آیین‌نامه نظارت بر فضای مجازی آماده ارائه به شورای‌عالی فضای مجازی/ موافقت اعضای هیات دولت بر فیلترینگ

به گزارش گروه علمی «خبرگزاری دانشجو»، محمد حسن انتظاری در نشستی به سئوالات و ابهامات مربوط به سیاستگذاری در حوزه فیلترینگ سایتهای اینترنتی، برنامه های شورایعالی فضای مجازی برای این موضوع و نیز آخرین وضعیت پروژه VPN قانونی که سال گذشته مطرح شده بود پاسخ داد.

*در زمینه فیلترینگ اینترنت، برخی اخبار از وجود برخی اختلافات میان نهاد شورای‌عالی فضای مجازی با کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه حکایت دارد و براین اساس گفته می‌شود بسیاری از تصمیمات در این حوزه درگیر این اختلافات است؛ آیا این موضوع را تائید می‌کنید؟

براساس تکالیفی که از سوی مقام معظم رهبری به شورای‌عالی فضای مجازی واگذار شده، سیاستگذاری کلان فضای مجازی کشور به عهده این شورا است اما شورای‌عالی فضای مجازی وارد تعیین مصداق نمی‌شود. براین اساس نهاد شورا در زمینه فیلترینگ هیچ گونه اختلافی با کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه ندارد؛ سیاستگذاری کلان در حوزه فضای مجازی را ما تعیین می‌کنیم و این سیاست‌ها برای اجرا به نهادهای مرتبط، ابلاغ می‌شود که هر یک به تفکیک وظایف خود را در این زمینه انجام خواهند داد.

*در حال حاضر در زمینه سیاستگذاری کلان فضای مجازی چه اقداماتی صورت گرفته است؟

برای ارتقای نظارت بر فضای مجازی در حال تدوین آیین نامه نظارت بر فضای مجازی هستیم؛ در این آیین نامه نحوه سیاستگذاری کلان این بخش دیده شده است و شاخص گذاری در زمینه پالایش و نظارت بر فضای مجازی براساس این آیین نامه به دستگاه‌ها و نهادهای مرتبط ارائه خواهد شد.

*برخی معتقدند که نمایندگان دولت در شورای‌عالی فضای مجازی و کمیته فیلترینگ موافق پالایش اینترنت نیستند و از این منظر نیز اختلافاتی میان اعضا وجود دارد. آیا این موضوع را تأیید می‌کنید؟

تمامی اعضای شورای‌عالی فضای مجازی موافق پالایش و فیلترینگ هستند و در این زمینه هیچ اختلافی وجود ندارد؛ توجه به این نکته ضروری است که موضوع فیلترینگ در تمامی کشورها وجود دارد و مختص ایران نیست و هر کشور با گستره کاری متفاوتی این سیستم را پیاده سازی می‌کند. در ایران نیز تمامی مسئولان با فیلترینگ موافق هستند؛ شاید اختلاف بر سر مصادیق فیلترینگ وجود داشته باشد اما با تدوین آیین نامه سیاستگذاری فضای مجازی این اختلافات نیز رفع خواهد شد.

*با این وجود تا زمانی که این آیین نامه ابلاغ نشود اجرای فیلترینگ سایت‌های اینترنتی چگونه انجام می‌شود؟

همین روال که هم اکنون وجود دارد کماکان ادامه می‌یابد و کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، فعالیت‌های خود را ادامه می‌دهد؛ ما در این آیین نامه تعیین مصادیق را ندیده‌ایم و فیلترینگ سایت‌ها به صورت مصداقی از سوی این کارگروه انجام می‌شود.

*در این آیین نامه چه مواردی مورد توجه قرار گرفته است؟ لطفا کمی بیشتر درباره شاخصهای در نظر گرفته شده در این آیین نامه توضیح دهید.

در بخش پالایش فضای مجازی، نیازمند سیاست‌های ایجابی هستیم؛ چرا که باید زمینه خود مراقبتی را در جامعه رواج دهیم تا هر فردی خود در زمینه محتوای نامناسب در فضای مجازی احساس مسئولیت کند. در نظام پالایش فضای مجازی قصد داریم فقط در موارد خاص از سیاست‌های سلبی و فیلترینگ استفاده کنیم.

 

تاکید می‌کنم که تا زمانی که این آیین نامه تصویب و ابلاغ نشود اظهار نظرها در زمینه سیاست‌های کلی فیلترینگ غیرحرفه‌ای و شخصی است؛ هم اکنون نظام نظارت و پالایش فضای مجازی، توسط کارگروهی متشکل از کارشناسان جامعه شناسی، روانشناسان و کارشناسانی که به مبانی نظریه‌های رفتاری مسلط هستند و دغدغه جامعه اخلاقی را داشته و جهت گیری سیاسی ندارند در حال طراحی است.

*این آیین نامه در چه مرحله‌ای است و تصویب آن چه زمانی خواهد بود؟

کارگروه های مربوط در مرکز ملی فضای مجازی، تاکنون 18 جلسه در این باره برگزار کرده‌اند و این طرح را تحت عنوان "فضای مجازی مطلوب" آماده ارائه به شورای‌عالی فضای مجازی کرده‌اند که این آیین نامه بزودی در شورای‌عالی فضای مجازی مطرح و به تصویب می رسد تا شاهد ساماندهی خوبی در این زمینه باشیم.

*آیا موضوع "VPN قانونی" که پیش از این در شورایعالی فضای مجازی مطرح شده بود و بسیار خبرساز شد هم اکنون نیز در دستور کار شورا قرار دارد یا به کل از دستور کار خارج شده است؟

در مورد VPN قانونی و بستن فیلترشکن‌ها به صورت جداگانه در حال مطالعه و بررسی هستیم. این موضوع بحث پیچیده ای است که تا زمانی که شاخص های خودمان را در زمینه فضای مجازی تدوین نکنیم نمی‌توانیم وارد این فضا شویم.

*پس می‌توانیم بگوییم که طرح VPN قانونی به صورت کلی لغو شده است؟

نه؛ لغو نشده اما از زوایای دیگری مورد بررسی مجدد قرار گرفته و هم اکنون در مورد اثرات و تبعات جامعه شناسی و فرهنگی استفاده از فیلترشکن‌ها در حال بررسی کارشناسی هستیم. اما تا زمانی که سیاست‌های کلان در این بخش تدوین نشود نمی‌توان وارد این مقوله شد.

*طرحی نیز با نام "فیلترینگ هوشمند" در دستور کار شورای‌عالی فضای مجازی بود این طرح هم اکنون در چه مرحله‌ای است؟

در فیلترینگ هوشمند نقص داریم و با پیاده سازی آن بسیاری از مشکلات رفع خواهد شد؛ برای مثال با اجرای این سیستم، می‌توان بسیاری از محتواهای مجرمانه را فیلتر کرد در حالی که منبع اصلی سایت باقی بماند؛ این پروژه‌ای است که به صورت جدی دنبال آن هستیم و در آینده نیز آن را اجرایی خواهیم کرد. به لحاظ توانمندی داخلی مشکل فنی در مورد فیلترینگ هوشمند نداریم اما اجرای این پروژه، نیازمند سیاستگذاری و برنامه ریزی مدونی است که باید به آن بپردازیم.