«پت و مت» و «باب اسفنجی» چگونه ساخته شدند

به گزارش گروه فضای مجازی «خبرگزاری دانشجو»، مردمی که دیروز پای کرسی می‌نشستند و یا در قهوه‌خانه‌های قدیمی گعده می‌کردند و به داستان‌های شاهنامه و حکایت‌های شیرین فارسی گوش می‌دادند امروز پای تلویزیون می‌نشینند و به داستان‌سرایی این جعبه جادویی چشم می‌دوزند. سرگرمی‌های گذشته ما ایرانی‌ها مدرن‌تر شده است اما کمتر ایرانی‌ها در این مدرن سازی خودکفا بوده‌اند و بیشتر از دست رنج دیگران بهره برده‌اند.

حکایت‌های امروز در قالب انیمیشن‌های جذاب و دیدنی در تلویزیون به تصویر کشیده می‌شود و کودکان امروز نیز با این کارتون‌ها بزرگ می‌شوند و شخصیتشان شکل می‌گیرد. ذهن کودکان آماده پذیرش بسیاری از معانی است که در محیط اطرافش در جریان است. انیمیشن‌ها نیز در این روند با توجه به اینکه بسیار مورد توجه کودکان هستند در نقش پذیری و شکل‌گیری شخصیت و رفتار کودکان موثرند.

بدین منظور است که برنامه‌ریزی در این جهت می‌تواند نقش موثری در تربیت صحیح کودکان داشته باشد. کشورهایی که در زمینه ساخت انیمیشن ممتاز هستند و به این عرصه علاقه‌مندند، بنابر جامعه خود و با توجه به فرهنگ و رسوم خود دست به ساخت این انیمیشن‌ها می‌زنند. بحث ما اینجا این نیست که باید از نمایش چنین مواردی در تلویزیون و پخش آن در شبکه نمایش خودداری شود اما می‌توان در زمینه چگونگی به وجود آمدن ایده چنین انیمیشن‌هایی بنابر فرهنگ و جامعه آن کشور بررسی قابل توجه‌ای انجام داد که خالی از فایده نیست و می‌تواند ما را به سمت ساخت انیمیشین‌های بومی و ایرانی سوق دهد. از این رو به بررسی نمونه‌هایی از این انیمیشن‌ها و ایده و خاستگاه آن می‌پردازیم.

باب اسفنجی شلوار مکعبی و نماد ملی آمریکا

باب‌اسفنجی شلوارمکعبی یک سریال کارتونی آمریکایی محصول کمپانی نیکلودین است که پخش آن از سال 1999 شروع شده و تاکنون ادامه دارد. از جمله فیلم‌های کوتاه بچّه‌ها بوده و دارای طرفداران زیادی است به خاطر استقبال بسیار خوبی که از این کارتون شد، دست‌اندرکاران این مجموعه به فکر تهیه فیلم‌هایی از این شخصیت محبوب کارتونی شدند و اولین فیلم رو در سال 2004 روانه بازار کردن که با استقبال خیلی خوبی روبرو شد که تا به الان چند سری از فیلم‌های باب اسفنجی نیز تولید شده است.

شخصیت اصلی کارتون باب اسفنجی است. ماجرای داستان در شهر زیردریایی بیکینی باتم جریان دارد. او در یک فروشگاه تهیه مواد غذایی همبرگر سرخ کن است و به کار نسبتاً ساده و یکنواخت خود بسیار علاقه‌مند است. شخصیت باب اسفنجی با رفتارهای بدور از هرگونه آلایش کودکانه کاملاً مطابقت دارد. وی دریک همبرگر فروشی برای یک خرچنگ کار می‌کند که عاشق پول است و همواره در پی این است که بیشترین پول را با کمترین هزینه بدست بیاورد و در برخی از قسمت‌های این سریال کارتونی به شخصیت این خرچنگ که به عنوان نمادی از یک سرمایه‌دار در جامعه آمریکاست، پرداخته می‌شود.

از سوی دیگر به طور نامحسوسی مساله تبلیغات برای همبرگر در این سریال کارتونی دیده می‌شود. همبرگر به عنوان نماد غذایی آمریکایی‌ها محسوب می‌شود که در بسیاری از شهرهای این ایالات‌متحده سرو می‌شود. البته بسیاری از این برگر‌ها با فرمول‌های مخفی پخته می‌شود که به عنوان یک راز در این برگر فروشی‌ها نگهداری می‌شود که باب اسفنجی گریزی هم به این مساله دارد و به صورت کاملا طنز این موضوع را به نمایش گذاشته اشت.

