ریاست در منطق علی(ع) یعنی همگام شدن با مردم/ امام اول شیعیان از شدت عدالت و شفافیت کشته شد

به گزارش خبرنگار دین و اندیشه «خبرگزاری دانشجو»، نشست علمی «تبیین فرهنگ سیاسی امام علی(ع) بر اساس تحلیل روایات منابع تاریخی» عصر روز شنبه، 4 خرداد ماه، با حضور سیدمحمد‌رحیم ربانی‌زاده، رئیس پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، صفورا برومند، عضو هیات علمی پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و نیره دلیر با هدف بررسی موردی فتوحات ایران، روایت متناقض بنو‌جاجیه و طبرستان و همچنین ماجرای حکمیت در زمان امام علی (ع) به همت پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و با همکاری انجمن ایرانی تاریخ، در محل سالن اندیشه این پژوهشگاه برگزار شد.

در این نشست نیره دلیر، طی سخنانی با اشاره به شبهات مطرح شده در ماجرای حکمیت اظهار کرد: در منطق امیر‌المومنین (ع)، ریاست یعنی حضور در میان مردم و همگام و هم‌صدا شدن با آن‌ها، ضمن آنکه درباره پذیرفتن حکمیت از سوی علی (ع) باید گفت که ایشان در این جریان به خواست و اراده اکثریت سپاه خود گردن نهاده و از خواسته سپاه خود تبعیت کرد.
 

وی با بیان اینکه امام علی (ع) حکمیت را پذیرفت چون نمی‌خواست نفس حکمیت را زیر سوال ببرد، ادامه داد: در واقع علی(ع) پذیرش حکمیت و داوری را یکی از فرامین الهی و قرآن می دانست، بنابراین حکمیت را پذیرفت تا نشان دهد وقتی اکثریت میل به انجام کاری دارند، نباید با آن مخالفت کرد. ضمن آنکه این امام همام، در نهج‌البلاغه فرموده است: به این علت حکمیت را پذیرفتم که شک و تردیدهای شما را برطرف کنم.

 
دلیر تصریح کرد: علی(ع) مرد اعصار و دوران‌هاست و هرچه از تاریخ بگذرد، چهره‌اش شفاف‌تر می‌شود، امام اول شیعیان از شدت عدالت و شفافیت کشته شد؛ چراکه در سایه شفافیت است که فرهنگ اصیل شکل می‌گیرد و پایدار می‌ماند و هدف امیرمومنان به یادگار گذاشتن یک فرهنگ اصیل بود که در تمام مکان‌ها و زمان‌ها صدق کند تا هر انسان آزاد‌اندیشی در هر زمان و مکانی با آن برخورد کند، جز آن‌ را نپسندد.
 

در ادامه این نشست، سیدمحمد‌رحیم ربانی‌زاده، رئیس پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به نقش امام علی (ع) در فتوحات ایران اشاره کرده و افزود: از روایات مطرح شده و منابع تاریخی درباره فتوحات و چگونگی برنامه‌ریزی و انگیزه‌های شکل‌گیری چنین برمی‌آید که امیر‌المومنین (ع) تمایلی برای شرکت در این فتوحات نداشته و نقش ایشان در این زمینه بیشتر مشورتی بود به بیان دیگر حضرت، در واقع نقش یک استراتژیست را در این موارد داشتند ضمن آنکه باید بگویم فتوحات صدر اسلام عمدتا به خاطر دور کردن نیروهای شورشی از مرکز بود و چندان جنبه جهادی در راستای اهداف و ارزش‌های اسلام را نداشت.
 

رییس پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در ادامه گفت: در برخی منابع تاریخی از جمله تاریخ طبری بیان شده که اگرچه خود حضرت علی (ع) در فتوحات شرکت نداشت ولی فرزندان او تحت فرماندهی دیگران در برخی فتوحات ایران از جمله طبرستان حضور داشتند که این جریان بنا به دلایلی مردود است، زیرا امام علی (ع) شخص یا اشخاصی را که فرماندهی این فتوحات را برعهده داشتند و همچنین انگیزه وقوع آن‌ را قبول نداشت، پس چگونه فرزندانش را برای شرکت در این لشگر‌کشی‌ها روانه می‌کرد!؟
 
 
در ادامه این نشست تخصصی، صفورا برومند، عضو هیات‌ علمی پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، درباره موضوع قوم بنوناجیه و طبرستان و روایت متناقض تاریخی که در این زمینه وجود دارند، اظهار کرد: از بررسی منابع و روایات معتبر تاریخی چنین برمی‌آید که اصلا قوم بنوجاجیه در بصره می زیستند نه در طبرستان که بعدها در زمان خلافت حضرت امیر و به دستور ایشان کشته و اسیر شوند.

 
وی با گریز به نوشته های «ظهیر‌الدین مرعشی» در کتاب «طبرستان، رویان و مازندران» گفت: ظهیرالدین مرعشی در این کتاب می نویسد: «در ایام خلافت امام علی (ع) قومی در طبرستان مرتد و مسیحی شدند و امام (ع) مصقله را برای سرکوبی این قوم فرستاد و ... ».

این محقق در این راستا تصریح کرد: بسیاری از محققان تا همین عصر حاضر اشتباه تاریخی مرعشی را تکرار می‌کنند و در مواردی از این داستان به‌عنوان نقطه تاریکی در دوران خلافت علی (ع) ذکر شده است!
 
 
برومند در ادامه و درباره اثبات این تناقض تاریخی گفت: در منابع تاریخی عربی درباره بنوجاجیه آمده که قومی بوده‌اند در کنار دریا و شاید این زیستن در کنار دریا یکی از علت‌های اشتباه تاریخی مرعشی در برداشت غلط از دریای شمال به جای جنوب بوده است؛ چراکه حتی در منابع تاریخی محلی مانند «تاریخ رویان» اثر اولیاء‌الله آملی یا کتاب «ابن اسفندیار» درباره سکونت این قوم در مازندران اشاره‌ای نشده است.