انتقادات مو به مو از بند بند توافق‌نامه ژنو از زبان زیباکلام

به گزارش خبرنگار سیاسی «خبرگزاری دانشجو»، سعید زیباکلام استاد دانشگاه تهران در نشست شهدای هسته‌ای در دانشگاه تهران که عصر امروز برگزار شد با قرائت بندهایی از توافق‌نامه ژنو به انتقاد از آن پرداخت و با انتقاد از حسن روحانی مبنی بر اینکه چرا عده‌ای از بی‌سوادها درباره توافق‌نامه ژنو صحبت می‌کنند برخی از مهمترین اظهاراتی که طی سه ماه گذشته توسط مقامات دولت بیان شده پرداخت و گفت: آنچنان تعمل‌برانگیز است که ارائه بند بند توافق‌نامه را اجتناب‌ناپذیر می‌کند که اکنون به بیان برخی از بندهای توافق‌نامه می‌پردازم:

 

1-تمام ذخایر اورانیوم بیست درصد غنی شده از بین می‌رود. 2-غنی سازی بالای پنج درصد در تمام مراکز هسته‌ای ایران به صورت کامل و برای همیشه متوقف و تعطیل می‌شود. 3-اورانیوم غنی شده تا پنج درصد در شش ماه مورد نظر تماما به اکسید اورانیوم تبدیل می شود. 4-غنی سازی توسط سانتیرفیوژهای نصب اما فعال نشده منتفی می شود. 5-نصب و فعال سازی سانتیریفیوژ جدید منتفی می شود. 6-افزایش ظرفیت غنی سازی در تمام مراکز هسته‌ای ایران منتفی می شود. 7-راکتور اراک راه اندازی نمی‌شود سوخت یا آب سنگین به سایت راکتور حمل نمی‌شود سوخت بیشتری برای این راکتور تولید نمی‌شود و قطعات باقی مانده راکتور نصب نمی‌شود در واقع جان کلام اینکه راکتور اراک آماده برای برچیدن و تخریب کامل می‌شود. 8-هیچ تاسیساتی برای غنی سازی ایجاد نمی‌شود. 9- هر گونه فعالیت‌های تحقیق و توسعه که زمینه‌ساز یا مرتبط با انباشت اورانیوم غنی شده باشد متوقف می‌شود. 10-تولید سانتریوفیوژ متوقف می شود مگر جهت جایگزینی سانتیریفیوژهای معیوب. 11-باز فراوری و یا ساخت تاسیسات برای باز فراروی تعطیل می‌شود. 12- اطلاعات و بازرسی‌های بی‌سابقه و بی‌کران نه فقط درباره نطنز و فردو که شامل راکتور اراک کارگاه‌های ساخت سانتیریفیوژها ساخت چرخنده‌های سانتیرفیوژها انبار کردن سانتریفیوژها و چرخنده‌ها معادن اورانیوم کارخانجات نورد اورانیوم و منبع هر گونه مواد یا قطعه مرتبط باید به صورت کامل فراهم شود.

 

زیباکلام ابراز داشت: درباره آخرین بند خوب است بدانیم اوباما درمرکز سابان در پاسخ به سوالی درباره چیستی تضمین نساختن سلاح هسته‌ای توسط ایران با توجه به اینکه روسای جمهور سابق آمریکا درباره پاکستان و کره شمالی نیز گفته بودند آنها سلاح هسته‌ای نخواهند ساخت می‌گویند هیچ تضمین بنیادینی وجود ندارد اما ما امکانات رصدی و نظارتی بی‌سابقه‌ای را طراحی کرده‌ایم که تعهدات و قول‌های ایران را در شش ماه آینده به دقت مورد راستی آزمایی قرار خواهد داد اوباما راست می گوید و برای خوش کردن دل صهیونیست‌های قسم خورده حاضر در آن برنامه به آنها دروغ نمی‌گوید دسترسی روزانه بازرسان آژانس به یقین در طول تاریخ آژانس بی‌همتاست به راستی چنین نظارتی در طول تاریخ بر هیچ کشور مستقلی تحمیل نشده است و امیدواریم این جمع‌بندی زمینه را برای پاسخگویی به پاره‌ای از سوالات فراهم کند.