بدین جهت باب اسفنجی را می‌توان محصولی کاملا آمریکایی‌ منطبق با نظام سرمایه داری دانست که بنابر فرهنگ آمریکایی‌ساخته شده است.

پت و مت؛ ایده‌ای معکوس از یک جامعه صنعتی

پت و مت انیمیشنی می‌باشد که با استفاده از تکنیک لحظه‌ای (حرکت-توقف) در کشور چک ساخته‌شده‌است. این انیمیشن دارای دو شخصیت به نام‌های پت و مت می‌باشد. ایرانی‌ها به خوبی با این دو شخصیت کارتونی آشنایی دارند. جالب اینجاست که در این پویانمایی دو شخصیت‌ داستان به دنبال کشف و ساختن ابزاری برای راحتی خود هستند. ایده‌ای که جامعه صنعتی اروپا را درگیر خود کرده است و حال به طور معکوس در اروپا شاهد تجلی آن هستیم. درواقع گرچه این کارتون پر از ایده‌های غلط و خطرناک صنعتی است اما‌گاه دیده می‌شود که بسیاری از ابزارهایی که در این مجموعه کارتونی به کار برده می‌شود بسیار مطابق با علم روز صنعت جهان است.

استفاده از کولیس و چکش و تسمه و چرخ دنده و محاسبات ریاضی و فیزک برای ساخت ابزارهای مختلف نوعی ایده‌پردازی برای رسیدن به جامعه‌ای نوین است. درواقع اگرچه بسیاری از ابزارهایی که پت و مت می‌سازند ناقص از آب در می‌آید اما دست آخر این ایده‌ را در ذهن مخاطب رشد می‌دهند که می‌توان ابزارهای بسیار زیادی را برای راحتی بشر ساخت و البته باید از راه درست و منطقی آن پیش رفت.

از این رو دیده می‌شود که کمپانی‌های اروپایی و غربی وسایلی را برای زندگی ساده‌تر بشر عرضه می‌کنند که شاید کمتر به ذهن آدمی می‌رسد و به قول معروف در این کمپانی‌ها آبشن‌ها و مواردی در محصول گنجانده می‌شود که بتواند خریدار را به خود جلب کند و این کمپانی‌ها سعی سعی در آن دارند که فکر همه چیز را بکنند. مجموعه کارتونی پت و مت نیز درواقع محصول همین جامعه است که ایده‌ها را پرورش می‌دهد و شعار زندگی بهتر با فکر بهتر را در نهان خود دارد.

شکرستان؛ محصول سرزمین متل‌ها و مثل‌ها

شکرستان شاید یک نمونه عالی و ایرانی از انیمیشن‌های روز باشد. شکرستان درواقع محصول قند پارسی است. جای چنین انیمیشنی در کشوری مانند ایران که پر از ضرب المثل‌ها و حکایت‌های زیبای تاریخی و ادبی است به واقع خالی بود و شکرستان توانست تا حدودی با استفاده از فناوری نوین و البته دستمایه طنز این خلاء را پر کند. گرچه شکرستان گریزی هم به فرهنگ‌های دیگر می‌زند اما این مجموعه کارتونی یادآور فرهنگ و ادبیات کهن پارسی از حکایت‌های گلستان سعدی تا مثنوی معنوی مولانا است.

خلق شخصیت‌های متفاوتی که با فرهنگ و تاریخ ایران مطابقت دارد از جمله مزیت‌های این مجموعه کارتونی است. شکرستان با روایت آغاز می‌شود که ریشه در نقالی‌های قدیم ایرانی دارد و با نتیجه اخلاقی به پایان می‌رسد. «مرتضی احمدی» که شخصیتی منحصر به فرد در این زمینه است با صدای گرم و دلنشینیش توانسته فضای فرحبخش و خاطره انگیزی را در این انیمیشن ایجاد کند.

رفتار شخصیت‌های پویانمایی شکرستان سرشار از مضامین فارسی و ایرانی است و بدین جهت می‌توان این سریال کارتونی را مجموعه‌ای منطبق با فرهنگ ایرانی دانست که به همین جهت هم مورد علاقه عموم قرار گرفته است.

شکرستان از سوی دیگر نیز موفق عمل کرده است. به این سبب که به بازار لوازم التحریر و همچنین ساخت‌ عروسک نیز راه پیدا کرده و خریداران خاص خود را دارد. گرچه عروسک‌های شکرستان با مارک چینی در بازار عرضه می‌شوند اما لااقل این حسن را دارند که منطبق با فرهنگ و رسوم ایران هستند و از این نظر می‌توان به وطنی بودن آن‌ها دل خوش کرد.

منبع: فردا