گروه اندیشه «خبرگزاری دانشجو»- زینب صارم؛ یاران اباعبدالله الحسین(ع) بسان ستارگانی بر ناصیه تاریخ شیعه می درخشند؛ تا آنجا که بارها در شب و روز عاشورا از زبان امام حسین (ع) مورد مدح و تمجید قرار گرفته اند. مقام شهدای کربلا تا آنجا غبطه بر انگیز است که در زیارت نامه شهدای کربلا این گونه میخوانیم: «السّلام علیکم، السّلام علیکم، السّلام علیکم، فزتم و اللَّه، فزتم و اللَّه، فزتم و اللَّه، یا لیتنى کنت معکم فأفوز فوزا عظیما». در این فراز از زیارت نامه با لفظ «و الله» که از قسم های جلاله است سه بار سوگند می خوریم که اصحاب اباعبدالله الحسین (ع) رستگار شدند و در انتها غبطه و حسرت خود را نسبت به جایگاه آنان اعلام میداریم. (1)
ویژگی های منحصر به فرد یاران اباعبدالله الحسین (ع) اعم از داشتن معرفت نسبت به امام زمان خویش و باقی ماندن بر بیعت خویش از جمله مهم ترین عللی است که می توان آن را سبب رستگاری و فوز عظیم آنان دانست. اما واقعیت این است که نگاهی که در قالب الفاظ و واژه های کلیشه تعبیر و تفسیر شود نه تنها سبب نزدیک تر شدن سبک زندگی ما به آن بزرگواران نمی شد بلکه از شهدای کربلا تصویری دست نیافتنی و تاریخی ارائه می دهد که قابلیت الگو گیری از آنان به نحو چشم گیری کاهش پیدا میکند.
بنابراین بهترین راه حل برای فهم و درک عمیق از ویژگی ها و شخصیت یاران اباعبدالله (ع) آن است که با رجوع به آیات و احادیث اهل بیت تصوری درست و قابل تامل از خصوصیات شیعیان واقعی و وظایف آنان نسبت به امام عصر پیدا کنیم تا پس از آن نسبت به یاران اباعبدالله الحسین(ع) و موقعیت آنان در روز عاشورا سرایت پیدا کند تا به درک عمیق تری نسبت به آن بزرگواران نایل شویم.
صله به امام به چه معنا است؟
از جمله وظایف شیعیان نسبت به امام عصر موضوع «صله به امام» است؛ در کتب معتبر شیعه مانند بحار الانوار و اصول کافی بابی جداگانه به این موضوع اختصاص یافته است. دو معنای رایج صله در اذهان وجود دارد؛ که یکی از آن ها به صله رحم باز میگردد که به معنای وصل و نزدیکی با خویشاوندان است و معنای دوم صله که در اذهان وجود دارد به معنای بخشش مالی است.
اما صله معنایی فراگیرتر از مفهوم رایج خویش دارد. صله در اصل به مفهوم نزدیک کردن دو شی به یک دیگر است؛ دو چیز را با هم پیوند دادن؛ چیزی را با چیزى ربط دادن و یا آمیختن.(2)
یکی از وظایف شیعیان در هر زمانی صله به امام معصوم زمان خویش است؛ این صله معنایی اعم از مفاهیم مالی دارد، به دیگر بیان هر مومنی وظیفه دارد که در طول زندگانی خویش خود را به امام زمان (عج) متصل کند. یاران اباعبدالله الحسین (ع) وظیفه صله به امام زمان خویش را در نهایت و اوج کمال انجام دادند و خود را به ساحت مقدس آن امام وصل کردند و رساندند و همین موضوع سبب فوز و رستگاری آنان شد. وصل شدن به امام یک مفهوم کلی است که با پرداخت به مصادیق واقعی آن می توان از آن به منظور الگوگیری استفاده کرد و جهت زندگی را معنادار کرد.
