به گزارش گروه فضای مجازی «خبرگزاری دانشجو»، انسان‌ها توانایی و استعداد‌های بالقوه فراوانی دارند که با شناخت و بکارگیری آن استعدادها به مقامات بسیار بالایی می‌رسند و تا مرز انسان کامل و مرضی خدا شدن پیش می‌روند. خداوند انسان را به ابزارهای شناخت مجهز کرده است این ابزار‌ها در قرآن به حواس پنجگانه، عقل و دل معروف می‌باشد:
وَاللّهُ أَخْرَجَکُم مِّن بُطُونِ أُمَّهَاتِکُمْ لاَ تَعْلَمُونَ شَیْئًا وَجَعَلَ لَکُمُ الْسَّمْعَ وَالأَبْصَارَ وَالأَفْئِدَةَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ.
و خدا شما را از شکم مادرانتان در حالى که چیزى نمىدانستید بیرون آورد و براى شما گوش و چشم‌ها و دل‌ها قرار داد باشد که سپاسگزارى کنید. (نحل /78)
از طریق حواس پنج گانه اطلاعات دریافت می‌شود. به عبارتی وقتی بلوتوث انسان روشن می‌شود که این اطلاعات همراه با تعقل و تدبر و دیده عبرت بین باشد و از این اطلاعات پند و اندرز بگیرد و آن وقت این اطلاعات بکار او می‌آید.
طبقه بندی انسان‌ها
اول: آن‌ها که هیچ اطلاعی از داشتن این برنامه مهم و توانایی اعجاب انگیز در خود ندارند.
دوم: گروهی که اطلاع دارند اما هیچگاه بلوتوث خود را روشن نمی‌کنند و یا به معنای دیده عبرت بین خود را به کار نمی‌گیرند و انسان‌های سطحی نگر هستند که همه چیز را می‌بینند اما عبرت نمی‌گیرند.
سوم: آن‌ها که نسبت به این استعداد شناخت دارند و در جهت رشد و کمال خود از آن بهره می‌گیرند.
حواس پنج گانه وقتی با تعقل و تدبر همراه شد، باعث رشد و توانایی فوق العاده پیدا می‌کند که علاوه بر ظواهر و عالم محسوسات به بواطن و عالم معقولات نفوذ پیدا می‌کند و آنچه نادیدنی است را می‌بیند. همراهی این سه قوه باعث بیداری دل و در نتیجه رستگاری ابدی می‌شود.
توقف ممنوع
بسیاری از انسان‌ها شکایت می‌کنند که اگر ما در زندگی موفق نیستیم به خاطر آن است که راهنمای خوبی نداشتیم. خداوند به زیبایی در قرآن بیان می‌دارد که من در همه چیز آیات و نشانه‌های خودم را قرار دادم تا شما در مسیر زندگی توقف نکنید. اما متاسفانه اکثریت پند نمی‌گیرند.
إِنَّ فِی ذَلِکَ لَعِبْرَةً لَّأُوْلِی الأَبْصَارِ
یقینا در این [ماجرا] براى صاحبان بینش عبرتى است. (ال عمران /13)
حضرت علی (علیه السلام): کسی که عبرت‌های پیشینیان را در پیش چشم آورد تقوا او را در کارهای مشتبه باز می‌دارد.
پیامبر (صلی الله علیه وآله) کسانی که با دیده عبرت به دنیا می‌نگرند زندگی در نظرشان رویا است، در آن چیزی را می‌بینند که لمس نمی‌کنند و با بد شمردن رفتار فریب خوردگان دنیا آنچه را مایه حساب و عذاب است از دل می‌زدایند.
واژه عبرت
عبرت به معنای پند و اندرز است و در اصطلاح عبارت است از حالتی که در اثر برخورد با امور ظاهری و مشهود برای انسان پدید می‌آید و به معرفتی باطنی و غیر مشهود منتهی می‌شود عبرت عبور از حالی به حال دیگر می‌باشد. دیدن چیزهای نامرئی و جنبه‌های زیانبار یک عمل و توجه به عمق و باطن یک عمل و پیام.
فرد عاقل و عبرت آموز به گونه غیر مستقیم می‌آموزد که از افتادن به چنین زیانی بر حذر باشد و گرد آن نگردد. عبرت وسیله عبور از جهل به علم است و دید انسان را باز می‌کند و مسیر حرکت را عوض می‌کند و فرصتی استثنایی برای خودسازی انسان است.
اصل تعقل و تفکر
در سایه تفکر و اندیشه محسوسات معتا پیدا می‌کند و حالتی در انسان پدید می‌آید که از ظواهر عبور می‌کند و به معنای بلند کشف حقایق دست می‌یابد و در واقع به نوعی بصیرت می‌رسد این بصیرت ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها را برایش معلوم می‌کند و راهنمای عمل و رفتار بیرونی او می‌گردد.
