به گزارش گروه فضای مجازی «خبرگزاری دانشجو»، در خصوص اهمیت وقف و موقوفات، آشنایی با وظیفه و ماموریت اوقاف و سیاست های تشویقی اوقاف برای نیل مردم به این فریضه، گفتگویی با حجت الاسلام و المسلمین سعید اوتارخانی سرپرست ادراه اوقاف شهرستان ری داشته ایم که در ادامه می خوانید.
در بقعه متبرکه در زمینه عمرانی ما بدون تکیه بر بودجه دولت که نه اعتباراتی نه پول نفتی نه چیزی داریم در شیخ صدوق در حال ساخت شبستان هستیم و تا حالا چند میلیارد هزینه شده، سایر نهادها چهل متر بنا می سازند در بوق و کرنا می کنند که شهرداری فلان کرده، چقدر اطلاع رسانی می شود، حالا ما سه هزار متر شبستان می سازیم چند میلیارد، بدون بودجه دولتی، اعتبارات یک آورده بزرگی برای شهرستان داریم، سرانه فرهنگی شهرستان را زیاد می کنیم، اما ما نتوانستیم خوب اطلاع رسانی کنیم. در همین حین در امامزاده عبدالله داریم و امام زاده ابوالحسن در حال احداث شبستان هستیم از طرفی در مباحث فرهنگی، مباحث قرآنی مباحث اوقات فراغت را با برنامه های مختلف تا رسید به همین ماه مبارک رمضان که کرسی های تلاوت قرآن واقعا در کیفیت و فضای بسیار مناسبی در بعضی از امام زاده ها خیلی عالی برگزار شد.
در شب های قدر خیلی ها راغب هستند که در کنار امام زاده ها مراسم برگزار بشه لذا همیشه امام زاده ها خیلی در شب قدر شلوغ بوده، در شیخ صدوق چند هزار نفر، در امام زاده عبدالله، در بی بی زبیده، هرکدام به اندازه ظرفیت خودشان پر بود. یعنی حتی بعضی از امام زاده هایی هم که خیلی انتظار نداشتیم بازهم استقبال مردم خیلی خوب بود. ما فکر می کردیم اکثر مردم به حرم حضرت عبدالعظیم (ع) می روند، ولی دیدم حرم سر جای خودش پر، مملو اما مردم در کنارش به امام زاده ها هم رفتند.
نسبت به ماموریتی که اوقاف دارد مردم و مسئولین از آن مطلع نیستند توضیح بفرمایید؟
ما با ارگان های مختلف سپاه و بسیج و شهرداری و ادارت و هیاتها و آموزش و پرورش و شهرداری و دفاتر امام جمعه گرفته تا فرمانداری و امثال آنها با ما در ارتباط هستند و اکثرا نگاهاشان این است که بعد از نفت اوقاف پول دارترین نهاد در کشور است و با همین دید هم انتظارات مالی دارند. اما خیلی کمتر کسی از نزدیک آمده ببیند که ما چه مشکلی داریم، چه ماموریتی داریم شامل چه چیزایی می شود در بحث موقوفات، شاید کمتر کسی اطلاع داشته باشد که ما در شهرستان ری چقدر موقوفه داریم، در کهریزک، قلعه نو و حسن آباد چه وضعیتی داریم. اصلا چند درصد از مساحت شهرستان را موقوفات تشکیل می دهند و امثال اینها.
چون موقوفات ثروت خود آن شهرستانه نمی شود از این شهرستان بُرد جای دیگری از جای دیگری آورد اینجا، و این برکتی است که خداوند به همین شهرستان داده لذا نعمتی است که باید به چشم یک فرصت دیده بشود و شناخت درستی پیدا بکنند و همه همدلی کنند مثل شهرداری اداره ثبت فرمانداری، بعضی ارگان ها می توانند خیلی در این راستا ما را کمک کنند. واقعا به این نگاه برسیم که می شود خیلی از پتانسیل این ظرفیت شهرستانی استفاده کنیم.
