اساسنامه و مرامنامه حزب مشارکت به گزارش گروه فضای مجازی «خبرگزاری دانشجو»، اساسنامه حزب مشارکت در 5 فصل، 37 مادّه و 39 تبصره تنظیم شده است. ایجاد زمینه مناسب براى مشارکت ملت ایران در فعالیتهاى سیاسى و اجتماعى که به دخالت مستقیم آنان در سرنوشت سیاسىشان منجر مىگردد، به منظور حفظ دستاوردهاى انقلاب عظیم اسلامى و تداوم آرمانهاى حضرت امام خمینى (ره) هدف حزب اعلام شده است.
در مادّه 26 اساسنامه، تابعیت جمهورى اسلامى ایران، اعتقاد به دین مبین اسلام و التزام به احکام آن، تعهد به دفاع از دستاوردهاى انقلاب اسلامى و نظام جمهورى اسلامى، التزام به قانون اساسى جمهورى اسلامى ایران و تقید به فعالیت در چارچوب قانون از جمله شرایط عضویت برشمرده شده است.
کنگره، شوراى مرکزى، دبیرکلّ، هیأت داورى، دفتر سیاسى، هیأت اجرایى، دفتر انتخابات، کمیته، منطقه، حوزه، واحد، شعبه و شاخه از ارکان حزب است.
سایر موارد مندرج در اساسنامه حزب مشارکت مشابه احزاب و تشکلهاى سیاسى دیگر است. حزب مشارکت تأکیدات ویژهاى را در جاى جاى مرامنامه خود درباره «مشارکت مردم در امور» دارد.
امروز بقا و تداوم شور انقلابى و تخمین انگیزه مشارکتجویى مردم در گرو تأسیس و تقویت نهادهاى مدنى، تعمیق بنیادهاى نظرى مشارکت اجتماعى و گسترش زمینههاى عملى این مشارکت، قانونمند کردن رقابتهاى سیاسى، عرضه چهره جذاب و مقبول از نظام مبتنى بر اسلام ناب محمّدى (ص)، انتقال حافظه تاریخى و تجارب سیاسى به نسل دوم انقلاب و سامان دادن نظام توزیع قدرت در بین مردم مىباشد.
از نظر حزب مشارکت، مهمترین آفات انقلاب «فرسایش انگیزههاى مشارکتجویانه مردم و برداشتهاى سلیقهاى از مفاهیم دینى و بهرهبردارى نابجا از سرمایههاى مقدس» است.
از دیدگاه حزب «جلب و افزایش اعتماد عمومى» بزرگترین سرمایه اجتماعى نظام محسوب مىگردد. همچنین حزب رئوس دیدگاهها و مواضع خود را در 12 بند زیر اعلام مىکند:
1ـ دیانت و معنویت شرع پایه فعالیتها است.
2ـ عدالتگسترى و تبعیضزدایى
3ـ فضیلت مجاهدت (تجلیل از ایثارگران)
4ـ حرمت انسان و حقوق و آزادیهاى قانونى
5ـ استقلال کشور و اقتدار ملت
6ـ حاکمیت قانون و امنیت اجتماعى
7ـ وحدت اسلامى و وفاق ملى
8ـ سازندگى و توسعه پایدار همهجانبه
9ـ مشارکت و رقابت
10ـ خردمندى و حکمت
11ـ منزلت جهانى و نظام مقتدر
12ـ خدمتگزار و پاسخگو
بالاخره باید از آزادى در بیان، منطق در گفتوگو، قانون در رفتار اجتماعى به عنوان سه اصل مهم مورد توجه حزب یاد کرد. 65
از شعار ایران براى همه ایرانیان تا حمله به ارزشهاى انقلاب اسلامى!
حزب مشارکت در بدو تأسیس، موفقیت خود را در نفى رقیب از طریق دادن نسبتهایى مانند «خشونتگرا» و «استبدادى» از اسلام و انقلاب یافته بود. این حزب با طرح شعار «ایران براى همه ایرانیان» براى نخستینبار در ادبیات سیاسى، شعار توسعه سیاسى خاتمى را سرلوحه کار خود قرار داد.
