و آسیب رساندن به بافت جامعه آنان تلقی می‌شود، چگونه در جوامع اسلامی توهین به مقدسات از نظر فلسفه جرم، انکاری قابل توجیه و دفاع نباشد؟
در حالیکه در کشورهای اسلامی هم منابع دینی (قرآن و سنت) به مراتب از اعتبار بیشتری نزد مسلمانان برخوردار است و هم مقررات دینی بر حقوق این کشورها حاکمیت بیشتری دارد و هم رهبران دینی و در راس آنها پیامبر گرامی اسلام (ص) دارای محبوبیت و قداست بیشتری می‌باشد. اگر‌چه مسلمانان بر مبنای تعالیم دین اسلام احترام به سایر پیامبران الهی را نیز بر خود واجب دانسته و برای آنان نیز قداست ویژه‌ای قائلند.
جرم انکار توهین بر مقدسات، کاملا با قوانین بین‌المللی مربوط به حقوق بشر سازگار است
با این بیان می‌توان ادعا کرد که جرم انکار توهین بر مقدسات به دلیل برخورد آن با نظم و اخلاق عمومی در کشورهایی که این جرم را به رسمیت شناخته‌اند (به ویژه در کشورهای اسلامی) کاملا با قوانین بین‌المللی مربوط به حقوق بشر سازگار است.
براساس میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، حق آزادی عقیده و بیان محدود است
حتی بر اساس گزارش ویژه حق آزادی عقیده و بیان بند 3 ماده 19 میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی «آزادی بیان» را به خاطر حفظ اخلاق عمومی محدود میکند، بنابراین دولت‌ها می‌توانند در حدود مقررات قانونی در جهت حفظ اخلاق عمومی در «آزادی بیان» ملاحظه نموده و در حد لازم آن را محدود کنند.
چنانکه روایات زیادی به این نکته تاکید دارند که سکوت در برابر این عده نابجاست. عبیدبن زراره از پدرش و او از امام باقر (ع) روایت کرده که فرموده است: هر کس در مجلسی بنشیند که در آن به امامی دشنام داده شود و این شخص بتواند به دفاع برخیزد و چنین نکند خداوند عزوجل در دنیا جامه خواری بر پیکرش بپوشاند و در آخرت به کیفر گرفتارش کند.
براساس قوانی جهانی توهین و آزار پیروان ادیان ممنوع است
در پایان باید خاطر نشان کرد بر همه واضح و مبرهن است که بر اساس قوانین پذیرفته شده در جهان غرب توهین و آزار پیروان ادیان ممنوع است و نمی تواند به بهانه «آزادی بیان» قلوب مسلمانان شیعه را در سراسر جهان جریحه دار کرد.
اهانت به ساحت مقدس پیامبر و ائمه در راستای جلوگیری از پیشرفت سریع اسلام
مبنای این اهانت به ساحت مقدس پیامبر (ص) و ائمه اطهار تنها به خاطر کینه توزی برخی از سران مغرب زمین و به منظور بدنام ساختن مسلمانان و در راستای جلوگیری از پیشرفت سریع اسلام در جهان صورت می‌گیرد. اگر این طور نباشد پس چرا کتاب انجیل و یا تورات این چنین مورد اهانت قرار نمی‌گیرد؟
امید است احساس مسئولیت ملتها و شخصیت‌های آگاه در مغرب زمین زمینه را برای پیشگیری از فاجعه برخورد تمدن ها و فرهنگ ها فراهم سازد.
پی‌نوشت:
1- خطبه 204 نهج البلاغه
منابع:
الف: کتاب‌ها
1-قرآن مجید
2-نهج البلاغه
3-صحیفه امام خمینی (ره)
4-مجموعه آثار شهید مطهری جلد 21 و17
5-چهل حدیث – محمد علی کوشا – ناشر :نهاوند- قم:1374
ب: مقالات
1-بررسی حقوقی اهانت به مقدسات دینی – مجله اندیشه تقریب – پاییز 1385-شماره 8
2-جرم اهانت به مقدسات در نظام حقوقی اسلام و کامن لا-سید حسین هاشمی – مجله رواق اندیشه- مرداد وشهریور 1380 -شماره 2
3- حریم مقدسات – حمید رضا شریعتمداری- مجله هفت آسمان –زمستان 1386- شماره 28
4-بررسی عناصر متشکله جرم و اهانت به متون مذهبی – سعید مرجانی- مجله کانون وکلا – پاییز وزمستان 1386 – شماره 198-199
ج: پایان نامه
1-جرم اهانت به مقدسات مذهبی- سید کمال الدین موسوی کسمائی- 1377-1378-دانشگاه شهید بهشتی –دانشکده حقوق
د: مقالات اینترنتی
1-www.marifat.nashriyat.ir -حکم اهانت به مسیح در سنت مسیحیت از محمد رضا جواهری- نشریه معرفت
2-www.hoseini.org –قانون شکنی در اروپا از سید رضا حسینی نسب
ارسال نظرات