تحلیل اجتماعی پاسخ رهبر معظم انقلاب به توافقنامه ژنو

به گزارش گروه فضای مجازی «خبرگزاری دانشجو» در وبلاگ مسیر ولایت آمده است؛ نقش ولایت فقیه در حفظ سرمایه اجتماعی تنها به ابعاد امیدآفرینی و اطمینان سازی محدود نمی‌شود بلکه تکیه ایشان بر «استحکام درونی» و تأکید بر «ایستادگی بر حفظ حقوق ملی» در سیاست داخلی – نظیر فتنه 88- و در صحنه سیاست خارجی و مذاکرات هسته‌ای نیز بعدی دیگر از نقش بی‌بدیل ولایت فقیه را در فروکش نمودن التهابات سیاسی و اجتماعی نشان می‌دهد که به نوبه خود در «تقویت اعتماد به نفس جمعی» بعنوان بحثی مهم در سرمایه اجتماعی محسوب می‌شود.
 

1- «ولایت فقیه» در نظام سیاسی مردم سالاری دینی نهادی است که از سویی متضمن «پیوستگی نهادهای سیاسی» است و از سویی دیگر و در ابعاد اجتماعی تضمین کننده «پیوستگی شبکه اجتماعی» است و از این ره آورد «اطمینان»، «اعتماد» و «امید» را به لایه‌های اجتماعی تزریق می‌کند.

 2-تصمیم گیران حاکمیتی همواره با «درک مطالبات اجتماعی» می‌توانند بر استحکام سرمایه اجتماعی بیفزایند. هر چند که از نظر آن‌ها جمع بندی طیفی از نیروهای سیاسی و بخشی از جامعه با واقعیت‌های موجود گاهی مطابقت و همخوانی کامل را نداشته باشد. از این رو نقش دشوار مدیریت کلان سیاسی کشور وقتی روشن می‌شود که ولایت فقیه می‌تواند با اصالت بخشی به «واقعیات اصلی» و توجه به «واقعیات ظاهری» از سویی درک جامعه از واقعیات را به «رسمیّت» شناخته و از سویی دیگر در جهت «اعتلای» آن بکوشد.

همراهی رهبرمعظم انقلاب با درک جامعه از واقعیات در طول سالهای رهبری ایشان، همواره بر نفوذ اجتماعی ولایت فقیه موثر بوده و تحلیل‌های ایشان از واقعیات بدون بهره گیری از «شتاب زدگی» و «تحمیل نظر» همراه با «متانت» و «صبر» امام گونه به لایه‌های عمیق جامعه منتقل می‌شود. از این فرآیند می‌توان به «خیرخواهی» ولایت فقیه تعبیر نمود که تبلوری از نظام شجره‌ای امامت و ولایت می‌باشد؛ «انا غیر مهملین لمراعاتکم و لا ناسین لذکرکم». بدیهی است پیکره ولی فقیه در این فرآیند متحمل «فشار»‌هایی می‌گردد که آن نیز میراثی از ولایت ائمه (علیهم السلام) محسوب می‌شود؛ «انی لامان لأهل الأرض کما أن النجوم أمان لأهل السماء.». (1) و (2)

3-سرمایه اجتماعی در مقایسه با سرمایه‌های دیگر یک ملت، اعم از سرمایه‌های فیزیکی و ساختاری جامعه برتری «ذاتی» دارد چرا که‌گاه ممکن است ملتی به پیشرفت‌های چشم گیری در عرصه‌های علمی و اقتصادی دست یابد اما بدلیل عدم درک درست از این موفقیت‌ها با کاهش سرمایه اجتماعی مواجه گردد. ولایت فقیه در نظام سیاسی جمهوری اسلامی همواره توانسته است در متوازن سازی درک جامعه از واقعیات و آرمان‌ها نقشی بی‌بدیل ایفا نماید. از این رو رهبر معظم انقلاب علیرغم عدم خوش بینی به مذاکرات، در طول چند ماه گذشته بر اعتماد به تیم مذاکره کننده ایرانی تأکید نموده و در اقدامی هوشمندانه و سریعاً در پاسخ به نامه رئیس جمهور، موفقیت تیم دیپلماسی را در توافقنامه ژنو تبریک گفتند. این اقدام مهم علاوه بر آنکه در ابعاد اجتماعی تقویت کننده حس اعتماد و اطمینان بوده، نشان می‌دهد رهبری نظام در بعد سیاسی نیز تاکید بر حاکمیت یگانه در کشور دارد.

4-در سالهای اخیر کشور با رشد خیره کننده‌ای پیشرفت نموده است که گزارش‌ها و اظهارنظرهای افراد و سازمان‌های بین المللی نیر موید آن می‌باشد. برای انتقال این واقعیات به طیفی از نیروهای سیاسی و بخشی از جامعه لازمست «فرصت» مقایسه و تجزیه و تحلیل داده شود. اگر چه ممکن است روند پیشرفت مبتنی بر تکیه بر ساختار درونی نظام با اخلال‌هایی همراه گردد اما از دستاوردهای بزرگ این «فرصت» آنست که «ارزش پیشرفت» سالهای اخیر و برتری گفتمان «مقاومت» در لایه اجتماعی «تثبیت» می‌شود. از این رو دوره‌ای که اکنون در آن هستیم و پس از انتخابات خرداد 92 فراهم شده است را می‌توان به «دوره تثبیت اجتماعی» پیشرفت‌های هشت سال گذشته نام گذاری نمود و در این دوره نیز همچون هشت سال گذشته، ولایت فقیه نقشی راهبردی و بی‌بدیل را ایفا می‌نماید. قطعاً پس از این دوره شاهد تحولات اجتماعی بزرگی خواهیم بود که موجبات افزایش تجربه فکری ملت ایران را فراهم خواهد آورد.

5-از ملزومات «دوره تثبیت» پیشرفت‌های هشت سال اخیر، «همگرایی و همدلی» نیروهای سیاسی کشور در مقابل جبهه سیاسی دشمنان ایران است که پاسخ رهبر معظم انقلاب به نامه رئیس جمهور محترم، این زمینه را فراهم آورده است. همانطور که در چند ماه گذشته تأکید ایشان بر اعتماد به دولت و تیم مذاکره کننده تاحدی زمینه ساز این اطمینان سازی بوده است. همچنین در سطحی دیگر رهبر معظم انقلاب در چند ماه اخیر بدنبال افزایش مولفه‌های انقلابی دولت در سیاست خارجی و درک دولت بر لزوم ایستادگی در برابر فشارهای دشمن بوده‌اند که در نامه اخیر نیز مشهود بود. به عبارتی دیگر این اعتماد آفرینی چند سویه که شامل اعتماد در چهار سطح «رهبری –دولت»، «رهبری-بدنه اجتماعی منتقد به نظام»، «دولت-نیروهای سیاسی منتقد» و «دولت- بدنه اجتماعی منتقد به دولت» مختص مدیریت کلان ولایت فقیه در صحنه سیاسی و اجتماعی کشور است و در همین مدت کوتاه از عمر دولت یازدهم، جلوی مصادره دولت را برای برخی نیروهای ورشکسته سیاسی و مردود در فتنه 88 فراهم نموده است.

 (1) - امام مهدی-عجل الله تعالی فرجه الشریف احتجاج، ج2، ص323

 (2) - امام مهدی-عجل الله تعالی فرجه الشریف، کمال الدین، ج2، ص485، ح10 ; الغیبه، شیخ طوسی، ص292، ح247

انجمن دانش آموختگان ع. ا. دانشگاه تهران