مصادیق صله به امام عصر(عج)
رستگاری و فوز بزرگی که شهدای کربلا به آن دست یافتند از این جهت بود که تحت هر شرایط و موقعیتی خود را به امام زمان خویش متصل کردند و پیوند دادند؛ بیعت کردن با امام حسین (ع) و باقی ماندن بر این عهد و جان خویش را نثار کردن مصداق واقعی صله به امام حسین (ع) بود، اما اکنون در زمان غیبت چگونه می توان خود را به امام زمان (عج) پیوند داد و متصل کرد تا هم وظیفه صله به امام را انجام داده باشیم و هم از فوز و رستگاری بهره مند شویم. مصداق واقعی صله به امام زمان (عج) اکنون چیست؟
بخشش مالی به هیات های عزاداری از جمله مصادیق صله به امام
پیوند و اتصال به امام زمان (عج) مصادیق متعددی دارد که درجه الویت و اهمیت آن بستگی به تاکید و سفارش خود اهل بیت دارد. به عنوان نمونه برای اتصال و صله به امام عصر مبنایی ترین موضوع کسب معرفت از درگاه خود آن بزرگواران است. در همین راستا برای فهم صله به امام که به مصادیق بسیار متعدد و متنوع تقسیم می شود به آیات قرآن و احادیث ذیل آن باید مراجعه شود. رسیدن به امام و پیوند خوردن با امام عصر نه تنها سبب رستگاری اخروی می شود، بلکه مطابق با احادیث اهل بیت در زندگی روزمره برکات زیادی از خود به جای میگذارد. به عنوان نمونه می توان به آیه 11 سوره مبارکه حدید اشاره کرد: «مَنْ ذَا الَّذی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ کَریمٌ » در ذیل این آیه احادیث متعددی وارد شده است که به انواع صله و رسیدن به امام را تفسیر میکند؛ حْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ روایت میکند که سوال کردن از امام صادق (ع) از این: «قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ کَرِیمٌ » امام فرمودند نازل شده است در صله امام. (3)
صله امام یا رسیدن و اتصال به امام مصادیق متعددی دارد که در احادیث گرانبهایی در ذیل آیات آمده است؛ از جمله مفاهیم صله به امام که در ذیل آیه 124 سوره بقره به آن اشاره شده است بخشش مالی است.
امام صادق (ع) می فرماید: «چیزی نزد خدا محبوب تر از آن خارج شدن درهم ها به سوی امام نیست؛ خداوند عزوجل هر درهم را برای آن فرد مانند کوه جبل قرار می دهد». سپس ایشان فرمودند: خداوند در قرآن کریم می فرماید:« مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً کَثِیرَةً» به خدا قسم این آیه درباره صله به امام است خاصا.(4)
هر درهمی که در مجالس عزای امام حسین خرج شود خداوند عزوجل هر درهم را برای آن فرد مانند کوه جبل قرار می دهد
یکی از راه رسیدن و اتصال به امام زمان (عج) در ایام محرم علاوه بر شرکت کردن در مجالس عزا و سوگواری کردن بر خامس آل عبا (ع) آن است که با کمک های مالی خود در جهت بارور شدن و اعتلای این مجالس گام برداریم.
هر مبلغی که در برپایی مجالس امام حسین(ع) مصرف می شود بسان درهم هایی می ماند که در حدیث امام صادق (ع) به آن اشاره شده و هرکدام در نزد خداوند بسان کوه جبل پاداش داده می شود.
واقعیت آن است که امام به اموال و پول های ما کوچک ترین احتیاجی ندارد؛ بلکه با مصرف کردن مال خویش در راه اهل بیت نه تنها به دارایی خود برکت می بخشیم، بلکه از یک راه برای نزدیک شدن به امام زمان و جلب محبت ایشان استفاده می‌کنیم. امام صادق (ع) می فرماید: «هرکس بپندارد که امام به آنچه در دست های اوست محتاج است کافر است. مردم محتاج این هستند.»
راه های متعددی برای عرض محبت به امام زمان (عج) وجود دارد که علاوه بر ثواب آن، سبب برکت مال و اموال آدمی نیز می شود. صله مالی به امام زمان(عج) از طریق کمک به هیات های مذهبی و افراشته نگاه داشتن پرچم عزاداری امام حسین(ع) نه تنها سبب رستگاری اخروی و اجر معنوی است، بلکه با توجه به متن آیه و احادیث می توان متوجه شد که برکت و فزونی در مال وی نیز به وجود خواهد آمد.
در دنیا ی مجازی اینترنت و شبکه های اجتماعی مانند فیس بوک گاه تعظیم شعائری مانند صرف کردن هزینه برای ساخت گنبد و بارگاه برای ائمه با این استدلال بی پایه که به جای حج رفتن یا کمک به ساختن ضریح یا کمک به هیات ها پول خود را صرف کمک به ایتام و فقرا کنید، مورد تمسخر قرار می گیرد و این مقایسه بی پایه و اساس مغلطه ای است که بزرگداشت شعائر اسلامی را مورد هجمه قرار داده است.
