چرا زنان بیشتر از مردان عمر می​کنند؟

به گزارش گروه فضای مجازی« خبرگزاری دانشجو»، خانم‌ها معمولا چند سالی بیشتر از آقایان عمر می‌کنند و طول عمرشان به طور متوسط بیشتر از مردان است. به همین دلیل اگر کمی دقیق‌تر نگاه کنیم، در جامعه، خانم‌های مسنی را می‌بینیم که بدون حضور همسرشان زندگی می‌کنند و چند سالی پس از فوت همراه زندگی‌شان، به تنهایی مسیر حیات را طی می‌کنند.
 

متخصصان می گویند این شرایط در تمام کشورها با اندکی تفاوت، یکسان است و میزان مرگ و میر جنس مونث در سال های مختلف عمر، کمتر از مردان در همان سنین است. این موضوع تا آنجا پیش می رود که کارشناسان می گویند احتمال مرگ جنین پسر در رحم مادر نیز بیشتر از جنین دختر است و در میان نوزادان نارس و کم وزن هم دخترها با احتمال بیشتری زنده می مانند.

از طرف دیگر، حدود 90 درصد کسانی که به 110 سالگی می رسند و در مقایسه با عموم مردم طول عمر بیشتری دارند نیز خانم ها هستند؛ بنابراین به طور کلی می توان گفت متوسط طول عمر زن ها بیشتر از مردهاست و همین موضوع می تواند عاملی باشد برای افزایش تعداد زنان سالمند در مقایسه با مردانی که به دوره سالمندی می رسند. بر همین اساس در کشور ما نیز پدیده زنانه شدن سالخوردگی در حال رخ دادن است که این موضوع نیز حتما باید در تدوین سیاست های سالمندی مورد توجه مسئولان قرار گیرد.

دکتر علیرضا شریفی یزدی، جامعه شناس در گفت وگو با جام جم در این باره چنین توضیح می دهد: به طور متوسط، طول عمر خانم ها نسبت به آقایان بیشتر است و همین موضوع باعث می شود مردها زودتر از خانم ها فوت کنند.

در نتیجه طبیعی است که ترکیب جمعیت سالمندی از نظر جنسیتی به سمتی پیش برود که تعداد خانم های مسن در هر رده سنی در مقایسه با آقایان بیشتر باشد و این همان موضوع پدیده زنانه شدن سالمندی است. این جامعه شناس با اشاره به این مطلب ادامه می دهد: در تمام نقاط دنیا، متوسط طول عمر خانم ها بیشتر از آقایان است و این موضوع حتی در کشورهای پیشرفته نیز مشاهده می شود.

در کشور ما نیز چنین وضعی وجود دارد که به طور قطع می تواند در چگونگی ترکیب جمعیت تاثیرگذار باشد. دکتر شریفی یزدی برای روشن شدن مطلب، به آماری در این مورد اشاره می کند و می گوید: زمانی که در بدو تولد در هر سالی آمار گرفته می شود، در دنیا به ازای هر صد دختری که به دنیا می آیند، به طور متوسط 104 پسر متولد می شوند. به عبارت دیگر، تعداد جنس مذکر به ازای هر صد نفر هنگام تولد، چهار نفر بیشتر از خانم هاست. در پایان طول عمر متوسط یا همان امید به زندگی که در هر کشوری بنا بر شاخص ها متفاوت است، وقتی به این ارقام نگاه می کنیم، درمی یابیم به ازای هر صد خانم، 94 مرد زنده هستند. در کشور ما نیز این اعداد با چند نفر تفاوت، تقریبا به همین شکل است.

بنابراین به طور خلاصه می توان گفت تعداد مردها به دلیل این که متوسط طول عمرشان از خانم ها کمتر است، خود به خود در دوران سالمندی کاهش پیدا می کند و در نتیجه ترکیب جمعیت سالمند به سمت زنانه شدن پیش می رود.

عوامل موثر در افزایش طول عمر خانم ها

وقتی می گویند متوسط طول عمر خانم ها بیشتر از آقایان است، اولین سوالی که برای افراد مطرح می شود دلیل وجود چنین شرایطی است. آنها می خواهند بدانند چرا خانم ها بیشتر از آقایان عمر می کنند و عوامل موثر در افزایش طول عمرشان چیست. در حالی که گاهی به اشتباه تصور می شود خانم ها به دلیل ظاهر ظریف تر و روحیه لطیف ترشان، آسیب پذیرتر هستند و در نتیجه انتظار نمی رود از نظر آماری با چنین شرایطی مواجه شویم.

دکتر شریفی یزدی در این باره با اشاره به مسائل بیولوژیک می گوید: آن طور که مطالعات نشان داده است، به طور کلی خانم ها باوجود ظاهر ظریف تری که دارند، در برابر بیماری ها و مشکلات، هم از نظر جسمی و هم از نظر روحی و روانی از آقایان مقاوم تر هستند. در نتیجه طول عمر بیشتری دارند.

علاوه بر این، مشاغل و کارهای سخت هم در بیشتر نقاط دنیا از سوی مردها انجام می شود و به همین دلیل طبیعی است احتمال مرگ و میر آنها افزایش یابد. این جامعه شناس با بیان این مطلب یادآور می شود: مشاغل سخت و طاقت فرسا، فرسودگی جسمی و روانی بیشتری را به همراه دارد و در نتیجه به مرگ زودرس مردانی منجر می شود که به این کارها اشتغال دارند. از طرفی هم خطرات ناشی از شغل و حرفه، آقایان را بیشتر تهدید می کند، زیرا در برخی مشاغل، احتمال بروز خطرات و مرگ و میر افراد افزایش می یابد و در نتیجه باعث می شود مردها در معرض خطراتی قرار بگیرند که خانم ها با آن مواجه نیستند.

