مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 در ایستگاه پایانی وین/ دلایل عدم خوشبینی کارشناسان به نتیجه مذاکرات چیست؟

به گزارش خبرنگار سیاست خارجی «خبرگزاری دانشجو»؛ در سوم آذر 1392 (برابر با 24 نوامبر 2013) میان جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5 توافق موقت ژنو امضا شد؛ توافق ژنو ‌به نام «برنامه اقدام مشترک»، برنامه‌ای شش ماهه و قابل تمدید پیرامون برنامه هسته‌ای ایران است که بنا بر آن دو طرف برای «رسیدن به یک راه‌حل جامع بلندمدت و مورد توافق طرفین» و با هدف «تضمین‌ نمودن صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران» امضا شد. در این توافق، دو طرف‌ «‌داوطلبانه» متعهد می‌شوند تا کارهای متقابلی را به عنوان گام نخست یک راه‌حل جامع انجام دهند.
 
وین 1:
 
 مذاکرات وین1 در حالی آغاز شد که  طرفین پس از توافقنامه موقت ژنو به پای میز مذاکره با یکدیگر در وین  پایتخت اتریش آمدند. این دور از مذاکرات در هتل «پاله کوبورگ» برگزار شد. در این دور از مذاکرات  طرفین درباره برنامه کاری و چارچوب مذاکرات جامع برای گام نهایی توافق کردند و همه کشورهای 1+5 و حتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اذعان کردند که ایران به همه تعهداتش در قبال توافقنامه ژنو عمل کرده است.در پایان این دور از مذاکرات مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بیانیه ای به شرح ذیل صادر کرد:
 
می‌خواهم از اتریش وزیر امور خارجه سباستین کورز و سازمان ملل متحد و تیم‌های آن‌ها برای مهمان‌نوازی‌شان تشکر می‌کنم. ما سه روز بسیار سازنده‌ای را پشت سر گذاشتیم که طی آن تمامی مسائلی که ما را در راه رسیدن به یک توافق جامع و نهایی کمک می‌کند، بررسی کردیم.مسائل بسیار‌ی وجود دارد که نشان می‌دهد این امر آسان نخواهد بود اما شروع خوبی داشتیم. علاوه بر بحث‌های سیاسی، معاونین ما کار فنی را آغاز کردند و به یک جدول زمانی در ‌چهار ماه آینده برای ادامه بحث‌ها دست یافتیم. در اوایل ماه مارس کار‌شناسان فنی با یکدیگر دیدار خواهند کرد و نشست بعدی ایران و 1+ 5، هفدهم مارس در وین برگزار خواهد شد.
 
وین2:

دور دوم مذاکرات ایران و 1+5 در وین نیز روزهای پایانی سال 92 یعنی 26 تا 27 اسفند ماه برگزار شد و محمد جواد ظریف ، وزیر امور خارجه کشورمان در پایان مذاکرات ایران و 1+5 در نشست خبری مشترک با کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد همراه با مدیران سیاسی و معاونین چین و فرانسه و آلمان و روسیه و انگلستان و آمریکا هم اکنون دومین دور مذاکرات برای ادامه تلاش های دیپلماتیک طرفین برای رسیدن به راه جل جامع پیرامون موضوع هسته ای ایران را خاتمه دادیم.بار دیگر از وزیر خارجه اتریش و دفتر سازمان ملل متحد در وین برای فراهم کردن امکانات برگزاری گفتگو ها تشکر می کنیم.وی همچنین تاکید کرد بحث ها زمینه ای را در ذهن دو طرف ایجاد کرده که چطور به توافق برسیم برای طرف ما سودمند بوده و برداشت ما از 1+5 این است که آنها هم با خوش بینی به بحث ها نگاه می کنند البته راه دشواری در پیش است.
 
همچنین ظریف پیش از این دور مذاکرات اعلام کرد که تمرکز این دور از مذاکرات بین ایران و گروه 5+1 - چین، روسیه، انگلیس، فرانسه، امریکا و آلمان - بر غنی‌سازی اورانیوم و راکتور آب سنگین اراک معطوف خواهد بود. دو طرف درباره‌ی همکاری هسته‌ای صلح آمیز و تحریم‌ها نیز به تبادل نظر خواهند پرداخت.
 
