به گزارش خبرنگار آزاداندیشی «خبرگزاری دانشجو»، پس از گذشت یک دهه از ابلاغ رهبر انقلاب مبنی بر اجرای کرسی های آزاداندیشی، متأسفانه هنوز آنگونه که شایسته است، شاهد عملی شدن این طرح در دانشگاه ها و حوزه های علمیه نیستیم. افراد و شخصیت هایی که مسئول اجرا و رسیدگی به برگزاری کرسی ها هستند، از دانشجویان و طلاب گرفته تا مسئولین دانشگاه ها، مسئولین حوزه و مسئولین صاحب منصب در مراتب بالاتر نظام، در گوشه و کنار خبرها اظهاراتی دارند مبنی بر تأسف بر اینکه چرا کرسی ها تشکیل نمی شود، و تقریبا همگی به منافع و فواید بی حد و حصر کرسی ها برای دانشجویان و در درجه بالاتر برای رشد و بالندگی جامعه اذعان دارند؛ لکن، این در حالی است که حقیقتا حرکت جدی برای اجرایی شدن برنامه کرسی ها نه از سوی دانشجویان و نه از سوی مسئولین، دیده نمی شود. اگر بخواهیم این وضعیت را به مثالی تشبیه کنیم، در حقیقت شبیه به زمین فوتبالی است که در آن افراد با اینکه با هدف گل زدن و پیروزی نهایی وارد زمین شده اند، اما از ابتدا تا انتهای بازی توپ را به دیگری پاس داده و حرکت مثمر ثمری انجام نمی دهند.
با این توصیفات، به راستی متولی اصلی کرسی های آزاداندیشی کیست؟ دانشجو یا مسئولین و ارگان های دولتی؟ در بحث پیش رو این موضوع را در هر دو جریان بررسی کرده به نقطه نظرات مختلف دانشجویان و مسئولین و ارگان های دولتی خواهیم پرداخت.
کرسی های آزاداندیشی؛ جریان خودجوش دانشجویی؟
وقتی از دانشجویان در مورد دلیل برگزاری عدم کرسی ها سوال می شود، عده ای معتقدند هنوز فرهنگ اجرای کرسی ها در جامعه و بخصوص در میان قشر دانشجو جا نیفتاده است؛ بنابراین باید گفت رکود کرسی ها با جا نیفتادن اهمیت این جلسات رابطه مستقیم دارد. ناگفته نماند درست است که اگر دانشجویان شیرینی دستاوردهایی که در کرسی ها توسط خود آن ها کسب می شود را بچشند، مطمئنا کرسی ها رونق بیشتری خواهد یافت؛ اما نداشتن بنیه علمی کافی اساتید و مسئولین دانشگاه ها در زمینه های مختلف نیز عاملی است که موجب تعلل در برگزاری کرسی ها شده و تشکیل این جلسات را روز به روز به تأخیر می اندازد.
در این راستا لزوم تأسیس دبیرخانه ای مختص به کرسی های آزاداندیشی در دانشگاه ها روشن می شود. وظیفه اصلی اینگونه دبیرخانه ها این است که برگزاری کرسی ها را پیگیری کرده، اساتید متخصص و مجرب را برای شرکت در مباحثات کرسی ها برگزیده، هماهنگی های لازم را با مسئولین دانشگاه و ارگان های دولتی انجام داده و به طور کلی راه اندازی متوالی کرسی های آزاداندیشی را به عهده بگیرد.
همچنین پیشنهاد خوبی است که این دبیرخانه‌ها کارگاه‌های آموزشی برای کرسی های آزاداندیشی تشکیل دهند، تا دانشجویان با شرکت در این کارگاه‌ها آشنایی عمیقتری نسبت به کرسی‌های آزاداندیشی بیابند. بدین ترتیب می توان گفت بهترین فرصت برای ایجاد این کارگاه ها فصل تابستان است که هم دانشجویان و هم اساتید فراغت بیشتری دارند.
در شرایط کنونی جامعه دانشگاه ها محل برخورد آراء و عقاید و دیدگاه ها بوده و منشاء اثر در برطرف کردن شبهات و ایجاد نوآوری در مباحث فکری محسوب می شوند؛ لذا با توجه به آنکه دانشگاه ها مسئول ایجاد فضای نقادی و در نتیجه آن تولید علم در جامعه هستند، اجرای طرح کرسی ها با یک مدیریت جهادی بر دوش مسئولین دانشگاه ها و دانشجویان است تا از این طریق جامعه به سمت اهداف و منافع نظام اسلامی سوق داده شود.
از سوی دیگر این اقدام دانشگاه، جدا از ایجاد فضای مناسب برای تولید فکر و اندیشه، تولید علم در حوزه علوم انسانی و جامعه شناسی را نتیجه می دهد. نکته قابل توجه دیگر این است که کرسی ها باید منشأ اثر در جامعه باشند نه اینکه تحولات سیاسی و اجتماعی جامعه موجب به هم ریختگی برنامه کرسی ها شود. از این رهگذر لزوم نیاز به آسیب شناسی دقیق کرسی های آزاد اندیشی رخ می نماید.
دانشجویان برای کرسی های آزاداندیشی قالب های مختلفی را ارائه داده‌اند. برای مثال پیگیری مباحث آزاداندیشی را در بردها و یا نشریات دانشگاه انجام داده اند، در تریبون های مراسم های سالنی نیز خلاقیت هایی به خرج داده و از فیلم های مستند و سخنرانی ها حول یک موضوع آزاداندیشی استفاده کرده اند. با این حال دانشجویان معتقدند رونق و شکل گیری جلسات آزاداندیشی وابستگی شدیدی به همت مسئولین دانشگاه دارد. کما اینکه نقش تشکل های دانشجویی و مشخصا بسیج دانشجویی را در این زمینه نمی توان نادیده گرفت.