 

این استاد دانشگاه تهران ادامه داد: آیا می‌توانیم مدعی شویم همان طور که رئیس جمهور مدعی شده است که در نتیجه این ابتکار هسته‌ای قدرت‌های بزرگ به این نتیجه رسیده‌اند که تحریم و فشار راه به جایی نخواهد برد و راهی جز احترام متقابل و مذاکره عزتمندانه وجود ندارد آیا این سخن راست است که فرزندان انقلابی توانستند حقانیت ملت ایران در فعالیت‌های هسته‌ای را در صحنه بین‌المللی اثبات کنند آیا به راستی همه اصول و خطوط قرمز نظام در این مذاکرات رعایت شده است آیا سخن آیا ظریف در سه آذر 92 راست است که براساس این توافق ساختار برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران به صورت کامل حفظ می‌شود همچنین آیا سخن ظریف در 27 آذر 92 راست است که ساختمان برنامه هسته‌ای ما حفظ شده است در ادامه آیا سخن آقای نوبخت معاون رئیس جمهور در برنامه دیروزامروز فردا راست است که ما در مذاکرات ژنو برنده بودیم و چیزی را از دست ندادیم.

 

زیباکلام در ادامه با بیان اینکه شایسته است به اقدامات داوطلبانه آمریکا و متحدان اروپایی‌اش بپردازیم و ملاحظه کنیم که آیا به راستی ساختمان تحریم‌ها ترک برداشته است تصریح کرد: ‌»تلاش ها جهت کاهش بیشتر فروش نفت خام ایران مکث شود به صورتی که مشتریان موجود بتوانند میانگین موجود نفت خام را خریداری کنند امکان بازگشت مقدار توافق شده‌ای از درآمدهای نفتی که در خارج مسدود شده است فراهم شود برای این قبیل فروش نفت تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکا بر خدمات بیمه‌ای و حمل و نقل مربوطه تعلیق می‌شود» ملاحظه می شود که در اینجا تلاش های بیشتر برای کاهش است که مکث می‌شود و این یعنی میزان تحریم‌های فروش نفت کماکان به قوت سابق و موجود خود باقی خواهد ماند آنچه با مکث و نه توقف یا برچیدن سازوکارها مواجه می‌شود تلاش‌های هر چه بیشتر برای گسترش تور تحریم برای فروش نفت خام ایران است به علاوه ایران نمی‌تواند نه مشتریان موجود خود را که به هر حال توانسته بودند از تور تحریم آمریکا حذر کنند تغییر دهد و نه می‌تواند میزان فروش نفت خام خود به همین خریداران را افزایش دهد آیا دیده می‌شود که این نخستین و ظاهرا بزرگترین اقدام آمریکا و متحدان اروپایی است به نحوی مصداق ضرب المثل روغن ریخته را نذر امامزاده کردن است؟ پر واضح است که اگر آمریکا و متحدانش می‌توانستند مشتریان موجود ایران را به صید تور تحریم‌های نفتی کنند بدون هیچ تعللی این کار را انجام می‌دادند و بر فشار بر این می‌‌افزودند.