یکی از مهم ترین موارداین است که این موقوفاتی که داریم هر موقوفه واقف خاص خود و نیت خاص خودش را دارد و اکثر موقوفات ما برمی گردد به دوران قبل از انقلاب به دوره قاجاریه؛ لذا نیت ها متناسب با همان زمان است و عمدتا هم بر سه چهار محور یکی از آنها روضه خوانی و عزاداری است به خصوص خامس آل عبا و یا نیت های خاصی و فقرای خاصی مثل سادات فقیر، ایتام و بیوه زن و امثال اینها. اما عمده مشکلی که وجود دارد این است که ما در کسب درآمد مشکل داریم از یک طرف حرف درستی است که اوقاف پول دارد یعنی اگر ما بخواهیم به سرمایه هایی که داریم نگاه کنیم، سرمایه بسیار بالایی است، اما بین سود و سرمایه تناسب وجود ندارد، علت آن هم این است که واقعا موقوفاتی از قدیم مانده و امروزه نیاز دارد که دستی به روی آنها کشیده شود و این کاری نیست که اوقاف به تنهایی بتواند انجام بدهد و همه باید بیایند کمک کنند و به جای اینکه فقط مطالبه کنیم بیایم کمک کنیم که این جاری بشود و راه بیافتد.
بعضی از موقوفات است که اگر اینها راه بیافتد و به درآمد زایی برسد می تواند کمک خوبی از لحاظ فرهنگی – اجتماعی و حمایتی در شهرری باشد و خدمات خوبی را می تواند ارائه دهد ولی متاسفانه هنوز به جایگاه خودش نرسیده است.مشکلاتی که ما در زمینه موقوفات داریم شناخت دقیقی باید نسبت به موقوفات داشته باشیم نیت ها را بدانیم و مطالباتمان باید با توجه به شناختمان باشد. مثلا ایام دهه فجره که یوم الله است، ولی اوقاف در این زمینه نیتی ندارد و در این زمینه اوقاف نمی تواند کمکی بکند، سازمان اوقاف در بحث اجرا و هزینه کرد فوق العاده سخت گیر است.
سازمان اوقاف چندین سال است که بصورت مکانیزه همه کارهای آن انجام می شود و کمتر اتفاق می افتد که سازمان اوقاف کارها را بصورت دستی انجام بدهد یعنی ما سند اجاره مان دستی و به صورت دسته چک و حساب های بانکی نیست و چند ساله که در سازمان اوقاف سامانه جامع اطلاعات راه اندازی شده یکی از بروز ترین وسیع ترین و دقیق ترین سامانه های عملیاتی است که دارد در بستر اینترانت داخلی کشور انجام می شود. لذا می بینیم که تمامی فعالیت های اجرایی و اوقافی دقیقا نظارت میشود و همه آنها از طریق سامانه اتفاق می افتد از هزینه ها و کارشناسی و قیمت گذاری و گرفتن اجاره همه بصورت الکترونیکی است و برای اداره کل سازمان اوقاف قابل رصد و خیلی شفاف است و این شفافیت شاید در کمتر سازمانی قابل رویت باشد.
از طرفی تمامی هزینه هایی که کسب می کنیم به سامانه واریز میشود، یعنی شخصی که مبلغی بابت اجاره می دهد این مبلغ براساس نیست موقوفه مثلا نیت موقوفه سه تا است و این براساس وقف نامه درصد بندی شده مثلا نیت اول ۲۵درصد نیت دوم ۱۵ درصد و به همین صورت، این حساب به صورت اتوماتیک وجوهات واریزی را تقسیم بندی میکند. وقتی این پول را هزینه کردیم طی یک ماه اداره تحقیق که یک اداره شبه قضایی است تمامی فاکتور های هزینه کرد را بررسی می کند که آیا هزینه انجام شده با نیت واقف تطبیق دارد یا خیر؟ اگر هزینه انجام شده تطبیق نداشته باشد ما اصطلاحا میگوییم اسنادمان مردود میشود وقتی که اسناد مردود شد رئیس اداره طی یک ماه باید این پول را به اداره اوقاف برگرداند.