آقایانی که کارشان رانندگی در جاده هاست، کسانی که در معدن ها کار می کنند و مردهایی که در کارخانه ها با مواد شیمیایی سر و کار دارند، همگی در این گروه قرار می گیرند. در کنار اینها، وقتی جنگی در جامعه رخ دهد نیز معمولا آقایان نیروهای اصلی حاضر در خطوط مقدم و جبهه های جنگ هستند و در چنین دوره ای مرگ و میرشان به میزان چشمگیری افزایش می یابد.

با این توضیحات طبیعی به نظر می رسد که جنس مذکر بیشتر در معرض خطر مرگ قرار داشته باشد و در نتیجه در سنین بالا و در دوره سالمندی، جمعیت خانم ها بیشتر از آقایان خواهد بود.

راهکارهایی برای حفظ سلامت مردان

باتوجه به موضوعاتی که مطرح شد، به نظر می رسد در بحث برنامه ریزی برای دوران سالمندی باید رویکرد جنسیتی نیز مورد توجه قرار گیرد، زیرا مسائل مربوط به زنان و مردان سالمند با یکدیگر تفاوت دارد.

بر همین اساس دکتر شریفی یزدی توصیه می کند مسائل بهداشتی و سلامت در ابعاد مختلف یعنی سلامت روان، جسم، اجتماعی و معنوی مورد توجه افراد، خانواده ها و بویژه مسئولان جامعه قرار گیرد؛ بنابراین انتظار می رود با شناسایی معیارها و عوامل موثر در ایجاد و حفظ سلامت، بتوان این فاکتورها را درباره همه افراد جامعه و بویژه آقایان به کار گرفت تا راه حل مناسبی برای این آسیب ها پیدا شود.

به عبارت دیگر باید از دوره کودکی، فضایی در اختیار جنس مذکر قرار بگیرد که آنها از نظر جسمی، روانی، معنوی و اجتماعی در آن بستر از نظر سلامت کنترل و بررسی شوند.

همچنین با توجه به این که عدالت در برخورداری از سلامت و دسترسی عادلانه به خدمات بهداشتی و درمانی از حقوق مردم بوده و ارتقای سلامت در جامعه از وظایف اولیه دولت ها و تمام سازمان های دولتی، عمومی و مردم نهاد این حوزه است، شناسایی مشاغل سخت و استفاده از تمهیداتی برای کاهش عوارض ناشی از این مشاغل نیز باید در دستور کار متولیان قرار گیرد. به عنوان نمونه کاهش ساعات کار، کنترل و معاینات دوره ای سلامت، دسترسی آسان و ارزان به خدمات بهداشتی و درمانی، کاهش استرس های شغلی و... همگی ازجمله روش هایی است که در این زمینه می تواند به کار بیاید.

به گفته دکتر شریفی یزدی، در کنار اینها انتظار می رود جامعه به سمت و سویی حرکت کند که مشاغل خطرناک شناسایی شده و خطرات ناشی از آنها کاهش یابد.

به عنوان نمونه زمانی که می گویند در کشور ما بین 20 تا 27 هزار نفر در طول سال جان خودشان را در جاده ها از دست می دهند، نباید فراموش کنیم تعداد زیادی از این افراد، آقایان هستند که بیشتر از خانم ها در جاده تردد می کنند یا رانندگی با ماشین های سنگین را به عهده دارند. بنابراین اگر بتوانیم مرگ و میر ناشی از این مشاغل را کاهش دهیم، شرایط بهتری برای دوران سالمندی آقایان ایجاد خواهد شد. البته با این که به این شیوه ها می توان طول عمر متوسط جمعیت مذکر را در جوامع افزایش داد، اما نباید این موضوع را فراموش کنیم که از نظر بیولوژیک کاری از دست افراد ساخته نیست و به طور طبیعی، متوسط طول عمر خانم ها بیشتر از آقایان است.

از حالا به فکر باشیم

درست است که باید برای سالمندان ارزش قائل شویم و جایگاه شان را در اجتماع حفظ کنیم، اما نمی توان این موضوع را هم نادیده گرفت که ترکیب جمعیتی کشور ما به سمت سالخوردگی میل می کند و در سال های آینده، سالمندان تعداد زیادی از افراد جامعه را تشکیل می دهند که بی شک به خدمات بهداشتی، درمانی، مراقبت و نگهداری های خاص دوره سالمندی نیز نیاز خواهند داشت.

به گفته دکتر شریفی یزدی، در کنار این موضوع باید توجه داشته باشیم که متاسفانه هم اکنون رشد جمعیت به سمت صفر و حتی منفی تمایل پیدا کرده است. به همین دلیل هم وی توصیه می کند برای تنظیم جمعیت، با برنامه ریزی های دقیق و حساب شده به سمتی پیش برویم که خانواده ها از تک فرزندی دست بردارند.

از طرف دیگر، این جامعه شناس تاکید می کند جامعه و بویژه برنامه ریزان و مسئولان از همین امروز باید آماده پاسخگویی به نیازهای موج سنگینی از سالمندان باشد که طی دو دهه آینده به ترکیب جمعیتی کشور تحمیل خواهند شد.
 

منبع: جام جم