 

وی در ادامه افزود:‌ در این گام نخست آمریکایی‌ها بسیار هوشمندانه دست از چیزی برداشتند که احتمال داشت در آینده و با تلاش‌های بسیار همچنین صرف هزینه‌هایی در اختیار داشته باشند در اینجا یک سوال مبنایی باقی می‌ماند ایران به راستی چگونه می‌تواند مکث آمریکا و متحدان اروپایی‌اش را راستی آزمایی کنند آیا اساسا امکان راستی آزمایی در این زمینه وجود دارد 2- تعلیق تحریم‌ها شامل صادرات پتروشیمی ایران طلا و فلزات گرانبها می‌شود ضمن استغسار از افراد و برخی از شخصیت‌های مطلع فعال در مذاکرات شورای امنیت ملی آشکار شد که در این زمینه‌ها مشکل خاص و حادی ابدا وجود نداشته است 3- اینکه تحریم‌های آمریکا بر صنعت خودرو ایران از جمله تحریم بر خدمات مربوطه تعلیق می‌شود جای تامل است آیا مراد از این بند فراهم کردن زمینه صادرات خودوری آمریکایی به ایران است یا نوعی همکاری با صنعت خودروسازی با توجه به موضع‌گیری‌های منظم و پایدار آمریکا نسبت به انقلاب اسلامی ایران آیا می‌توان تصور کرد که این تعلیق تحریم جهت همکاری صنایع خودروسازی دو کشور صورت بگیرد؟ آیا تعلیق این تحرم موجب گشایشی در اقتصاد ایران خواهد شد و یا در صنعت خودروسازی به شدت مسئله‌دار آمریکا؟

 

زیباکلام در ادامه گفت: چهارمین نکته «مجاز کردن تدارک و نصب قطعات یدکی در ایران برای ایمنی پرواز هواپیماهای کشوری و خدمات مربوطه مجاز کردن بازرسی و تعمیرات در ایران» این بند پاورقی درخور تاملی دارد این تعلیق تحریم می‌تواند علاوه بر ایران ایر شامل هر شرکت هواپیمایی مشخص نشده‌ای شود این مشخص نشدگی چه دلایلی دارد؟ در عمل قرار است چه اتفاقی بیفتد آیا اطلاعات حاصل از این بازرسی‌ها و تعمیرات بعدها به کار تحریم هر چه دقیق‌تر و موثرتر در این زمینه نمی‌آید و برخی از سرنخ‌های پنهان ما که سال‌هاست با مشقت و زبردستی توانسته‌ایم برخی از قطعات هواپیماهای مسافربری را تهیه کنند بر ملا نمی‌کند؟

 

وی با اشاره به بند5 مبنی بر اینکه هیچ تحریم جدید مرتبط با هسته‌ای توسط شورای امنیت سازمان ملل انجام نخواهد شد ابراز داشت: آیا با این بند ایران به تلویح قطعنامه‌های تحریمی سابق شورای امنیت را که سابقا و مستمرا غیرقانونی و فاقد وجاهت حقوقی اعلام کرده بود نپذیرفته است؟ نکته 6 هیچ تحریم جدید مرتبط با هسته‌ای توسط اتحادیه اروپا انجام نخواهد شد 7- دولت آمریکا متناسب با وظایف مربوطه رئیس جمهور و کنگره از تحمیل تحریم‌های جدید مرتبط با هسته‌ای خودداری خواهد کرد این سه بند پنج و شش و هفت فوق العاده مهم و مبنایی است اگر می‌خواهیم فروپاشی یا ترک برداشتن ساختار یا رژیم تحریم‌ها را با شفافیت هر چه تمام‌تر ببینیم باید قدری بر این سه بند تامل کنیم دو نکته به ظرافت و تدبیر تمام توسط آمریکائیان در هر سه بند درج گردیده و آنها عبارتست از قید «جدید» و قید «مرتبط هسته‌ای» که این دو قید در هر سه بند تکرار شده است این سه بند می گوید که اولا شورای امنیت اتحادیه اروپا و دولت آمریکا هیچ تحریم جدیدی وضع و اجرا نخواهند کرد و ثانیا این هر سه مجموعه از تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای خودداری خواهند کرد.