حزب مشارکت با تأکید مستمر بر قانون و قانونگرایى و تصریح بر اینکه همه شهروندان در برابر قانون مساوى هستند، هرچند امرى مندرج در قانون اساسى را مطرح مىکرد و تازگى نداشت، امّا به دلیل آنکه پرچمدارى آنرا این حزب برداشته بود و تبلیغ مىکرد، بسیار مؤثر واقع شد.
شعار جذاب «ایران براى همه ایرانیان» از سوى حزب مشارکت شامل همه ایرانیان؛ از سکولارهاى نواندیش تا بهاییها و سلطنتطلبان را شامل مىشد و همه آنها را برآن داشت که در ایران سهمى داشته باشند و درواقع طرح این شعار نه براى آبادانى و پیشرفت کشور بلکه براى زیر سؤال بردن و حمله به ارزشهاى انقلاب اسلامى بود.
از سوى دیگر حزب مشارکت خود را نماد مخالفت با وضع موجود معرفى مىکرد و با نقد صریح و جدى گذشته ـ به ویژه دوران سازندگى هاشمى رفسنجانى ـ خود را منجى آینده ایران مىدانست. بدین ترتیب سران حزب مشارکت با طرح «شعار ایران براى همه ایرانیان» در صدد جذب، همکارى و عضوگیرى عناصر زاویهدار نظام جمهورى اسلامى برآمدند.
تغییر در وضع موجود در اظهارنظرها و مرامنامه حزب آشکار است. محمدرضا خاتمى (دبیرکل وقت حزب مشارکت) در اینباره مىگوید: «وضع فعلى به هیچ وجه پایدار نیست. جامعه ما سه راه بیشتر ندارد، راه اوّل؛ پیروزى جمهورى اسلامى با قرائت اصلاحات است که تنها راه سعادت ملت نیز به شمار مىرود. راه دوم؛ دیکتاتورى در پوشش جمهورى است... و راه سوم؛ هرج و مرج انقلاب است. نگرانى اصلاحطلبان این است که نکند به بدترین وضع دچار شویم...». 66
در کنار نسبت دادن خشونتگرایى به رقیب، در بیانیههاى رسمى و اظهارات اعضاى شوراى مرکزى حزب مشارکت آنچه نمایان است تأکید بر رفتارهاى مسالمتآمیز و نفى هرگونه خشونت مىباشد.
به عنوان نمونه مىتوان برنامه حزب مشارکت در سالگرد دوم خرداد خطاب به خاتمى رئیسجمهور وقت اشاره کرد. در بخشى از این نامه آمده است: «جبهه مشارکت ضمن شریک دانستن خود در نگرانیهاى شما و همه دلسوزان کشور وظیفه خود مىداند براى دفاع از جمهورى اسلامى، چه در مرزهاى سرزمینى و چه در مرزهاى هویتى با هرآنچه به خدشهدار شدن این مرزها منجر مىشود با ابزارهاى مناسب و با سلاح تدبیر و منطق و به شیوههاى آرام و بدون تنش به مقابله برخیزد». 67
حزب مشارکت که تحت تعالیم و اندیشههاى سروش و اعضاى حلقه کیان - به ویژه رامین جهانبگلو - بود، اندیشههاى آنان را در خصوص سکولاریسم مبنى بر «حکومت سکولار حکومتى است که دین را نه مبناى مشروعیت خود قرار مىدهد نه مبناى عمل خود» و «سکولاریسم به معناى کنار گذاشتن آگاهانه دین از صحنه معیشت و سیاست»، «غیر دینى شدن حکومت» و بالاخره سکولاریسم یعنى جدایى دین از سیاست بشدّت ترویج کرد و از آنجایى که مؤسسین آن در فعالیتهاى مطبوعاتى تجربه زیادى داشتند و حزب مشارکت محل اتصال و اجماع حلقههاى کیان و آیین بود، فعالیت در عرصه مطبوعات و رسانه با جدّیت مورد توجه قرار گرفت و موضوعاتى از این دست براى استحاله نظام جمهورى اسلامى در آن ترویج شد.
آنها که سالها براى تدوین راهکارهاى سکولاریزه کردن ایران فعالیتهاى نظرى کرده بودند، با به دست گرفتن قوّه مجریه با تمام توان وارد عرصه عمل شده و پروژه براندازى نظام دینى ایران را به اجرا گذاشتند. براساس اعلام رسمى، حزب مشارکت بر این باور بود که نقش و جایگاه فرهنگ در فرایند توسعه همهجانبه حائز اهمیت و اولویت ویژهاى است.
