این روزها چه بخوانیم؟
گروه اندیشه «خبرگزاری دانشجو»؛ کتاب «انما این است و جز این نیست»؛ نوشته سید محسن میرباقری در سال 1378 توسط انتشارات رایزن به چاپ رسیده است. این کتاب از سری کتاب‌هایی محسوب می شود که پیرامون ولایت حضرت علی (ع) تألیف شده. دکتر سید محسن میرباقری در این کتاب به تحلیل و تبیین آیه ولایت پرداخته و همین موضوع موجب برجستگی این کتاب شده است، چراکه هر کس بخواهد حقیقت ولایت را درک کند، می بایست ابتدا با معنا و مفهوم این آیه شریفه آشنا شود.
مؤلف در این کتاب به سه نکته قابل توجه در آیه ولایت اشاره نموده:
1. این آیه پیرامون ولایت بر مومنین سخن می گوید.
2. با آمدن واژه «انما» در آیه، امر ولایت در مواردی خاص، منحصر شده است.
3. آیه موارد انحصار را مشخص کرده و ولایت را در مورد سه کس منحصر نموده و بر آن تأکید می کند که این است و جز این نیست.
این سه مورد عبارتند از: ولایت الله، ولایت رسول الله (ص) و ولایت اشخاصی خاص که مورد نظر هستند.
اول: ولایت الله
دکتر میرباقری در این قسمت تصریح می کند که جز خدای رحمان، هیچ کس حق ولایت بر مومنان را ندارد و اعطاء مقام ولایت به رسول اکرم (ص) و علی (ع) نیز با انتصاب الهی صورت گرفته است. سپس معنای لغوی ولایت را بررسی نموده و پس از آن نیز به تبیین انحصار ولایت در خدای رحمان پرداخته است. نویسنده برای بیان این مطلب نظری به دیدگاه توحیدی قرآن کریم افکنده و دو شاخه مهم از شاخه های توحید (که عبارتند از: شاخه ربوبیت و شاخه ولایت) را تبیین می نماید.
دوم: ولایت رسول الله
با اثبات آنکه خداوند ولایت را در خدای سبحان منحصر کرده است، در این بحث تأکید می ورزد که ولایت رسول الله که در ادامه آیه مورد بحث آمده نیز، چیزی جز ولایت خدا نمی تواند باشد.
و در ادامه بحث به پاسخ این سوال می نشیند که: خدای سبحان از چه طریقی می تواند ولایت خودش را بر مومنین اعمال کند؟ سپس به دنبال توضیحات خود پیرامون طریقه اعمال ولایت خداوند بر مومنین، داستان آشکارا نمودن دعوت پیامبر اکرم (ص) را مطرح کرده و به داوطلب شدن علی (ع) بر جانشینی امر خطیر رسالت اشاره می‌کند.
سوم: ولایت ائمه علیهم السلام
اما مرحله سوم که بحث اصلی کتاب در آن به بار می‌نشیند ولایت پس از رسول خدا (ص) است که در آیه شریفه آمده است: «والذین آمنوا الذین یقیمون الصلاه و یوتون الزکاه و هم راکعون»
در این بحث نیز به پاسخ چند سوال می پردازد، از جمله: آیا منظور از «والذین امنوا» همه مومنین هستند و همه مومنین ولی هستند؟ در این آیه اولیاءالهی به مومنین معرفی شده و ضمنا منحصر شده اند، اما آیا می شود بگویند جمعی از مومنین ولی شما هستند، اما معرفی نکند که این‌ها چه کسانی هستند؟ اگر چنین باشد این آیه چه مشکلی را حل می کند؟ و مردم از چنین آیه ای چه استفاده ای خواهند نمود؟ آیا این نماز خواندن و زکات دادن در حال رکوع، به عنوان ملاک عمومی است؟ یا اینکه این عمل بعنوان یک نشانه ای است از یک مسئله ای که اتفاق افتاده؟
پس از تبیین ولایت به روشنگری و آماده سازی کار برای از طرف پیامبر اکرم (ص) پرداخته و تحت عنوان «زمینه سازی پیامبر اکرم (ص)» توضیحاتی را در این مورد آورده است.
در بحث بعدی نیز پیوستگی هدایت و ولایت را مطرح کرده و به پاسخ این سوال می پردازد که خدا که ولی مومنین است چه می کند؟ و از این ولایتش چه استفاده ای می نماید؟ آیا می خواهد فقط امیر باشد؟
و نهایتا در قسمت پایانی کتاب به تبیین و توضیح آفات و بلایایی که با انحراف از مسیر ولایت الله بر سر اسلام آمده است، می پردازد، از جمله: ممانعت از جهانی شدن اسلام، انحراف در نظام اجتماعی و انحراف فرهنگی.
در قسمتی از کتاب آمده است:
«... بعد از نزول این آیه، پیامبر اکرم منتظر فرصت بودند تا اینکه در حجه الوداع، امیر المومنین علیه السلام که برای مأموریتی به یمن رفته بودند، برگشتند و در مکه با رسول خدا دیدار کردند. در بازگشت ار حج در محل غدیرغم خم، رسول خدا فرصت را مناسب دیدند. برای این امر، مسلمانان را جمع نمودند و علی رغم گرمای سوزان و طاقت فرسای صحرا، علی علیه السلام را به عنوان ولی مومنین معرفی فرمودند. در این معرفی ابتدا خطبه ای خواندند و سپس مسلمانان را مورد خطاب قرار دادند که: «الست اولی بکم من انفسکم؟» آیا من نسبت به شما از خود شما اولی به تصرف و صاحب اختیار نیستم؟ مسلمانان حاضر یک صدا گفتند: بلی یا رسول الله. آن گاه رسول اکرم (ص) فرمودند: من کنت مولاه فهذا علی مولاه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه. هر که را که من ولی و صاحب اختیارم این علی نیز او را ولی و صاحب اختیار است. خداوندا هرکس را که ولایت علی را پذیرا شود و بر عهده گیرد نصرت فرما و هرکس را که علی را دشمن می دارد دشمن بدار....»
ارسال نظرات