 

این استاد دانشگاه تهران ادامه داد: دلایل قید «جدید» این است که تمام تحریم‌های سابق و موجود شورای امنیت اتحادیه اروپا و دولت آمریکا به قوت تمام سر جای خود باقی خواهند ماند و دلایل ژرف و بنیان‌کن مرتبط با هسته‌ای هم این است که راه برای وضع و اجرای هر گونه تحریم مرتبط با غیر هسته‌ای بیشتر و گسترد‌ه‌تر را کاملا گشوده می گذارد و این یعنی هر سه نهاد می‌توانند از این به بعد به هر بهانه‌ای هر تحریم دیگری را بر ایران تحمیل کنند.

 

وی در ادامه گفت:‌ اگر از خود سوال کنید تفکیک یا تمیز مرتبط با هسته‌ای و غیر هسته‌ای را چه کسی می‌تواند احراز و در عمل اعمال کند؟ اگر می‌خواهیم بدانیم این موشکافی دقیقا چه دلایلی دارد خوب است به سخن هوشمندانه وندی شرمن گوش فرا دهیم هنگامی که کنگره آمریکا 17 شرکت کشتی‌رانی ایرانی و شرکت‌های مرتبط با آن را تنها چند روز پس از توافق‌نامه ژنو تحریم کرد بلافاصله گفت این تحریم‌ها هیچ ربطی به برنامه‌ هسته‌ای ایران ندارد آیا روشن نیست که در این زمینه ایران به لحاظ حقوقی هیچ اقدامی نمی‌تواند صورت ببخشد و به علاوه آیا بر متخصصان فوق‌العاده زبده و زبردست مذاکره‌کننده ایرانی روشن نیست که با پذیرش این تدبیر سزاوار تحسین آمریکائیان قرار می‌گیرند دولت ایران در کمال بی‌تدبیری جای هیچ اقدامی در قبال تحریم‌های آن سه نهاد برای خود باقی نگذاشته است.

 

سعید زیباکلام خاطر نشان کرد: آیا سخن آقای ظریف در تاریخ سه آذر 92 راست است که «تحریم نفتی ایران متوقف می‌شود و درآمدهای نفتی آزاد خواهد شد؟» آیا این سخن آقای روحانی صحیح است که «رژیم تحریم ترک برداشته است» همچنین سخن ظریف در 27 آذردرست است که براساس توافق‌نامه ژنو همه تحریم‌های شورای امنیت و تحریم‌های دو جانبه و چند جانبه برداشته خواهد شد 8- ایجاد یک کانال مالی جهت تسهیل تجارت بشردوستانه برای نیازهای داخلی ایران با استفاده از عواید نفتی مسدود شده در خارج. تجارت بشردوستانه به گونه‌ای تعریف می‌شود که شامل مواد غذایی محصولات کشاورزی دارو ادوات پزشکی ایجاد شده در خارج از ایران می‌شود این کانال شامل بانک‌های خارجی معین شده و بانک‌های ایرانی نامعینی است که هنگام ایجاد کانال مشخص خواهد شد.

 

وی ادامه داد: اینکه بدانیم چه میزان تدبیر و مهارت از سوی مذاکره‌کنندگان ایران به کار رفته خوب است سخنان جان کری را مورد توجه قرار دهیم او در اطلاع رسانی مطبوعاتی‌اش بعد از توافق‌نامه ژنو در روز 24 نوامبر 2013 اظهار می‌کند ما همچنین تراکنش‌های بشردوستانه‌ای را فراهم می‌کنیم که از پیش قوانین آمریکا اجازه داده است هیچ چیزی تغییر نمی‌کند در واقع قوانین تحریم به صورت مشخص کمک‌های بشردوستانه را معاف می‌کند بنابراین این کانال هیچ منبع مالی جدیدی را برای ایران فراهم نخواهد کرد تقریبا عین همین عبارت در برگه اطلاعاتی منتشر شده توسط دفتر دبیر رسانه‌ای کاخ سفید مورخه 23 نوامبر 2013 ذکر شده است با توجه به اینکه تراکنش‌های بشردوستانه معاف از قانون تحریم‌ها بوده است آیا ملاحظه می شود که تیم مذاکره کننده ایران چه میزان دقت و ظرافت حرفه‌ای در مذاکرات اعمال کرده‌ است؟!