اکثر وقف نامه ها را اگر بخانید مخصوصا وقف نامه های قدیمی خیلی ملا نویس بودند و افراد با سوادی بودند که معمولا می نشستند با آیه و با روایت شروع می کردند نیت ها را که مشخص می کردند قالبا در انتهای وقفنامه لعنت می نوشتند، لعنت خدا، لعنت ملائکه، لعنت انبیاء بر کسانی که بر خلاف نیت واقف عمل کنند، اوقاف هم بار مسائل شرعی را دارد و از یک طرف سیستم قانونی هم سیستم سختیه و از لحاظ نظارتی هم نظارت می کنند که خلاف نیت واقف کاری انجام نشود. و اگر این موضوع کاملا درک شود مشکلات ما هم در کسب درآمد و هم در هزینه ها خیلی کمتر می شود.
سیاست هایی تشویقی که اوقاف برای ترغیب مردم به وقف دارد چیست؟
دو تا سیاست را پیگیری می کنیم یکی در مورد موقوفاتی که داریم و سیاست تشویقی ما در مورد متصوفین و مستاجرین است ما خیلی جاها را داریم شش دانگ، وقف است مثلا مرتضی گِرد که خارج از شهرری واقع شده؛ در بخش آفتاب مثلا مرتضی گِرد موقوفه است اما در گذشته به صورت غیرقانونی تفکیک و ساخته شده است، ما امروز تشویقی هایمان به این صورت است کسانی که مراجعه می کنند و می خواهند در واقع زندگی پاک و حلالی داشته باشند برای نماز خواندن و امثال اینها چون غصبی نباشد در رابطه استیجاری مثلا سعی کردیم اول کار که گرفته می شود با درصدهای بسیار پایینی باشد یعنی از طریق نماینده ولی فقیه مجوزهایی گرفته می شود که اجاره آن را فوق العاده کم می کنند که رابطه استیجاری را ایجاد کند بیشتر در جاهایی است که ما موقوفات بسیار گسترده ای داریم در شهر همین طور موقوفات بسیار بزرگی است در بعضی از روستاها مثلا کریم اباد تهران و عباس آباد و روستاهای دیگری که شش دانگ آن وقفه مثل صالح آباد و امثال این در چنین جاهایی که مردم عمدتا دارند زندگی می کنند و تعداد خانوار زیادی که هستند برای کسانی که رابطه استیجاری ندارند تخفیفات خیلی ویژه در نظر گرفته می شود که در واقع رابطه استیجاری برقرار باشد و آنها خانواده ضعیفی هستند و هم باز سعی می کنیم که بحث درآمدزایی موقوفات را در نظر بگیریم هم در عین حال ملاحظه خانواده هایی که در این مناطق زندگی می کنند، بشود. مثلا سه دانگ کل کهریزک وقف است، باقر شهر و مرتضی گِرد وقف است و خیلی قسمت های دیگر که شش دانگ آن وقف است محدوده جوانمرد قصاب وقف است که موقوفه این هم بسیار گسترده و وسیع است و بسیاری از این املاک در این موقوفه واقع است این در خصوص کسانی که مستاجر هستند.
اما از یک طرف هم سیاستی که بتواند مردم را تشویق کند که موقوفاتی متناسب با نیات روز انجام دهند، هر زمانی در واقع اقتضائات خودش را دارد یعنی این موقوفات در گذشته بیانگر نیازهای جامعه آن روز است و می توان با خواندن وقف نامه ها فضا و نیازهای آن زمان را درک کرد در حال حاضر ما نیاز داریم موقوفاتی که مبتنی بر امکانات بهداشتی و درمانی در زمینه آموزشی و علم آموزی باشد. امسال موقوفاتی برای انرژی هسته ای داشتیم در یک مورد شخصی زمینی را وقف کرده که درآمد حاصل از آن برای انرژی هسته ای صرف بشود.
