به گزارش گروه فضای مجازی «خبرگزاری دانشجو»، نشر الکترونیک یا به عبارتی نشر در دنیای دیجیتال و فرآیندی که از طریق ابزارهای الکترونیکی به تولید محتوا منجر می شود، ارمغان ورود فناوری های نوین ارتباطی به دنیای کتاب و کتابخوانی است که حوزه های مختلفی از کتاب ها و جزوه های الکترونیک تا لوح های چند رسانه ای و نشریات الکترونیک را شامل می شود.
در مقابله با فناوری های امروزی دو رویکرد مطرح است؛ می توان در مقابل هجمه اطلاعاتی که بی وقفه در حال انتشار است، سدی محکم از جنس فناوری های مدرن و امروزی ساخت و از بارش اطلاعات برای روشن کردن مسیر زندگی آینده بهره گرفت یا به دلیل هراس از فناوری از آنها فاصله گرفت که در این صورت بدیهی است نمی توان در خلاف جهت این رودخانه، مدت طولانی شنا کرد.
خاطراتی که در دنیای مجازی رنگ می بازد
بی شک شما هم زمزمه های نابودی کتاب های چاپی در آینده ای نه چندان دور و جایگزینی کتاب های الکترونیک در کتابخانه ها را شنیده اید. اما شاید از جمله کسانی باشید که بر این باورید هیچ رسانه ای نمی تواند جایگزین کتاب های چاپی باشد؛ زیرا فکر می کنید نشر الکترونیک بدون لذت ها و جنبه های معنوی خواندن کتاب های چاپی است. درباره جایگزینی کتاب های الکترونیک حرف و حدیث های بسیاری شنیده می شود، اما همچنان خیلی ها بر این باورند که هیچ رسانه ای نمی تواند جایگزین کتاب های چاپی شود.
لذت ورق زدن کتاب چاپی، مطالعه کتاب در حالتی که احساس آرامش بیشتری را به همراه داشته باشد، همراه داشتن کتاب در سفر یا محل کار و امکان مطالعه آن در هر موقعیت مکانی و زمانی بدون وجود هرگونه محدودیت و وابستگی به اشکال مختلف انرژی، از جمله ویژگی هایی است که نشر الکترونیک در برابر آن شکست می خورد.
گذشته از اینها هدیه دادن و هدیه گرفتن کتاب و چیدن کتاب های مورد علاقه مان در قفسه کتابخانه از ویژگی های اختصاصی کتاب های چاپی است که در دنیای دیجیتال رنگ مجازی به خود می گیرد. ما می توانیم یک کتاب چاپی را بارها بخوانیم و در کنار صفحات آن مطالبی را یادداشت کنیم. ساعت ها در کتاب فروشی به دنبال کتاب مورد نظرمان باشیم و این در حالی است که در دنیای دیجیتال همه اینها را از دست می دهیم.
حفظ محیط زیست زیر سایه نشر الکترونیک
نشر کتاب در دنیای دیجیتال می تواند تا حد زیادی در کاهش مصرف مواد اولیه مورد نیاز برای چاپ کتاب کاغذی مانند جوهر و کاغذ تاثیرگذار باشد و به این ترتیب در جلوگیری از آسیب به طبیعت و حفظ محیط زیست هم نقش داشته باشد. در سال های اخیر با هدف تبدیل کتاب های چاپی به کتاب های الکترونیک به منظور نجات جان درختان بیشماری که مسیر فرآیند تولید کاغذ را طی می کنند، جنبش هایی شکل گرفته است. اما بررسی ها نشان داده است پس از کاربردی شدن اینترنت، برخلاف آنچه در ظاهر به نظر می آید، مصرف کاغذ در دنیا کاهش نیافته است. در حقیقت آسان بودن دسترسی به حجم وسیعی از مطالب و داده ها در زمینه های مختلف و امکان انجام تحقیق در حوزه های مختلف، کاربران را تشویق می کند که بخش قابل توجهی از اطلاعات مورد نیازشان را در قالب نسخه های چاپی نگهداری کنند و این رویکرد با افزایش مصرف کاغذ همراه بوده است. در حقیقت ما اکنون در مرحله گذار از نشر چاپی به نشر الکترونیک هستیم و هنوز فرهنگ مطالعه نسخه های الکترونیک کتاب ها و مجلات و روزنامه های مختلف بین مردم آن طور که باید مورد پذیرش عمومی قرار نگرفته است. یعنی اگر بخواهیم بگوییم نشر الکترونیک می تواند آغازگر مسیر کاهش مصرف کاغذ و حفظ محیط زیست باشد، باید بپذیریم تا رسیدن به این هدف راهی طولانی پیش رو داریم. شاید قلم نسل آینده همان صفحه کلید رایانه یا قلم نوری و فضای آشنایی که او را به نوشتن تشویق می کند همان نمایشگر های رایانه ای باشد.
مزایا و معایب در 2 کفه ترازو
از زمان اختراع دستگاه چاپ و انقلاب گوتنبرگ در عرصه نشر، تاکنون تحولات مختلفی در حوزه تولید و نشر کتاب اتفاق افتاده است که هیچ یک به اندازه ظهور اینترنت و انتشار کتاب های الکترونیک در بستر وب مهم و تاریخ ساز نبوده است. بسیاری از صاحبنظران و کارشناسان بر این باورند که کتاب های چاپی همواره در میان خوانندگان و کتابخانه ها از جایگاه خاصی برخوردار بوده و خواهد بود. این در حالی است که گروهی دیگر از تمایل ناشران برای عرضه کتاب های الکترونیک خبر می دهند.