 

این استاد دانشگاه تهران ابراز داشت: توافق‌نامه دارای چهار بخش است شامل دیباچه اقدامات داوطلبانه ایران اروپا و آمریکا به عنوان بخش دوم و سوم و بخش چهارم راهبردی که در واقع خطوط و مواضع کلی گام نهایی را ترسیم می‌کند بخش چهار تحت عنوان اجزای گام نهایی راه حل جامع دارای هفت بند و یک پاورقی بسیار مهم و مبنایی است که به تحلیل آن می‌پردازیم نخست "نسبت به گام نهایی و هر گام در این میان اصل مبنایی که «هیچ چیز توافق نشده تا بر سر همه چیز توافق شود» حاکم است" این پاورقی ظاهرا ناقابل و بدون تبعات ریز و درشت چه پیامدهایی می‌تواند داشته باشد این اصل خیلی ساده می‌گویدچنانچه بر سر موضوعی در مرحله راه‌حل جامع توافقی صورت نگیرد به معنای این خواهد بود که توافق بر سر موارد دیگر از جمله موارد توافق شده در گام اول همان توافق‌نامه سوم آذر 92 منتفی خواهد شد امکان دارد به نظر برسد که با توجه به اینکه این اصل به نحو متوازن یا متعادلی بیان شده برای هر دو طرف تبعات یکسانی را در پی خواهد داشت اما متاسفانه این طور نیست زیرا اجزای توافق شده در گام اول ابدا یکسان نیست که در صورت عدم توافق بر سر هر یک از اجزا و بندهای گام نهایی پیامدهای یکسانی را برای هر دو طرف به بار آورد.

 

زیباکلام ادامه داد: همان گونه که ذیل بخش رصدهای گسترده شده با دسترسی بی‌کران اطلاعاتی ملاحظه کردید ایران چهار بند را متعهد شده است که بند اول به تنهایی ایران را موظف می‌کند اطلاعات وسیعی درباره برنامه‌های ایران برای تاسیسات هسته‌ای، درباره هر یک از ساختمان‌ها در مراکز هسته‌ای درباره مقیاس عملیات هر یک ازمکان‌هایی که سهمی در فعالیت هسته ای دارند درباره معادن اورانیوم و نیز کارخانجات نورد اورانیوم در هر جای کشور و بالاخره درباره منبع تمام مواد مورد استفاده در اختیار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در واقع در اختیار آمریکا و متعهدان اروپایی اسرائیلی و عربی آن قرار دهد و ضمنا قید شده که تمام این اطلاعات باید ظرف سه ماه در اختیار آژانس گذاشته شود.

 

این استاد دانشگاه تهران ادامه داد: اینکه تصور کنید پس از گذشت سه ماه در مورد راکتور بسیار مهم اراک که برای آمریکا و اسرائیل از بیخ غیر قابل قبول است وزارت خارجه ایران بنا به ملاحظاتی از جمله فشار افکار عمومی با آمریکا بر سر نحوه یا چگونگی عقیم سازی یا برچیدن کامل راکتور اراک به توافق نرسد در اینجا است که آن پاورقی ظاهرا ناقابل قابلیت و ثمرات سنگین خود را بی سر و صدا آشکار می‌کند در آن هنگام توافق‌نامه ژنو خیلی ساده بی‌اعتبار و منتفی می‌شود اما در آن زمان ما و آمریکایی‌ها در چه شرایطی قرار داریم؟ ما با احتساب تنها یکی از بندهای چهارگانه جهت دسترسی بی‌کران و بی‌سابقه طول تاریخ اطلاعات فوق‌العاده راهبردی صنعتی امنیتی خود در زمینه معادن اورانیوم کارخانجات نورد اورانیوم تاسیسات هسته‌ای و هر گونه تاسیسات یا کارگاه‌های مرتبط با هسته ای را تقدیم آمریکا کرده‌ایم و حال آنکه آمریکا چنانچه تمام بندهای اقدامات داوطلبانه‌اش را لحاظ کنیم تنها اجازه داده بخشی از مبلغ محرمانه توافق شده به ایران داده شود.