هجمه به شعائر حسینی در شبکه های اجتماعی
آری؛ کمک کردن به ایتام و فقرا از جمله وظایف اصلی و بنیادین در مذهب تشیع است تا آنجا که در سخنان پیامبر اکرم (ص) کسی که سیر بخابد و همسایه وی گرسنه باشد مسلمان نیست. اما نکته قابل تامل آن است که مقایسه کردن این دو مورد، مغلطه‌ای بیش نیست؛ چراکه تعظیم شعائر حسینی نه تنها از وظایف اصلی شیعه در حکم یاری کردن اهل بیت است، بلکه بزرگداشت این شعائر سبب پابرجا ماندن ارزش های اخلاقی و اعتقادی جامعه می شود تا آنجا که جوانان را در جامعه از بسیاری از آسیب ها مصون نگه می دارد و عِرق مذهبی را در آنان پر رنگتر میکند.
بنابر این به نظر می رسد این شبهات که بر پایه کمک های انسانی به مستمندان شکل گرفته است محوری خبیثانه دارد که سعی میکند اصل و هویت شیعه را که ارج گذاشتن به مظاهر ولایت است از بین ببرد.
هیچ فرد عاقل و خردمندی که منصفانه به کارکرد هیات های مذهبی نگاه کند نمی تواند این حقیقت را انکار کند که مجالس عزای امام حسین (ع) مانند کشتی نجاتی است که بسیاری از غریق ها را نجات می دهد و سبب سعادتمندی دنیوی و اخروی می شود. بنابراین هرچند کمک به ایتام وظیفه شرعی و اخلاقی هر شیعه ای است، اما نمی توان بدین بهانه و با دست آویز قرار دادن این موضوع شعائر اسلامی را کم رنگ کرد.
بنابر این کمک مالی به هیات و بزرگداشت شعائر از جمله نذری دادن در ایام محرم و یا کمک به برپایی مجالس عزای اهل بیت یکی از مصادیق صله به اهل بیت است که سبب برکت در مال و فزونی آن نیز می شود.
پی‌نوشت‌ها:
1.ابن بابویه، محمد بن على، ترجمه من لا یحضره الفقیه - ج3 ؛ ص520 تهران، چاپ: اول، 1367ش.
2. فرهنگ ابجدى - متن ؛ ص987تهران، چاپ: دوم، 1375ش
3.کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی (ط - الإسلامیة) - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق.
4. همان
تعداد نظرات: ۸
ارسال نظرات
يادداشت از اين جهت که توانسته است با محور جديدي با موضوع صله به امام در روايات و قرآن به اين شبهه پرداخته است قابل تقدير است.
و من الله توفيق
بعضي سايت ها گزارش هاي تفصيلي درباره نذري روز عاشورا منتشر کرده اند که سبب مورد تمسخر قرار گرفتن برخي شده است.اين گونه يادداشت ها با توجه به فضاي روز جامعه که برخي شبهات را مورد هدف قرار ميدهد بسيار مناسب است اما کافي نيست.
ما انسان ها پولمون رو خرج خيلي چيزها مي کنيم. خرج شکم، خرج لباس، خرج ماشين، خرج منزل، خرج فرزندان، حتي بسياري خرج پز دادن به اين و آن مي کنند. بسياري خرج خوش گذراني هاي پر هزينه مي کنند و ادعا مي کنند که مي بايست انسان بايد "شاد" باشد. بخش ناچيزي رو هم برخي خرج ايتام و نيازمندان مي کنند و از آن کمتر را خرج بزرگ داشت شعائر اهل بيت. حال از ميان اين همه خرج چرا بايد سهم شعائر را کم کرد و به ايتام و نيازمندان افزود؟ آيا اين چيزي جز غرض ورزيست؟ خدا لعنت کند باعث و باني اين مغلطه ها را.
نويسنده محترم مقاله بسيار کاربردي و کاملي نوشته اند و نتيجه گيري خوبي هم انجام داده اند، اما فکر ميکنم در انتهاي مقاله بايد بيشتر اين موضوع توضيح داده ميشد که:
در دين شيعه يکي از موضوعات بسيار بسيار مهم که هميشه شيعيان در اون زمينه مورد بازخواست هستن، رسيدگي به فقرا و ضعفا هستش. ولي نبايد اين موضوع رو جايگزين صله به امام که اون هم موضوع بسيار مورد تاکيدي هستش کرد. يعني اين دو موضوع با هم موازي هشتند و منافاتي ندارند. نبايد از يکي کاست و به ديگري افزود. بلکه بايد براي هر دو مايه گذاشت. موضوع مهم اينه.
با تشکر مجدد
ميخوام بگم نبايد به هيئات و مراسم و ... (کلا صله به امام) کمک نکرد و به جاش به فقرا کمک کرد. بلکه هر کدوم سر جاي خودش. البته مسلما صله به امام که جنبه اعتقادي داره مهمتره و اصل تره و حتي پايه و توفيق و برکت ساير اعمال مثل کمک به فقرا ميشه.