لذا به موقوفاتی با نیت روز خیلی نیاز داریم و اقدامی که ما نجام می دهیم یکی مشاوره دادن است در بقاع متبرکه درامامزاده ها برای مردمی که علاقمند به وقف کردن هستند مشاوره می دهیم که این نیازهای امروز چیست متناسب با نیازهای امروز وقف کنند یکی هم سرعت است، ما مبلغانی که در امامزاده ها حضور پیدا می کنند توجیه می شوند که لابه لای برنامه های خودشان در محرم و صفر، فاطمیه و ماه رمضان در مورد فضیلت وقف هم صحبت داشته باشند. یک چنین فضاهایی هم داریم که تشویق کنیم متناسب با شرع نظام جمهوری اسلامی که وقف را متناسب با شرایط کشور و نظام فعلی اتفاق بیفتد میشود موقوفات را گسترده کرد.
ارزش بیش از حد بالای املاک وقف را کمی دشوار کرده است در گذشته افراد دویست هکتار وقف می کردند اما اکنون وقف صدمتر هم سخت است لذا در همین راستا خیلی حرکت کردیم تا موقوفات جدید اتفاق بیفتد مهمترین تدبیر که مردم طعم شیرین واقف بودن را بچشند و تشویق بشوند به این سمت؛ ابداع خلاقانه نظریه وقف مشارکتی بود یعنی امروزه کارشناسان فکر کردند که امروزه املاک بخاطر ارزش مالی خیلی زیادی که دارد و اکثرا مردم نمی توانند به تنهایی موقوفه ارزشمندی را ایجاد کنند آمدند سراغ وقف مشارکتی که پایلوت و نمونه کشور در شهر ری است تحت عنوان ساخت بیمارستان فوق تخصصی سرطان که در واقع این قدم بزرگی بود.
سازمان با مصوبه ای از مجلس و هیات دولت مجوز گرفت که اوراق مشارکت وقف را از طریق بانک ملت توضیع کند و مشارکت مردم را جمع کرد و قرار بود که در این بیمارستان هزار میلیارد هزینه بشود مثلا با پنجاه هزار تومان هم می توانیم مشارکت کنیم در ساخت این بیمارستان شما هم به نوبه خود می توانید در ساخت این بیمارستان واقف باشید یعنی می آیند مبلغی را می دهند در این اوراقی که داری مشارکت می کنید وکالت می کنید بعد سازمان از طرف شما صیغه ای وقف می خواند بعد شما واقف می شوید در این پروژه به اندازه پنجاه هزارتومان که در کنار بقعه سه دختران الان پروژه اش گودبرداری شده بیمارستان بسیار مجهزی است که انشالله می تواند خدمات مهم کشوری را در خدمات ارزان درمانی در خصوص سرطان انشالله ارائه بدهد این هم یک کار تشویقی بود که مردم بتوانند شرکت کنند.
همه مردم ما توجه دارند به ارزش وقف و ثمره شیرین آن را می توانند بچشند و درک کنند اما در خواست ما از مسئولینی است که می توانند ما را کمک کنند اعم از فرمانداری، شهرداری، دستگاه های قضایی و اداره ثبت و . . . که می توانند در بهره وری و سوددهی بیشتر موقوفات کمک کنند. هم در تثبیت مالکیت هم خارج کردن از ید متصوفین و موقوفه خواران می توانند ما را کمک کنند و هم در بهره وری و سوددهی بیشتر این دستگاه ها که می توانند کمک کنند و این امر واقعا پتانسیل و ظرفیت بزرگی است که امیدواریم با حمایتهای بیشتر مسئولان مردم از آن بهره مند بشوند.
منبع: آفتاب ری