شکی نیست که چاپ کتاب های الکترونیک در مقایسه با نسخه چاپی این کتاب ها هزینه کمتری دارد. انتشار ویرایش های جدید نسخه الکترونیک کتاب ها آسان تر است و از همه مهم تر این که بسیاری از کاربران ترجیح می دهند کتاب مورد نظر خود را از طریق ابزارهای کتابخوان در دنیای مجازی مطالعه کنند. بعضی کتاب های الکترونیک فقط شامل اطلاعات متنی است؛ بعضی دیگر از این کتاب ها محتوی تصویر و نمودار بوده و برخی از آنها شامل متون اسکن شده است. اما جالب است بدانید در بعضی از این کتاب ها تصاویر متحرک یا بخشی از یک فیلم گنجانده شده است. در میان کتاب های الکترونیک کتاب های سخنگو هم دیده می شود و در نهایت به کتاب های چندرسانه ای می رسیم که در آنها امکانات بیشتری وجود دارد.
کاهش هزینه های تولید و چاپ کتاب، نیاز نداشتن به فضای فیزیکی برای انبار کتاب، سرعت بخشیدن به چرخه نشر کتاب، نیاز نداشتن به توزیع و ارسال کتاب به نقاط دیگر و وجود فرصت بیشتر برای انتشار عناوین و آثار بیشتر از مهم ترین مزیت های نشر الکترونیک در مقایسه با چاپ کاغذی است. البته باید توجه داشت که نشر الکترونیک در کنار این مزیت ها، محدودیت هایی را هم به دنبال خود دارد؛ دسترسی به اینترنت و ابزارهایی برای کتابخوانی، حق مولف، چگونگی فروش کتاب های الکترونیک و همچنین مسائلی که در زمینه خواندن کتاب های الکترونیک در محیط وب وجود دارد از جمله مشکلاتی است که باید به موازات توسعه نشر الکترونیک برای آن چاره ای اندیشیده شود.
با وجود مزیت هایی که این کتاب ها دارد، هنوز بسیاری از افراد فقط کتاب های چاپی می خرند و برای این افراد مفهوم کتاب با بوی کاغذ پیوند خورده است. در این فضای رقابتی، بسیاری از شرکت های تولیدکننده برای شبیه شدن امکانات کتابخوان ها به کتاب های واقعی تلاش می کنند؛ اما این که در نهایت این رقابت به نفع کدام یک از آنها تمام می شود، موضوعی است که هنوز پاسخ قطعی برای آن ارائه نشده است.
آینده نشر، ما را به کجا می رساند؟
در گذشته های دور انسان ها از تخته های سنگی و دیوارهای غارها برای نوشتن تفکرات و آموخته های خود استفاده می کردند تا این که ابزارهای بهتری در اختیارمان قرار گرفت. نخستین ناشران کتاب الکترونیک فقط سراغ آثاری رفتند که در مالکیت عمومی و بدون حق مولف بود. همزمان نویسندگانی که برای جلب نظر ناشران به موفقیت نرسیده بودند به دنیای وب آمدند تا با شیوه چاپ آنلاین آثارشان را منتشر کنند و به این ترتیب فهرست کتاب ها الکترونیک گسترش یافت. گرچه در کشور ما نشر الکترونیک کمتر مورد توجه قرار گرفته است، ولی واقعیت این است که آینده نشر در جهان نشر الکترونیک است. به عبارت دیگر تحولات سریعی که در عرصه فناوری در حال وقوع است، آینده نشر را به سمت الکترونیک شدن پیش می برد. اما در کشور ما این نگرانی از سوی ناشران و بخش خصوصی وجود دارد که شاید خلأ قانونی حق تالیف به از دست رفتن سرمایه آنها منجر شود و حتی نسخه های فروخته شده در اختیار عده زیادی قرار گیرد و این در حالی است که در بیشتر کشورها همراه نسخه های چاپی کتاب، لوح فشرده آن هم ارائه می شود.
عادت های کتاب خواندن در میان افراد مختلف متفاوت است. خیلی ها با فضای جدید کتابخوانی به شیوه الکترونیک احساس بیگانگی می کنند. هر چند بسیاری از جوانان این کتاب ها را به عنوان یک ابزار عادی در زندگی خود پذیرفته اند؛ اما بعضی ها هنوز بر این باورند کتابخوانی به شیوه الکترونیک یک ژست لوکس است! امروزه بیشتر افراد بویژه دانشجویان و پژوهشگران برای مطالعه و تحقیق از کتاب های الکترونیک استفاده می کنند و درصد کمی برای گذراندن اوقات فراغت خود این کتاب ها را انتخاب می کنند. آمارها نشان می دهد که بیش از 50 درصد مردم ترجیح می دهند کتاب چاپی بخوانند. خود شما که خواننده این مطلب هستید تا به حال چند کتاب الکترونیک را تا آ خر خوانده اید؟
بسیاری از افرادی که به اصطلاح اهل مطالعه و کتابخوانی هستند بر این باورند که خواندن کتاب های چاپی لذت بیشتری دارد. اما شاید این دیدگاه برگرفته از عادت های آنها باشد. با توجه به ظهور فناوری های نوین در ابعاد مختلف زندگی بشر، ناگزیر این عادت ها باید کم کم تغییر کند. پیش بینی ها می گوید که آینده ما را نشر الکترونیک خواهد کرد. حتی اگر هنوز علاقه چندانی به جایگزینی نسخه های چاپی با نسخه های الکترونیک نداشته باشیم باید کم کم در این مسیر قدم بگذاریم. شاید توجه به قانون حق تالیف یا حق نشر جدی ترین اقدامی باشد که برای رعایت حقوق نویسنده باید مورد توجه قرار گیرد.
منبع: جام جم آنلاین
ارسال نظرات