بدین ترتیب می توان ادعا نمود که حرکت دانشجو و دانشگاهیان تأثیر به سزایی در به راه افتادن کرسی های آزاداندیشی دارد و لذا می‌توان رونق کرسی ها را از جمع دانشجویان و مسئولین دانشگاه ها مطالبه نمود. اما مشکل اصلی از آنجا آغاز می شود که تقریبا عده قابل توجهی از دانشجویان و مسئولین، محرک اصلی در راه اندازی کرسی ها را وزارت علوم و ارگان های دولتی می دانند. پس جای بسی تأمل است که تا به حال دولت و به طور مشخص، وزارت علوم چه نقشی را در این زمینه ایفا نموده است؟
آیا محرک اصلی راه اندازی کرسی های آزداندیشی دولت است؟
در این قسمت به سراغ مسئولین دولتی رفته و نقطه نظرات آنان را در مورد دلیل عدم برگزاری کرسی های آزاداندیشی مورد بررسی قرار دادیم. برای مثال معاون فرهنگی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، کرسی های آزاداندیشی را یکی از اولویت های اصلی معاونت فرهنگی وزارت علوم دانسته و خود به این موضوع واقف است که در این باره تا به حال آن طور که باید، حق مطلب ادا نشده است.
ضیاء هاشمی گفته است با توجه به تاکید بسیار فراوان مقام معظم رهبری بر رواج کرسی های آزاداندیشی در دانشگاه ها، این مهم باید مدنظر مسئولان وزارتخانه علوم و مدیران مراکز آموزش عالی کشور قرار بگیرد. وی ضمن آنکه در صدد تشکیل اتاق فکری در این زمینه بوده است، اخیرا در گفتگویی نیز به لزوم بازنگری آئین نامه کرسی های آزاداندیشی برای راه اندازی گسترده تر و روان تر این جلسات، اشاره کرده است.
معاون فرهنگی وزارت علوم در جایی دیگر، کرسی‌های آزاد اندیشی را یک حرکت دانشجویی دانسته، که مظلوم واقع شده و باید با نگاه علمی و فرهنگی مورد توجه قرار گیرد. همچنین او ضمن آنکه کرسی ها را نقطه عطفی در دانشگاه می داند، تأکید می کند که این جلسات موجب ارتقاء علمی و فرهنگی جامعه شده و به گسترش مراودات بین المللی و دیپلماسی کمک می کند.
از طرفی دیگر این مقام مسئول، معتقد است مسئولان و اساتید دانشگاهی باید به دنبال ایجاد شرایط برای وجود آمدن کرسی های آزاداندیشی در مراکز آموزش عالی کشور و دانشگاهها باشند تا دانشجویان و استادان بتوانند به راحتی نظرات خود را در موارد مختلف به راحتی بیان کنند. وی سد بین استاد و دانشگاه را که موجب می شود، این دو خود را محرم ندانند، یکی از عوامل عدم پیشرفت دانشگاه می داند.
با توضیحات بالا روشن می شود که در حقیقت مسئولین دولتی نیز برنامه کرسی ها را جزء اولویت های مهم دانشگاه ها قرار داده و درصدد پیگیری اجرایی شدن نشست کرسی ها هستند. اما با این حال شاهد حرکت خاصی در عملی شدن کرسی های آزاداندیشی نیستیم. با آنکه خود مسئولین دولتی نیز اجرای کرسی ها را ابلاغیه مهم مقام معظم رهبری می دانند، اما متأسفانه آنطور که باید این امر را دنبال نمی کنند. شایان ذکر است که اگر از همان بار اولی که مقام معظم رهبری بر مسئله آزاد اندیشی و نظریه پردازی تاکید کرده بودند، مسئولان حوزه و دانشگاه به این مسئله اهتمام داشتند، امروز بخش عمده ای از بحث اصلاح و تحول علوم انسانی و تبدیل آن به علوم اسلامی انسانی محقق شده بود.
لذا باید توجه داشت که اگر برگزاری کرسی ها در دانشگاه ها نیازمند صدور مجوزی از سوی دولت باشد، محافظه کاری نهادها و مسئولان متولی در این زمینه، به پیشرفت علمی کشور ضربه های جبران ناپذیری می زند.
در نهایت می توان گفت حمایت دولت از برگزاری کرسی های آزاداندیشی و برنامه ریزی های دقیق برای این امر در دانشگاه ها امری ضروری است؛ اما چون خاستگاه کرسی های آزاداندیشی دانشگاه و حوزه است و یکی از اضلاع مهمش دانشجوست باید در بستر دانشگاه و با تکیه بر جنبش و توان دانشجو باشد، ضمن آنکه برای عملیاتی شدن این موضوع دولت نیز به طور جدی باید وارد عمل شود.
در این زمینه برخی از روحانیون همچون حجت الاسلام بخشی و آیت الله مبشر کاشانی اشاره داشته اند که در صورتیکه طلاب و دانشجویان با عدم همکاری مسئولان در زمینه کرسی های آزاد اندیشی مواجه شدند، دیگر منتظر همکاری و همراهی آن ها نباشند و با استفاده از تجربیات و نظارت اساتید و نخبگان به صورت خودجوش در این زمینه ایفای نقش کنند تا هم پیشرفت علمی کشور و هم تحول در علوم انسانی محقق شود. و در این صورت است که طلاب و دانشجویان توانسته اند به دغدغه های مقام معظم رهبری در این عرصه پاسخ مثبتی بدهند.
ارسال نظرات