فَاعْتَبِرُوا یَا أُولِی الْأَبْصَارِ؛ پس اى دیدهوران عبرت گیرید. (2/حشر)
تفکر درباره مرگ
اهداف عبرت
هدف قرآن داستان سرایی نیست بلکه ارائه رهنمود از رهگذر این داستان‌های سازنده است؛ بیداری قلوب و درک عاقبت پیشینیان از نظر قدرت و قوه و ثروت.
درک عاقبت گناهکاران و دروغگویان و درک چگونگی خلقت و عظمت آن و دیدن شگفتی‌های خلقت می‌باشد.
لَقَدْ کَانَ فِی قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِّأُوْلِی الأَلْبَابِ؛ به راستى در سرگذشت آنان براى خردمندان عبرتى است. (یوسف /111)
برکات عبرت آموزی
بصیرت
تحلیل حوادث عبرت انگیز به حسب توجه به عوامل و انگیزه‌ها و فرجام آن‌ها بینشی ژرف به آدمی می‌بخشد و عقل و اندیشه را به کار می‌اندازد تا پیرامون عقاید و اعمال خویش بیشتر بیاندیشد و درباره راهی که برای زندگی فردی و اجتماعی خویش برمی گزیند دقت بیشتری کند.
امام علی (علیه السلام): اراده به عبرت آموزی به بصیرت می‌انجامد و خویشتنداری در پی دارد.
ناپایداری دنیا
آن کس که با دیده عبرت به دنیا می‌نگرد به خوبی در می‌یابد که همه مظاهر دنیوی ناپایدار و فناپذیرند و شایسته آن نیستند که آدمی عمر گران مایه خویش را به پایشان بریزد از این رو به اندکی از دنیا بسنده می‌کند و می‌کوشد دل به آن نبندد.
پیامبر (صلی الله علیه وآله) کسانی که با دیده عبرت به دنیا می‌نگرند زندگی در نظرشان رویا است، در آن چیزی را می‌بینند که لمس نمی‌کنند و با بد شمردن رفتار فریب خوردگان دنیا آنچه را مایه حساب و عذاب است از دل می‌زدایند.
حواس پنج گانه وقتی با تعقل و تدبر همراه شد، باعث رشد و توانایی فوق العاده پیدا می‌کند که علاوه بر ظواهر و عالم محسوسات به بواطن و عالم معقولات نفوذ پیدا می‌کند و آنچه نادیدنی است را می‌بیند. همراهی این 3قوه باعث بیداری دل و در نتیجه رستگاری ابدی می‌شود.
ایمنی از لغزش‌ها
در سراسر هستی نظام علیّ و معلولی حاکم است و هیچ رویدادی بی‌علت روی نمی‌دهد از این رو انسان عبرت پذیر با نگریستن به هر رویداد شوم به جست‌و‌جوی علتش می‌پردازد و با یافتن و شناختن درست از آن می‌کوشد خود را از افتادن بدان باز دارد. این روند چنان پیش می‌رود که چه بسا آدمی را از آلودگی به بیشتر خطا‌ها و گناهان باز می‌دارد. حضرت علی (علیه السلام): هر کس بیشتر عبرت بگیرد کمتر می‌لغزد.
توانمندی تقوا
تقوا اکسیری گران سنگ است که می‌توان ردپایش را در کردار نیک آدمی بازیافت و بدون آن هرگز نمی‌توان به مقامات عالی ایمان و اخلاق راه یافت و می‌توان گفت که ایمان و عمل بی‌تقوا در معرض نابودی‌اند.
از این رو توانمند ساختن این نهال خجسته از وظایف مسلمانی است و عبرت آموختن عاملی کارساز و مشکل گشا در توانمند ساختن تقوا است. گروهی چشم و گوش دارند می‌بینند و می‌شنوند اما گویی پند نمی‌گیرند.
أَفَلَمْ یَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَتَکُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ یَعْقِلُونَ بِهَا أَوْ آذَانٌ یَسْمَعُونَ بِهَا فَإِنَّهَا لَا تَعْمَى الْأَبْصَارُ وَلَکِن تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِی فِی الصُّدُورِ
یا در زمین گردش نکردهاند تا دلهایى داشته باشند که با آن بیندیشند یا گوش هایى که با آن بشنوند در حقیقت چشم‌ها کور نیست لیکن دلهایى که در سینههاست کور است. (حج/46)
گاه از طریق نعمت و‌گاه بلا و مصیبت و‌گاه از طریق توصیف نیکان و گاهی توصیف محرمان و‌گاه از طریق عذاب و استیصال دیگران را پند و اندرز می‌دهند. همه می‌بینند اما فقط عاقلان از این دیدن بهره می‌برند اهل بصیرت توانایی این را دارند که از همه زمان‌ها و مکان‌ها درس بگیرند تاریخ پر از عبرت است و قران همواره انسان را به تدبر و تفکر تشویق می‌کند و او را از سطحی نگری نفی می‌کند.
منبع: تبیان
ارسال نظرات