علامه طباطبایی از دیدگاه آیت الله جوادی آملی/ علامه عقل و نقل و شهود را جمع کرد

به گزارش خبرنگار دین و اندیشه «خبرگزاری دانشجو»، نخستین نشست از مجموعه برنامه های «شب های ایرانشهر» با محوریت علامه طباطبایی عصر جمعه، 10 خرداد برگزار شد.

در ابتدای این نشست، دکتر «مجید سرسنگی»، مدیرعامل خانه هنرمندان ایران طی سخنانی با اشاره به تقارن اولین شب برگزاری اولین نشست از سلسله نشست های شب های ایرانشهر با مناظرات انتخابات ریاست جمهوری اظهار کرد: البته ما اهالی فرهنگ کار خود را انجام می دهیم، هر چند که مرتباً هم می گوییم فرهنگ و سیاست باید از هم جدا باشند و هر کدام جداگانه به امور خود بپردازند؛ البته این به معنای بی تفاوتی اهالی فرهنگ نیست و می دانیم که اثر کارهای فرهنگی اگر بیشتر از سیاست نباشد، کمتر نیست.

وی ادامه داد: در طی سالیان اخیر آن چنان که شایسته بوده، نتوانسته ایم به آرمان های فرهنگی خود دست یابیم، این سخن من یک اعتراف نیست، بلکه گفتاری حقیقت و مهم است.

مدیرعامل خانه هنرمندان ایران در ادامه یکی از تفاوت های بارز کشورهای توسعه یافته با ممالک در حال توسعه را در این امر دانست که کشورهای پیشرفته توجهی وافر به اندیشمندان شان دارند، به نحوی که بعضاً مشاهده شده که کشوری توسعه یافته که شاید به لحاظ تمدنی سابقه ای بیش از چند قرن ندارد، به علت معرفی و انتشار آرای متفکرانش شناخته شده است.

سرسنگی تصریح کرد: شاید اگر سابقه تمدنی نخبگان این کشورها را جمع کنیم به شمارگان نخبگان تمدن اسلامی ایرانی در فاصله زمانی خیلی کمتر از آن چه که پیش تر اشاره کردم، نرسد، اما به علت این توجه اندیشمندان، آنان شناخته شده اند و این امر به اندازه ای است که برای مثال در کشور ما گاهی حتی استادان خودمان هم تصور می کنند باید از جای دیگری درس گرفت و کمبود در حوزه اندیشه را باید از دیگران کسب کرد.

وی در این راستا ادامه داد: اما در سال های اخیر آن چنان که باید نتوانسته ایم مفاخرمان را به نسل جوان معرفی کنیم، حال آن که ما آن قدر گنجینه های بزرگ در کشورمان داریم که می توانند سال ها برای مملکتمان خوراک فکری داشته باشند.

مدیرعامل خانه هنرمندان ایران در ادامه گفت: علامه طباطبایی شخصیتی است که در حوزه فقاهت و کتب دینی تاثیری ملموس بر جای نهاد.

در ادامه این نشست، کلیپ دیدار اعضای معاونت پژوهشی و آموزشی خانه هنرمندان ایران با آیت الله جوادی آملی در قم، که دوشنبه، 6 خرداد ماه صورت گرفته بود، پخش شد؛ در این کلیپ نظرات آیت الله جوادی آملی درباره علامه طباطبایی ارائه و برای حضار پخش شد که به بخش هایی که از سخنان آیت الله جوادی آملی در این کلیپ اشاره می کنیم:

آیت الله جوادی آملی با بیان اینکه مرحوم علامه طباطبایی عناصر سه گانه هنر را که شامل «هنردانی»، «هنرداری» و «هنرآرایی» می شود را به خوبی ارائه کرد، گفت: ایشان این سه عنصر را در کنار «جان دانی»، «جهان داری» و «جهان آرایی» حفظ کرد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود که در قالب یک کلیپ برای حضار پخش می شد، به مفهوم هنر اشاره کرد و افزود: اگر کسی بخواهد در مورد هنر سخن بگوید باید معرفت شناسی را تجربه کند، اگر معرفت شناسی کسی فقط منوط به حس  و تجربه باشد، در این صورت معرفت شناسی او فقط در قلمرو تجربه و حس بوده و صفا و مروه اش تنها «وهم و خیال» است، گاهی از مدار وهم به مدار خیال می گردد و گاهی از مدار خیال به مدار وهم و پایگاهی بالاتر از آن ندارد.

آیت الله جوادی آملی گفت: خیال تحت رهبری عقل است، که اگر عقل در فضای اندیشه نباشد، در این صورن سرگردانی پدید می آید و وهم سرگردان جز سردرگمی محصولی ندارد، بنابراین اگر معرفت شناسی کسی محدود به حس و تجربه باشد در صفا و مروه خود باید به بین وهم و خیال دور بزند؛ حال اگر گذشته از تجربه و حس، یک معرفت عقلی تجریدی نیز باشد، متفاوت خواهد شد؛ چرا که در این حالت از محور عقل عملی به مدار عقل نظری تلاش می کند، در نتیجه کسی که عقلانیت دارد، گذشته از تجریه حسی، صفا و مروه اش از عقل و نظر شکل می گیرد.

این اندیشمند در ادامه گفت: معرفت شناسی علامه طباطبایی گذشته از حس و تجربه و تجرید عقلی، به شهود و مشاهده نیز می رسد؛ سه راه برای رسیدن به حقیقت وجود دارد، یکی در محدوده محسوسات و تجربه و حس، در مجردات و از ملکوت بالاتر و مباحث عقلانی که هر سه آنها برای وصول به حقیقت راهگشاست، و جایی که از علم الیقین به عین الیقین می‌رسیم، آنچه که علامه طباطبایی به آن رسید، علامه طباطبایی جامع شهود، معقول و منقول بود و جزو نوادر حکمایی بود که بین منقول و معقول و مشهود را جمع کرد.

لازم به ذکر است، این نشست با تاخیر آغاز شد و دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی به علت کسالت -  بنا بر اعلام مجری برنامه - امکان حضور در برنامه و سخنرانی را نداشت، همچنین بنا بود این برنامه توسط دکتر اسماعیل آذر اجرا شود که چنین نشد و سهیل محمودی، به اجرای برنامه پرداخت، از نکات جالب توجه در این نشست، حضور دختر علامه طباطبایی بود.