وین3:
 
مذاکرات وین3، هجدهم تا بیستم فروردین 92 (هفتم تا نهم آوریل)  در وین برگزار شد، در این دور از مذاکرات امیرحسین زمانی نیا معاون اسبق وزیر امور خارجه و دکتر جمشید ممتاز استاد دانشگاه در رشته حقوق بین‌الملل به عنوان مشاور به تیم مذاکره کننده هسته‌ای حضور داشتند.عراقچی معاون حقوقی و امور بین الملل وزیر امور خارجه ایران در نشست خبری با خبرنگاران از تشکیل نخستین کمیسیون مشترک ایران و 1+5 خبر داد و گفت: "این کمیسیون با حضور نمایندگان همه دستگاه‌هایی که به نوعی با اجرای توافق ژنو درگیر هستند با کارشناسان 1+5 در وین نخستین جلسه خود را چهارشنبه (20 فروردین) برگزار می‌کنند.دراین دور از مذاکرات، کارشناسان ایران و 1+5 با برگزاری نشست‌هایی محورهای تدوین متن مشترک را بررسی کردند.
 
وین4:

پیش از آغاز این نشست؛ محمد جواد ظریف،وزیر خارجه ایران گفت:«در چهارمین دور از مذاکرات هسته ای به میزبانی وین؛ گفتگو و تبادل نظر درمورد نگارش متن توافق نهایی را آغاز خواهیم کرد و آماده ایم تا با عزمی راسخ برای حفظ حقوق ملت ایران گفت و گو کرده و از آن دفاع کنیم».
 
چهارمین دورمذاکرات وین 24 تا 26 اردبیهشت برگزارشد، دراین دور، قراربود دوطرف وارد فرآیند نگارش پیش‌نویس‌ توافقنامه دائم و نهایی شوند که موفق به انجام این کار نشدند چراکه  اختلاف نظر مذاکره کنندگان درباره تعداد سانتریفیوژهای ایران یکی از عمده‌ترین دلایل عدم پیشرفت در این مذاکرات بود.همچنین  سیدعباس عراقچی، جمعه شب به وقت وین در پایان چهارمین دور از مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 ، در نشست خبری با خبرنگاران، گفت: در این دور از مذاکرات هسته ای گفتگوهای فشرده و سختی در سطوح مختلف کارشناسان، معاونان و سران هیات‌ها به اشکال دو جانبه و چند جانبه برگزار شد. عراقچی تصریح کرد: این مرحله از مذاکرات برخلاف سه دور مذاکره قبلی در وین که به تبادل نظر و طرح دیدگاه‌ها اختصاص داشت، مذاکره رسمی بود و بحث‌ها بسیار جدی و در فضایی کم و بیش بدون تنش صورت گرفت.
 
وین5:
 
مذاکرات وین5، به مراتب موثرتر و بهتر از وین4 بوده است چراکه در این دور از مذاکرات یک چارچوب کلی برای نگارش متن به وجود آمد و همان طور که به نظر میرسید تیم مذاکره کننده به صورت قاطعانه تر و جدی تر در این دوره حضور یافت.وزیر امور خارجه کشورمان همچنین در پایان نشست خبری با خبرنگاران، اظهار داشت: هنوز نمی‌توانیم بگوییم متن مشترکی وجود دارد. در بعضی موارد ممکن است روی قسمت‌هایی از متن توافق وجود داشته باشد، اما در بسیاری از موارد، اختلاف نظر هم در مورد محتوا و هم در مورد نحوه نگارش وجود دارد.
 
در وین 6 چه خواهد گذشت؟

اما ششمین دور مذاکرات هسته‌ای از امروز چهارشنبه 11 تیر در وین و با مذاکرات دو جانبه کاترین اشتون و محمدجواد ظریف آغاز و احتمالا تا پایان تیرماه ادامه می‌یابد.در این دور از مذاکرات، وجود اختلافات و پرانتزهایی در داخل متن نگارش به نظر می رسید که کار را برای دوطرف ایرانی و غربی دشوار کرده است و طرفین باید تمام تلاش خود را برای ایز بین بردن این پرانتزها و اختلافات به کار گیرند در غیر اینصورت بعید به نظر می رسد که مذاکرات به توافق نهایی برسد.
 
همچنین بسیاری از  کارشناسان و اعضای کمیسیون امنیت ملی نیز به دلیل زیاده‌خواهی هایی و زورگویی های آمریکا به نتیجه مذاکرات خوشبین نیستند .
 
* نقوی حسینی: هنوز متن توافق نهایی در اختیار ما قرار نگرفته است/به این دور از مذاکرات خوش‌بین نیستم
 
سید حسین نقوی‌حسینی در گفتگو با خبرنگار سیاست خارجی «خبرگزاری دانشجو»، در مورد مذاکرات ایران و 1+5 که قرار است به مدت 20 روز در وین برگزار شود، اظهار داشت:  آنچه که در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی اهمیت دارد، تعریف خطوط قرمز و منافع ملی کشور در توافق نهایی است، که اگر قرار است توافق نهایی صورت بگیرد، باید تمام این الزامات رعایت شود.
 
