نگاهی به روند صعودی تحصیل زنان

 

 

 

 

 

 

 روند صعودی ورود دختران به دانشگاه ها بیش از یک دهه است که آغاز شده اما سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که:
با وجود این آمار چطور است که به تفکیک مقاطع تحصیلی و در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترای حرفه ای حضور بانوان کمتر و میزان فارغ التحصیلان مرد بیشتر است ؟

آنچه که جامعه شناسان در این باره بیان کرده اند بیشتر حول محور «خانواده مداری» زنان می گردد. دختران خیلی زودتر از پسران وارد مرحله ی ازدواج می شوند و در پی آن بارداری و تربیت کودک و خانه داری از جمله وظایف مهم و البته وقت گیری است که باعث می شود تا زنان فرصت کافی برای تحصیل مخصوصا در مقاطع تکمیلی نداشته باشند.

با این تحولی که در زندگی دختران بوجود می آید اگر هم در کرسی های مربوط به کارشناسی ارشد و دکترای حرفه ای وارد شده باشند؛ نیازمند این خواهند بود که مدتی را فقط به خانه و بچه داری بپردازند؛ و از تحصیل مرخصی بگیرند. به همین جهت مدتی در تحصیلشان توقف (هرچند به صورت مقطعی ) ایجاد می شود.

 

در صورتیکه آقایان مشکلات این چنینی ندارند و دوران تحصیلشان با سرعت و راندمان بیشتری سپری می شود. این موضوع یکی از مهمترین دلایل جذب نکردن و یا کم جذب کردن بانوان در مقاطع تحصیلات تکمیلی است.

از طرفی عده ای معتقدند «بازار کار» دلیل دیگری است که زنان را نسبت به تحصیلات تکمیلی دلسرد می کند. قوانین حاکم بر جامعه ما مرد را رئیس خانه و مسئول تامین هزینه های خانواده می داند؛ بر همین اساس مشاغلی که در جامعه موجودند باید بیشتر به جذب مردان بپردازند و در همین راستاست که راه برای تحصیلات تکمیلی آقایان باز تر و شرایط ادامه تحصیل آنها در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا دست یافتنی تر است.

از طرفی با بالا رفتن میزان تحصیلات خانمها؛ سطح توقع آنها هم بالا رفته و به دنبال شغل در خور شان برای خود می گردند حال اینکه کرسی مشاغل باید به دست مردان باشد به جهت تامین خانواده، و اینجاست که عدم تطابق شرایط کاری خانمها با مدارج بالای تحصیلی شان پیش می آید و باعث می شود که زنان به تحصیل تا مقطع کارشناسی بسنده کنند.

 

مسئله ی دیگری هم که در این باره مطرح است حقوق های کمتر زنان نسبت به مردهاست. با توجه به سیاست گذاری های جامعه ی ما به دلیل اینکه زنان سرپرست خانواده نیستند؛ حقوق کمتری هم دریافت می کنند و از این جهت کارفرمایان ممکن است گرایش بیشتری داشته باشند به جذب پرسنل خانم.

 

این در حالی است که زنان مثل مردان به انجام وظایف کاری خود مشغول می شوند اما حقوقی کمتر از حقوق مردان دریافت میکنند و این خود، دلیلی است برای اینکه بانوان تمایل چندانی به تحصیل در مقاطع بالا نداشته باشند به جهت شرایط نابرابر جنسیتی در کار!

مشکل دیگری که در راه تحصیلات تکمیلی دامن گیر دختران و بانوان است؛ دوری منزل از محل تحصیل است. خانواده های بسیاری هستند که نمی پسندند دخترانشان دور از خانه حتی برای مدتی محدود زندگی کنند. دور بودن دختران از خانواده پیامدهایی دارد که مخصوصا برای خانواده های سنتی پسندیده نیست.

 

با دور بودن محل تحصیل از خانه؛ پدر و مادر نمی توانند کنترلی براعمال و رفتار دخترشان داشته باشند و این مسئله باعث نگرانی های فراوانی می شود. تامین مایحتاج روزانه و  بیماری های ناگهانی، از مواردی است باعث می شود تا برخی خانواده ها به تحصیل دخترانشان در شهری دیگر رضایت ندهند.در بعضی از شهرها نداشتن راه آهن و یا خطوط هوایی؛ یا بالا بودن هزینه های رفت و آمد؛ سبب می شود تا خانواده ها ممانعت کنند از تحصیل فرزندانشان.

