آیا می‌توان مقر سازمان ملل را از آمریکا خارج کرد؟

به گزارش گروه فضای مجازی «خبرگزاری دانشجو»، طی یادداشتی با عنوان «حقوق بین‌الملل و ضرورت تغییر مقر دائمی سازمان ملل» در روزنامه «وطن امروز» آمده است:

 1- ماجرای عدم صدور روادید برای نماینده دائم ایران در سازمان ملل ازسوی دولت آمریکا که عملا حکایت از مواضع خصمانه آن دولت علیه ملت ایران دارد در عین حال که نقض آشکار معاهدات بین‌الملل است، بار دیگر نشان داد برخلاف تصور باطل برخی خواص ساده‌اندیش داخلی، دولت آمریکا در هر فرصت ممکن از ابراز دشمنی با ملت ایران کوتاهی نخواهد ورزید. خوشبینی به متن یکسری توافقات مساله‌دار هسته‌ای با دولت تروریست آمریکا که اساسا در حوزه تامین منافع ملی ملت ایران ایرادات جدی بر آن وارد است، عین ساده‌اندیشی سیاسی یا وادادگی بیگانه‌پرستانه است.

2- در دو دهه اخیر و باتوجه به خوی استکباری دولت آمریکا در مواجهه با ملل مستقل و مخدوش کردن فراگیر هویت بین‌المللی سازمان ملل توسط آن دولت، باردیگر ضرورت طرح پیگیری انتقال مقر دائمی سازمان ملل متحد از خاک آمریکا‌ توسط مجامع بین‌المللی کاملا عیان شده است. بررسی متون حقوقی و معاهدات دوجانبه منعقده میان سازمان ملل با دولت آمریکا نشان می‌دهد آن کشور تحت هیچ شرایطی مجاز به کمترین مداخله خارج از مقررات در امور جاری سازمان ملل یا سنگ‌اندازی در مقابل هیات‌های اعزامی سایر کشورها به سازمان ملل نیست.

3- در حال حاضر ضرورت دارد سازمان ملل فارغ از پیگیری‌های قضایی جمهوری اسلامی ایران با طرح یک شکوائیه حقوقی و اتخاذ مواضع قاطع رأسا از هویت بین‌المللی این سازمان دفاع محکم کند. واضح است این سازمان باید در گام‌های تکمیلی و البته در متن سازوکارهای حقوقی و در چارچوب معاهدات منعقده فیمابین نسبت به محدودسازی اقدامات غیرقانونی دولت آمریکا عملا وارد میدان شود و این موضوع مهم را در مجمع عمومی سازمان مطرح و تصمیمات جمعی راهگشا اتخاذ کند. ضرورت مقابله جدی با رفتارهای غیردیپلماتیک آمریکایی‌ها و پیشگیری از امتداد این اعمال اساسا اهمیت موضوع راهبردی تغییر محل استقرار دائمی سازمان ملل را دوچندان می‌کند.

4- توجه حقوقی به ساختار، اهداف، جایگاه، میزان و در نهایت قلمرو اثرگذاری‏ سازمان ملل در عرصه تعاملات بین‌المللی و همچنین موازین مصرح قانونی عمیقا مبین آن است که بی‌توجهی دولت‌ها به مداخله غیرقانونی دولت آمریکا در امور جاری این سازمان آن هم به بهانه میزبانی یا وجود مقر سازمانی‏ بین‌المللی در خاک آن کشور، ارتباط مستقیمی با مخدوش شدن عینی استقلال این نهاد بین‌المللی دارد. این بی‌توجهی عملا زمینه ایجاد اخلال هوشمندانه در مسیر فعالیت‌های منشوری آن توسط یک کشور قدرتمند را در پی دارد. در حقیقت استمرار این روند یا مبدل شدن تدریجی این زیاده‌خواهی غیرقانونی دولت آمریکا به یک رویه جاری، حیات بین‌الملل را با آسیب‌های جدی مواجه می‌کند. از سوی دیگر پذیرش این رفتار غیرحقوقی می‌تواند تدریجا اصالت سازمان ملل را که نهفته در اصول معینی از قبیل چندجانبه‏گرایی توأم با برابری و عدالت‏ به عنوان یک روش کارآمد برای حل مسالمت‌آمیز مسائل بین‌المللی است، زیر سوال برده و عینا صلح و امنیت جهانی را به شکلی پایدار تهدید کند.