مشخص نبودن مفهوم فرهنگ و اصول و خطمشى فرهنگى، روشن نبودن سهم و نقش دستگاههاى تأثیرگذار در عرصه فرهنگ، چند پارگى و گسستگى سیاستها و برنامههاى فرهنگى، درک نادرست از سرشت و ویژگیهاى کار فرهنگ و هنر، سلیقهاى بودن مدیریت و سیاستگذارى حوزه فرهنگ و عدم اتکاى آن به دریافتهاى علمى و پژوهشى، بىتوجهى به نیازهاى جوانان و نوجوانان در تولیدات فرهنگى و فکرى، استحصال بىرویه از ذخایر و منابع فرهنگى، اسلامى و انقلابى و کمتوجهى به بازآفرینى و ارائه روزآمد میراثهاى دینى، ملى و انقلابى از جمله مسایل و چالشهاى شرایط کنونى بیان گردید.
حزب مشارکت بر این اساس بر ضرورت بازنگرى، اصلاح، تکمیل و تدوین قوانین متناسب با نیازها و ضرورتها تأکید کرده و حمایت از تولیدکنندگان فرهنگ و فرهنگسازان به ویژه نخبگان و کارآفرینان فرهنگى و زمینهسازى براى توسعه کمّى و کیفى محصولات فرهنگى با هدف مصونسازى فرهنگى را سرلوحه کار خود قرار مىدهد.
امّا در عمل بسیارى از اندیشهها و باورهاى غیربومى و اغلب غربى در طول صدارت و قدرت این حزب به ساختارهاى فرهنگى کشور نفوذ پیدا کرد. 68سیاست فرهنگى حزب مشارکت، همان سیاستهاى فرهنگى دولت خاتمى بود که بخصوص در زمان تصدى عطاءالله مهاجرانى به عنوان حلقه اتصال دولت اصلاحات با دولت سازندگى، بر وزارت ارشاد عینیت بیشترى یافت.
عطاءالله مهاجرانى که از مؤسسین حزب کارگزاران سازندگى بود مدتى را در سمت معاون حقوقى و پارلمانى هاشمى رفسنجانى سپرى کرده و نقش تعیینکنندهاى در حمایت از هاشمى رفسنجانى - به ویژه در طرح مادامالعمر کردن دوران ریاستجمهورى وى -داشت.
مهاجرانى همانند حزب متبوعش در آستانه انتخابات هفتم ریاستجمهورى از کاندیداتورى خاتمى حمایت کرده و با روى کار آمدن او از سوى وى براى گرفتن رأى اعتماد وزارت ارشاد به مجلس پیشنهاد شد. با رأى اعتماد مجلس شوراى اسلامى به مهاجرانى، این مهره دوجانبه کارگزاران و اصلاحات، روندى را در وزارت ارشاد در پیش گرفت که سید محمد خاتمى در دهه 60 دنبال مىکرد.
با این تفاوت که خاتمى کمتر از سوى رئیس دولت وقت ـ هاشمى رفسنجانى ـ مورد حمایت قرار مىگرفت ولى مهاجرانى همواره در زیر چتر حمایتى خاتمى قرار داشت! سیاست مهاجرانى در ارشاد براساس تفکر التقاطى مبتنى بر تساهل و تسامح لیبرالى بود. او همانند خاتمىِ دهه 60، نه تنها در مقابل تهاجم فرهنگى غرب نایستاد، بلکه سیاستها و عملکردى از خود به جاى گذارد که در راستاى تقویت این تهاجم بود.
