«قلب سليم» چيست؟

مفسران براى «قَلْب سَلِيم» تفسيرهاى متعددى بيان كرده اند كه هر كدام به يكى از ابعاد اين مسأله اشاره مى كند:

قلبى، كه پاك از شرك باشد.

قلبى، كه خالص از معاصى و كينه و نفاق بوده باشد.

قلبى، كه از عشق دنيا تهى باشد، كه حب دنيا سرچشمه همه خطاها است.

و بالاخره قلبى، كه جز خدا در آن نباشد!

حقيقت اين است كه: «سليم» از ماده «سلامت» است، و هنگامى كه سلامت به طور مطلق مطرح مى شود، سلامتى از هر گونه بيمارى اخلاقى و اعتقادى را شامل مى شود.

قرآن مجيد درباره منافقان، مى گويد: فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزادَهُمُ اللّهُ مَرَضاً: «در دل هاى آنها يك نوع بيمارى است و خداوند نيز (بر اثر لجاجت و گناهشان) بر اين بيمارى مى افزايد».(1)

جالب ترين تفسير براى «قلب سليم» را امام صادق(ع) بيان فرموده: آنجا كه مى خوانيم:

 الْقَلْبُ السَّلِيمُ الَّذِي يَلْقَى رَبَّهُ وَ لَيْسَ فِيهِ أَحَدٌ سِوَاهُ: «قلب سليم قلبى است كه خدا را ملاقات كند، در حالى كه هيچ كس جز او در آن نباشد».

و اين تعبير، جامع همه اوصاف گذشته است.

و نيز در روايت ديگرى از همان امام(ع) آمده است كه: صاحِبُ النِّيَّةِ الصّادِقَةِ صاحِبُ الْقَلْبِ السَّلِيْمِ، لِأَنَّ سَلامَةُ الْقَلْبِ مِنْ هَواجِسِ الْمَحْذُوراتِ بِتَخْلِيْصِ النِّيَّةَ لِلّهِ فِى الاُمُورِ كُلِّها:

«كسى كه نيت صادقى دارد صاحب قلب سليم است، چرا كه سلامت قلب از شرك و شك، نيت را در همه چيز خالص مى كند».

درباره اهميت قلب سليم همين بس، كه قرآن مجيد آن را تنها سرمايه نجات روز قيامت شمرده، چنان كه در سوره «شعراء» آيات 88 و 89 از زبان همين پيامبر بزرگ ابراهيم(ع)مى خوانيم:

 يَوْمَ لا يَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ * إِلاّ مَنْ أَتَى اللّهَ بِقَلْب سَلِيم: «روزى كه اموال و فرزندان سودى به حال انسان نمى بخشند * جز كسى كه با قلب سليم در پيشگاه خداوند حضور يابد».(2)
 
1 ـ بقره، آيه 10./انتهاي پيام/