 

وی در ادامه خاطر نشان کرد: یک یا دو قسط از 2/4 میلیارد دلار! تعدادی از قطعات هواپیماهای کشوری وتحویل و تعویض شود احتمالا مقداری طلا و فلزات گرانبها توسط ایران صادر یا وارد شود مقداری پتروشیمی که در حال همچنان دچار مشکلات تحریمی نبوده صادر شود و بالاخره مقداری خودروی آمریکایی از بازار آمریکا وارد بازار مصرف ایران شود.

 

زیباکلام در ادامه ابزار داشت: ما اطلاعاتی را داده‌ایم که به هیچ وجه برگشت‌پذیر نیست و تا سال‌های سال بر مذاکرات معاملات و توافقات سیاسی اقتصادی سایه افکنده است در مقابل آمریکا بخش کوچکی از عوایدفروش نفت ما در این شش ماه را به صورت اقساطی به ما داده و مکثی در تلاش‌های بیشتر برای گسترش تور تحریم فروش نفت را اعمال کرده است مکثی که هر لحظه می‌تواند مرتفع کند و کاملا برگشت‌پذیر است بدون اینکه کمترین هزینه‌ای را بر آمریکا و هم‌پیمانانش تحمیل کند حال بااین شرایط مشکل می‌توان تصور کرد کسی میزان نابرابری گسترده در توافق نامه ژنو و ناعادلانه بودن آن و میزان بی تدبیری نمایندگان دولت را نبیند.

 

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: وزیر امور خارجه ایران بعد از انعقاد توافق‌نامه بیان کرد که حق غنی‌سازی ایران به رسمیت شناخته شده است اما در جواب وزیر امور خارجه از به رسمیت شناخته نشدن حق ایران سخن گفت مجددا ظریف اعلام کرد که این حق در دو جای توافق‌نامه آمده است اما جان کری می‌گوید هیچ حق غنی‌سازی برای ایران وجود ندارد در ادامه ظریف عنوان می‌کند این حق در توافق‌نامه قید شده حال آمریکایی‌ها می‌خواهند بپذیرند یا نپذیرند اما باید بگوییم که تنها جایی که حق غنی‌سازی مطرح می‌شود سطر هشت دیباچه توافق‌نامه است که آن هم از حق غنی‌سازی ایران سخنی بیان نشده است در این توافق‌نامه باید بیان شود که نیازهای عملی را چه کسی تامین می‌کند؟! به نظر می‌رسد ملت ایران نامحرم است اما آمریکایی‌ها از آذر ماه در حال بحث درباره نیازهای عملی ایرانیان هستند در این توافق‌نامه بیان شده که نظام ایران محدودیت توافق را تعیین نمی‌کند و گستره برنامه‌های سطح غنی‌سازی باید با توافق صورت گیرد و به نظر می‌رسد باید برای هر چیز از جمله حاکمیت ملی توافق کنیم پس در این شرایط استقلال و حاکمیت ملی ما کجا است.

 

وی در پایان ابراز داشت: آرزو می‌کنم تمام مراکز هسته‌ای ما از جمله تهران اراک نطنز فردو با خاک یکسان شود اما من فقط نگران انقلاب اسلامی هستم و در این رابطه دعا می‌کنم خداوند راستگویان را موفق کند و دروغگویان را اگر قابل هدایت هستند هدایت کند وگرنه آنان را رسوا نماید.