همانطور که خاتمى عقیدهاى به تهاجم فرهنگى غرب نداشت، مهاجرانى نیز مطبوعات را پایگاه دشمن نمىدانست. مهاجرانى دیگر تبدیل به جاده صافکن جنگ نرم دشمن شده بود. این در حالى بود که مقام معظّ
م رهبرى برخى مطبوعات را پایگاه دشمن دانستند و فرمودند: «من حالا مىبینم متأسفانه همان دشمنى که به وسیله تبلیغات خود، همّتش این بود که افکار عمومى یک کشور را به سمتى متوجه کند، امروز به جاى رادیو، آمده و در داخل کشور ما پایگاه زده است. بعضى از این مطبوعات که امروز هستند. پایگاههاى دشمناند. همان کارى مىکنند که رادیو و تلویزیونهاى بىبىسى و آمریکا و رژیم صهیونیستى مىخواهند بکند.» 69
رشد مطبوعات در زمان حاکمیت دوم خرداد و مشارکتىها از چنان شدتى برخوردار شد که تعداد 550 عنوان و شمارگان 5/1 میلیون به بیش از 1000 عنوان و شمارگان 3 میلیون رسید. 70 امّا متأسفانه غالب این مطبوعات و رسانهها به جاى تنویر افکار عمومى و اطلاعرسانى سالم، نقش ارگان احزاب سیاسى و تلاش براى به دست گرفتن قدرت را در دستور کار قرار دادند.
به طورى که براى نخستین بار در تاریخ جمهورى اسلامى ایران جمعى از مطبوعات، فهرست انتخاباتى دادند و رسمآ با تمام قوا در حمایت از فهرست جبهه مشارکت وارد صحنه شدند. مطبوعات در این زمان با تبدیل شدن به جولانگاه مخالفان غربگراى داخلى، عالىترین مقدسات و ارکان نظام اسلامى را زیر تیغ حملات خود قرار دادند که به اختصار به برخى از آنها اشاره مىکنیم:
روزنامه آفتاب امروز به نقل از ابراهیم اصغرزاده نوشت: «اگر مجوز راهپیمایى به هر گروه براساس قانون داده شود اشکال ندارد، حتى علیه خدا». 71روزنامه صبح امروز با مدیر مسؤولى سعید حجاریان عضو برجسته حزب مشارکت، به قلم اکبر گنجى (عضو حلقه کیان) واقعه عاشورا را نتیجه خشونت پیامبر 6 در گذشته معرفى کرد. گنجى در مقاله خود نوشت: «عاشورا معلول تعارضهاى قومى و نتیجه خشونت پیامبر در بدر و حنین بود». 72 این روزنامه در مطلب دیگرى از نامبرده با عنوان «خون به خون شستن محال آمد محال»، اساس قیام عاشورا را مورد تعرض قرار داد.
اکبر گنجى نویسنده روزنامههاى زنجیرهاى دوم خرداد نوشت: «دعوت نباید توأم با خشونت باشد و دعوت و تبلیغ نمىتواند توأم با اکراه و اجبار باشد. جنگ بدر، احد، خندق، خیبر، موته؛ تعدادى از جنگهاى مؤمنان به دین اسلام علیه منکران آن است. در هنگام درآمدن کاروان اسیران کربلا به کاخ یزید، یزید مىگفت: کاش بزرگان من که در بدر حاضر شدند و گزند تیرهاى خزرج را دیدند، امروز در چنین مجلسى حاضر بودند.
مختار به دست مصعببن زبیربه قتل رسید. سر حسینبن على (ع) را نزد عبیدالله آوردند، سر عبیدالله را نزد مختار، سر مختار نزد مصعب و سر مصعب به پیش روى عبدالملک مروان نهاده شد. خشونت فرزند خشونت است و درخت خشونت میوهاى جز خشونت به بار نمىآورد. هیچ کس حق ندارد به صرف اینکه خود را حق و دیگران را باطل بداند، دست به خشونت بزند. کینهها و عقدههاى به جا مانده از بدر و حنین در کجا سر باز خواهند کرد.» 73/کیهان
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
65- جریانشناسى سیاسى در ایران، على دارابى، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامى.
66- هفتهنامه صبح صادق، احزاب سیاسى ایران، قسمت 77.
67- همان.
68- جریانشناسى سیاسى، حسین عبداللهىفر، وبگاه بصیرت.
69- خطبههاى نماز جمعه مقام معظّم رهبرى، به تاریخ 27/1/1379.
70- هفتهنامه صبح صادق، آشنایى با احزاب سیاسى ایران، قسمت 77.
71- روزنامه آفتاب امروز، به تاریخ 2/6/1378.
72- روزنامه صبح امروز، به تاریخ 20/1/1377.
73- روزنامه صبح امروز، به تاریخ 24/1/1377.
منبع: باشگاه خبرنگاران