وی تصریح کرد: تیم مذاکره کننده کشورمان نیز باید با رعایت این اصول و خطوط قرمز و حفظ منافع جمهوری اسلامی ایران تدوین نهایی با غرب را آغاز کند، البته به احتمال زیاد به دلیل این پرانتزهایی که وجود دارد ما به نقطه مشترکی در مذاکرات نمی رسیم؛ چرا که موارد اختلاف ما در داخل این پرانتزها قرار دارد که من فکر می کنم چیزی جز پرانتز نداشته باشیم.
 

* آصفری: تیم مذاکره‌کننده باید مجلس را در جریان پیش‌نویس نهایی قرار دهد
 
محمدحسن آصفری در گفتگو با خبرنگار سیاست خارجی «خبرگزاری دانشجو»، در مورد مذاکرات ایران و 1+5 که قرار است در وین برگزار شود، گفت: ما به این دور از مذاکرات ایران و 1+5، زیاد خوشبین نیستیم چراکه  امروز طرف مقابل به جای اینکه به اصل مذاکرات بپردازد، به حاشیه رفته و مسائل دیگری را به غیر از مسائل هسته ای مطرح می‌کند.
 
وی تصریح کرد:  در واقع باید گفت اگر ما در مرحله توافق نهایی به نتیجه نرسیم، چیزی از دست نخواهیم داد و این طرف غربی است که بازنده مذاکرات خواهد شد چراکه ایران همواره با نرمش قهرمانانه خود ثابت کرد که با حسن‌نیت به پای میز مذاکره با غرب رفته است و این طرف غربی است که باید از خواسته‌های خود کوتاه بیاید و خواسته‌های غیرمنطقی مطرح نکند.
 
وی بابیان اینکه کمیسیون امنیت ملی باید از پیش‌نویس متن نهایی اطلاع می‌یافت، ادامه داد: توقع ما این است که تیم مذاکره کننده باید قبل از توافق نهایی، مجلس و به خصوص کمیسیون امنیت ملی را در جریان پیش‌نویس توافق نهایی قرار دهد به ویژه در مورد پروتکل الحاقی که  در این توافق نامه ذکر شده است، چراکه در بحث پروتکل الحاقی مجلس باید آن را به تصویب برساند و اگر ذره ای ابهام در این توافق وجود داشته باشد، قطعا مجلس آن را نخواهد پذیرفت.
 مذا
*ایزدی: اشتباهات تواقفنامه ژنو، نباید در متن نهایی تکرار شود/دولت یازدهم خواستار فوری به نتیجه رسیدن مذاکرات است
 
فواد ایزدی در گقتگو با خبرنگار سیاست خارجی «خبرگزاری دانشجو»، در مورد مذاکرات هفته آتی ایران و 1+5 و همچنین مذاکرات دوجانبه ایران و آمریکا که قرار است امروز در ژنو برگزار شود،اظهار داشت: امتیازها باید متوازن باشد، اگر طرف مقابل از یکسری اهرم‌های قدرت را از ما ب‌گیرد، ما هم باید بتوانیم از اهرم‌های قدرت دیگری استفاده کرده و امتیازات زیادی کسب کنیم.
 
وی ادامه داد: در توافق ژنو، لزوما این اتفاق نیفتاده است و در امتیازهایی که طرف مقابل داده است، اعتدال وجود نداشته است. در واقع اشتباهاتی در توافقنامه ژنو وجود داشت که در متن نهایی نباید تکرار شود. در حال حاضر دغدغه اصلی کشور این است که تحریم‌های بانکی و نفتی که توسط غرب صورت گرفته است، لغو شود.
 
این کارشناس مسائل سیاست خارجی افزود: در توافق‌نامه ژنو قرار بود این تحریم‌ها لغو شود، اما این موضوع اتفاق نیفتاد که این یکی از ضعف‌های اصلی بود اما در مسیر اصلی رسیدن به توافق نهایی باید این نکته قید شود که اگر قرار است، امتیازی در حوزه هسته ای داده شود، باید جمهوری اسلامی ایران نیز نتیجه ای دریافت کند. در توافق‌نامه ژنو اجازه ورود به مباحث نظامی داده شده بود، در حالیکه مقامات ایرانی بارها اعلام کرده‌اند که در این خصوص بحث و مذاکره نخواهند کرد.

*دواتگری: «تیم مذاکره کننده هسته‌ای» اطلاعات لازم را به مجلس نمی‌دهد