اسدالله فلاحی در گفتگو با «خبرگزاری دانشجو»:
گروه آزاداندیشی «خبرگزاری دانشجو»؛ علم منطق در ایران بیشتر به عنوان همان علم منطق قدیم رایج است و آنچه در طی دهه‌های اخیر از منطق جدید در کشورهای جهان مطرح و بر روی آن کار می شود در ایران گسترش نیافته است.
در راستای بررسی علم منطق قدیم و منطق جدید در ایران با اسدالله فلاحی، عضو هیات علمی موسسه پژوهشی حکمت و فسفه ایران و مولف آثار و مقالات متعدد در حوزه علم منطق قدیم و جدید به گفتگو پرداخته است که حاصل آن را می خوانید:
«خبرگزاری دانشجو»- به عنوان اولین سوال برای آشنایی هرچه بیشتر خوانندگان ما کمی از علم منطق برای ما بگویید، اساس علم منطق درباره چه مولفه‌هایی بحث می کند؟
فلاحی: منطق در واقع علمی برای تشخیص خطا از صحیح در روند استدلال است که شاخه‌های مختلفی دارد از جمله منطق قدیم، منطق جدید. منطق قدیم بیشتر با نحوه تفکر و درستی و نادرستی اندیشه ذهنی در ارتباط بوده است اما منطق جدید به استدلال به صورت فی نفسه و فارغ از انسان توجه می‌کند. درمنطق قدیم استدلال در سه قسم قیاس، تمثیل و استقرا به کار می رود که سه نحوه تفکر بشر است اما در منطق جدید فقط به قیاس توجه می شود و توجهی به دومورد دیگر وجود ندارد.
«خبرگزاری دانشجو»- چرا در منطق جدید از دو قسم استقرا و تمثیل استفاده نمی شود؟
فلاحی: از نظر منطق جدید، تمثیل و استقرا دو نحوه تفکرند اما دو نحوه درست تفکر نیستند به این دلیل که ممکن است اشتباه در آنها رخ دهد. برای مثال اگر من در چند مورد که آب را به صد درجه رسانده‌ام ببینم که می جوشد منطقا نباید نتیجه بگیرم که همه آب ها در صد درجه می جوشند؛ احتمال دارد مورد بعدی چنین نباشد.
«خبرگزاری دانشجو»- بحث را از نگاه جدید ادامه دهیم، آیا بین علم منطق و فلسفه وابستگی وجود دارد؟
فلاحی: در واقع منطق مقدم بر فلسفه است، همان طور که فلسفه مقدم بر دیگر علوم است. ارتباط دیگر بین منطق و فلسفه این است که در منطق علمی به نام فلسفه منطق داریم که به سوالاتی نظیر استدلال چیست، اعتبار یعنی چه و مانند آن پاسخ می دهد. از این رو، فلسفة منطق مقدم بر منطق است.
«خبرگزاری دانشجو»- میان منطق و ریاضیات چه طور؟ چه قرابتی میان این دو حاکم است؟
فلاحی: در منطق قدیم که ارتباط چندانی وجود نداشت اما منطق جدید چنین نیست، چرا که ریاضی دانان منطق جدید را ابداع کرده‌اند آن هم به این دلیل که منطق قدیم در خیلی از حوزه های ریاضی کارآمد نیست. لذا شروع منطق جدید با ریاضی‌دانانی چون لایب نیتس، و فرگه بود که پدران منطق جدید به شمار می‌آیند و ادامه آن البته هم با ریاضی‌دانان است و هم فیلسوفان.
«خبرگزاری دانشجو»- اگر بخواهیم دسته بندی داشته باشیم در حال حاضر کدام کشور در حوزه منطق جدید سرآمد است؟
فلاحی: نمی توان کشور خاصی را نام برد چراکه در تمام جهان دارند به صورت تخصصی در این حوزه کار می کنند و ایران است که مشارکت اش در مباحث منطق جدید کند است، که علت این مساله در خودشیفتگی ما به منطق قدیم است.
«خبرگزاری دانشجو»- این خودشیفتگی از کجا نشات می گیرد؟
فلاحی: یک مقدار از این خودشیفتگی، ممکن است از باب تحقیری باشد که علوم جدید بر ما وارد کرده‌اند و به طور طبیعی مکانیزم دفاعی ما چنین اقتضا می کند که به جای استقبال از مباحث جدید پناه ببریم به مباحث سنتی قدیمی بدون اینکه بخواهیم مقایسه کنیم.
«خبرگزاری دانشجو»- با این وصف اگر کسی بخواهد در حوزه منطق جدید کار کند با چه موانع و مشکلاتی مواجه است؟
فلاحی: منطق جدید البته در گروه های ریاضی دانشگاه های ما خوب تدریس می شود، تنها مشکل در گروه های فلسفه دانشگاه و حوزه است که چندان منطق جدید را جدی نگرفته اند چرا که منطقی که ما تدریس می کنیم در حد آشنایی با منطق گزاره ها و محمول ها است و این دو شاخه از منطق جدید تاثیر چندانی در فلسفه ندارند در حالی که مباحث فلسفی از منطق موجهات، منطق آزاد، منطق ربط، منطق مرتبه دوم و مباحث دیگر شروع می شود .
«خبرگزاری دانشجو»- علت چیست؟ آیا اساتید مطلع نیستند یا منبع جدید نداریم؟
فلاحی: خیر. در حال حاضر سه دانشگاه هست که منطق فلسفی را در حد کارشناسی ارشد دارد و یک دانشگاه که منطق فلسفی را در مقطع دکتری برگزار می کند: دانشگاه تربیت مدرس که من نیز فارغ التحصیل همین دانشگاه هستم.
اما انتظار می رود بعد از گذشت این همه سال که از تاسیس این رشته در مقطع ارشد و دکتری می گذرد سطح مطالب بسیار بیش از آنچه هست بالا رفته باشد؛ اما تحول چشمگیری دیده نمی‌شود. بخش منطق های نااستاندارد یا ناکلاسیک پیشرفتی نداشته است در حالی که اهمیت این منطق‌ها بسیار بیشتر از منطق گزاره‌ها و محمول‌ها است. بحث های فلسفی از دل منطق های ناکلاسیک بیرون می آید و مباحث منطق موجهات در فلسفه کاربردی تر است.
ارسال نظرات