 

مطالبی که ذکر شد به این معنی نیست که راه های پیشرفت علمی زنان تنها در تحصیلات تکمیلی خلاصه شده. از آنجایی که وظیفه یک زن موفق، تربیت نسل موفق است؛ لذا سرمایه گذاری در آموزش زنان و بالا بردن سطح مهارت های آنها از جمله موفیقت هایی است که در نهایت به موفقیت جامعه هم می انجامد.

 

زنان می توانند با شرکت در دوره ها و کلاس های آزاد و هم چنین مطالعه؛ به بالابردن سطح آگاهی ها و توان خود بپردازند و در راه تربیت نسل که والاترین خدمت به بشریت است قدم بردارند و موفق باشند.

درباره این موضوعات رهبر انقلاب هم بیاناتی دارند که به اختصار ذکر می شود:

«دانش، چیز بسیار عزیزى است و من طرفدار این هستم که زنان در جامعه‏ى ما در همه‏ى رشته‏ها دانشمند بشوند. البته در آن جلسه‏ى قبلى - که پارسال یا پیرارسال بود - من رشته‏ى پزشکى را اولویت دادم؛ این به خاطر آن است که پزشکى، ضرورت نقد و فورى ماست؛ والّا در همه‏ى رشته‏ها، خانمها بایستى به آن استعدادهاى عالى خودشان پاسخ بدهند. فرض بفرمایید در بین این پنجاه میلیون جمعیت کشور ما، اگر مثلاً سى میلیون یا سى‏وپنج میلیون انسانى هست که در سنین متناسب براى ثمر رساندن به این کشور است، طبیعتاً از این سى‏وپنج میلیون، نصفش زنان هستند. مگر مى‏شود از کنار این همه استعدادى که در اینها نهفته، به آسانى گذشت؟ مگر مى‏شود این خزانه‏هاى الهى را در وجود اینها نادیده بگیریم؟»(بیانات در دیدار با اعضاى شوراى فرهنگى، اجتماعى زنان، جمعى از زنان پزشک متخصص، و مسؤولان اولین کنگره‏ى حجاب اسلامى، به مناسبت میلاد حضرت فاطمه‏ى زهرا(س)، 4/10/71)

«حقّ زن در کجا ضایع مى‏شود؟ در جایى که جلوِ تحصیلات زنان گرفته شود؛ جلوِ اشتغال زنان به کارهاى متناسب با بانوان گرفته شود؛ جلوِ خدمت رسانى زنان یا خدمت‏رسانى به زنان گرفته شود و نیز در جایى که زن تحقیر شود.»(بیانات مقام معظم رهبرى در دیدار گروهى از خواهران پرستار، به مناسبت «ولادت حضرت زینب»(س)، 20/7/73)

از نظر اسلام، میدان فعّالیت و تلاش علمى و اقتصادى و سیاسى براى زنان، کاملاً باز است. اگر کسى با استناد به بینش اسلامى بخواهد زن را از کار علمى محروم کند، از تلاش اقتصادى باز دارد، یا از تلاش سیاسى و اجتماعى بى‏نصیب سازد، به خلاف حکم خدا عمل کرده است. زنان به قدرى که توان جسمى و نیازها و ضرورتهایشان اجازه مى‏دهد، مى‏توانند در فعّالیتها شرکت کنند. آنها هر چه مى‏توانند، تلاش اقتصادى و سیاسى و اجتماعى کنند. شرع مقدّس، مانع نیست. البته چون از لحاظ جسمانى زن ظریفتر از مرد است، لذا ضرورتهایى دارد. تحمیلِ کار سنگین بر زن، ظلم به زن است. اسلام این را توصیه نمى‏کند؛ چنان که منع هم نمى‏کند.

«... من به خانواده‏ها توصیه مى‏کنم که اجازه دهند دخترهایشان درس بخوانند. مبادا پدر و مادرى، از روى تعصّبِ دینى، خیال کنند که باید جلوِ دختر را بگیرند تا تحصیلات عالیه نکند! نه؛ دین چنین چیزى نگفته است. دین، براى تحصیل علم، میان دختر و پسر فرقى نمى‏گذارد. اگر پسر شما تحصیلات عالیه مى‏کند، بگذارید دختر شما هم به تحصیلات عالیه بپردازد. بگذارید دختران جوان ما درس بخوانند، علم بیاموزند، آگاهى پیدا کنند، به شأن خودشان واقف شوند و قدر خود را بدانند، تا بفهمند که تبلیغات استکبار جهانى در خصوص زن، چقدر بى‏پایه و اساس و پوچ است. در سایه سواد، مى‏شود اینها را فهمید.