5- ضرورت رعایت تعهدات‏ بین‌المللی نسبت به سازمان ملل توسط دولت میزبان یک موضوع بدیهی است که از همان روزهای نخستین تشکیل این سازمان مورد تاکید و پذیرش همه اعضا از جمله دولت آمریکا بوده است. ملاحظه اصول و مواد مختلف قراردادی شامل منشور ملل‌متحد، معاهدات 1961 و 1963 و 1975 وین، کنوانسیون 1946 و مهم‌تر از همه اصول 11 و 13 قرارداد مقر به روشنی موید آن است که نمایندگان کشورهای عضو از امتیازات و مصونیت‏های اختصاصی برای انجام‏ مستقل وظایف مرتبط با سازمان ملل‏ بهره‏مند هستند و هرگونه ایجاد محدودیت برای اعضای سازمان توسط دولت آمریکا غیرقانونی است.

6- قرارداد مقر که 26 ژوئن 1947 بین دولت آمریکا و سازمان ملل‏ متحد منعقد شده به‌طور مشخص و تفصیلی شامل قواعد مربوط به امتیازات و مصونیت‌های سازمان و نمایندگان‏ کشورهای عضو است. برای نمونه در فصل یازدهم‏ قرارداد مقر اشاره شده است مقامات فدرال، ایالتی یا محلی آمریکا نباید هیچ‏گونه موانعی برای‏ رفت‏وآمد اشخاص مسؤول به مقر سازمان ایجاد کنند. بند 1 این فصل نیز به وضوح نمایندگان اعضا یا مسؤولان سازمان ملل یا مؤسسات تخصصی تعریف شده در ماده 57 پاراگراف 2 منشور یا خانواده‏های نمایندگان و مسؤولان را جزو اشخاص مشمول آن فصل عنوان کرده است. روشن است عدم صدور روادید برای نماینده معرفی شده از سوی کشور‌ ما مشمول این ماده است که باید برخورد درخور شأن با این اقدام غیرقانونی آمریکا صورت گیرد.

7- در فصل‏ سیزدهم قرارداد مقر نیز به شکل معناداری تاکید شده قوانین لازم‌الاجرا درباره ورود بیگانگان به خاک آمریکا نباید به نحوی اعمال شود که به امتیازات‏ یادشده در فصل یازدهم لطمه وارد کند. در فصل 13 مقر آمده است قوانین و دستورالعمل‌های لازم‌الاجرا در آمریکا درباره ورود بیگانگان‏ نباید به نحوی اعمال شود که به امتیازات‏ مذکور در فصل یازدهم لطمه وارد کند و زمانی که‏ برای اشخاص یادشده در فصل 11 تقاضای ویزا شد بدون تأخیر و در فوری‏ترین وقت ممکن باید این امر صورت پذیرد.
این فصل به‌وضوح موید غیرقانونی بودن امتناع آمریکایی‌ها از صدور روادید برای نماینده ایران با توسل به قوانین جاری آن کشور درباره ورود بیگانگان به خاک آمریکا بوده و به شکلی زننده ناقض مبانی حقوق بین‌الملل است.

8- در خاتمه در پاسخ به پرسش «امکان حقوقی تغییر محل استقرار مقر دائمی سازمان ملل از خاک آمریکا» باید گفت از سال 1947 میلادی و براساس یک معاهده دوجانبه بین این سازمان و دولت آمریکا که موسوم به «معاهده مقر» است چنین امکانی با مکانیزم‌های اجرایی مربوط به شکلی دقیق پیش‌بینی شده است. معاهده مقر دارای 9 ماده و 28 بخش است و از بخش 22 تا 24 ماده 9 به موضوع انتقال مقر سازمان ملل اختصاص دارد و عملا هیچ منعی برای چنین انتقالی وجود ندارد. در واقع در شرایط فعلی برای انتقال مقر سازمان ملل از خاک آمریکا باید حداقل دوسوم اعضای سازمان از طریق رای‌گیری در رکن فراگیر این سازمان یعنی مجمع عمومی به انتقال مقر سازمان ملل از خاک آمریکا به کشور ثالث رای مثبت دهند. یعنی چنانچه همین امروز دوسوم اعضای سازمان ملل در مجمع عمومی به این تغییر رای مثبت بدهند این اتفاق صورت خواهد گرفت.