دینانی در نشست نقد کتاب «اخلاق در عصر مدرن»:
به گزارش خبرنگار اندیشه «خبرگزاری دانشجو»، نشست نقد و بررسی کتاب «اخلاق در عصر مدرن» تألیف دکتر رضا داوری اردکانی عصر دیروز با حضور وی، دکتر محمدرضا بهشتی مدیر گروه فلسفه فرهنگستان هنر و استاد دانشگاه تهران، دکتر شهین اعوانی عضو انجمن حکمت و فلسفه ایران و دکتر غلامحسین دینانی عضو انجمن حکمت و فلسفه ایران در شهر کتاب برگزار شد.
عضو انجمن حکمت و فلسفه ایران با اشاره به این که اخلاق یک مساله سهل و ممتنع است گفت: شاید به نظر برسد که همه می‌دانند اخلاق چیست اما در واقع اخلاق پیچیده ترین مساله ای است که انسان در کل تاریخ با آن روبه‌روست. اندیشمندان در فرهنگ اسلامی در همه فنون کتاب نوشته‌اند اما در طول این 14 قرن در هر صد سال هم یک کتاب اخلاقی نوشته نشده است و در این 14 قرن بیشتر از 15 کتاب هم در زمینه اخلاق نداریم.
وی افزود: همین کتاب های موجود هم بیشتر فضای اخلاق ارسطویی دارند و ترجمه ای از یونانی هستند که لباس اسلامی به آنها پوشانده‌اند. هزار سال پیش غزالی متوجه شد که این کتاب ها ارسطویی هستند نه اسلامی و تمام همت خود را به کار برد تا یک کتاب اخلاق اسلامی بنویسد و کتابی به نام «احیاء علوم دین» نوشت و سعی کرد که ارسطویی نماند که این کتاب به فارسی ترجمه شده و «کیمیای سعادت» نام دارد. اما غزالی متوجه شد که خیلی موفق نبوده و کتابی با نام «معراج القدس» نوشت و دوباره به مکتب ارسطویی بازگشت.
دینانی با بیان این مطلب که اخلاق مساله مشکلی است تصریح کرد: مشکل بودن اخلاق به این دلیل است که با دین، سیاست، جامعه و تاریخ ارتباط دارد و همین مساله کار آن را دشوار کرده است. ارتباط اخلاق با جامعه این است که انسان بالذات اجتماعی است اما اگر او در جامعه زندگی نکند اخلاق چه معنایی دارد؟ مثلا اگر کسی دور از جامعه زندگی کند اخلاقی است و اخلاق به درد او می‌خورد یا نه؟
وی با طرح این سوال که اخلاق با دین و احکام فقه چه ارتباطی دارد بیان داشت: همه فقهای شیعه و سنی در این مساله اتفاق نظر دارند که تا قیامت هیچ واقعه ای اتفاق نمی افتد مگر این که فقه در آنجا حضور دارد. اگر فقه چنین توانی دارد پس جای اخلاق کجاست؟ این مساله لاینحل است و برای همین حکما در مورد اخلاق چیزی ننوشته‌اند.
دینانی افزود: گاهی در یک واقع دو حکم اخلاقی و فقهی وجود دارد که با هم تعارض پیدا می‌کنند و ما باید ببینیم که باید به کدامیک عمل کنیم. در قرآن کریم خداوند به پیامبر می فرماید تو به خلق عظیم آراسته‌ای. در روایتی از پیامبر نیز آمده است که من برای تکمیل مکارم اخلاق مبعوث شده ام. پس سِرّ بعثت پیامبر تکمیل مکارم اخلاق است اما چرا کتاب شاخصی در زمینه اخلاق اسلامی نوشته نشده است؟
عضو انجمن حکمت و فلسفه ایران با اشاره به این که شهامت دکتر داوری اردکانی را ستایش می کند که در این زمینه وارد شده است خاطرنشان کرد: در این بازار آشفته که اخلاق به دسته بندی های مختلف تقسیم می شود باید چه کاری انجام دهیم و اگر اخلاق را نسبی بدانیم آیا به نبود اخلاق منتهی نخواهد شد؟ اخلاق بدون فضیلت اخلاقی و فضیلت عقلانی معنایی ندارد و اگر اخلاق متکی به عقل نباشد نمی تواند جایگاهی داشته باشد. عقل وحدانی است و تنها چیزی که واحد است عقل است.
وی گفت: حضرت ابراهیم در خواب دید که باید پسر جوان و زیبایش را قربانی کند. از خواب بیدار شد، چاقو را تیز کرد و دست پسر را گرفت و برد تا قربانی کند. حالا باید پرسید که آیا این کار اخلاقی بوده است یا خیر؟ اسم این اخلاق، اخلاق اطاعت از خداست و اگر فرد مطیع حق باشد اقتضای امر خدا این است که این کار را انجام دهد.
دینانی در ادامه افزود: اخلاق دیگر، اخلاق سعادت است. اگر آدم هزار سال عمر کند سعادتمند است یا خیر؟ سعادت چیست؟ انسان سعادت را در جاودانگی می‌داند و بالذات جاودانگی را دوست دارد اما نه به صورت پیر شدن و بیماری بلکه دوست دارد همیشه در هستی باقی بماند.
وی با اشاره به دسته‌بندی های موجود در زمینه اخلاق بیان داشت: اگر بخواهیم اخلاق را تقسیم کنیم دسته بندی های زیادی برای آن وجود دارد اما باید توجه داشته باشیم که اخلاق از کجا ناشی می شود. اخلاق ذاتی انسان است و حیوان اخلاق ندارد. انسان مسئولیت دارد و مورد سوال قرار می‌گیرد یا خودش از خودش سوال می کند یا مورد سوال دیگران واقع می شود اما انسان تا زمانی که خودش را نشناسد نمی تواند متخلق به اخلاق باشد.
ارسال نظرات