در جامعه ممکن است افراد ناداني يافت شوند که به هر دليل با ما مخالفت کنند و کارشکني نمايند و اهانت کنند و يا مزاحم مقاصد و اهدافمان باشند. اين گونه افراد هميشه بوده و خواهند بود. امام علي(ع) فرمود: هرچيزي زکاتي دارد و زکات عقل و خرمندي، تحمل نادانان است.(غررالحکم)
در عصر انبياء(ص) اين قشر از مردم بودند که آلت دست اين و آن قرار ميگرفتند و دردسر درست ميکردند. در عصر امامان معصوم(ع) نيز بودند و آزار ميرساندند و اکنون نيز هستند.
قرآن کريم از اين گونه افراد به عنوان جهال و نادانان نام ميبرد، زيرا بيگمان اين گونه رفتارها در اثر جهل است، ولي شيوه برخورد را قرآن، «مسالمت آميز» ميداند و برخورد خوب و سازنده را پيشنهاد ميکند و ميفرمايد: انسانهاي فداکار وقتي مورد خطاب و اهانت جاهلان قرار ميگيرند، با ملايمت و ملاطفت سلام ميکنند.(فرقان/63)
رفتار خشونت آميز و تند با نادان نتيجه منفي دارد، ولي اگر برخورد سالم و درست و با محبت و سازش باشد، اميدي هست که او را بسازد و از جهل بيرونش آورد.
نمونههاي فراواني در زندگي امامان(ع) نقل شده که آنها دشمن خدا را با يک برخورد شايسته تبديل به دوست وفاداري کردند. گاهي همان تحمل، بلکه گذشت و حلم، باعث ساختن و پشيماني ميشود، چنان که نبايد با نادان زياد بحث و بگو مگو کرد و حتي گاه بايد با سکوت او را ادب نمود و به قول معروف «جواب ابلهان خاموشي است» امام علي(ع) فرمود: خردمندترين مردم کسي است که براي عقوبت نادانان، تنها از سکوت بهره جويد.(همان)
و همچنين فرمود: از بهترين کارهاي خردمندي، بخشودن نادانان است.(همان)، البته موارد فرق ميکند و شخص دانا و داراي خرد بايد موارد را تشخيص دهد و در هرجا از ابراز مناسب بهره جويد. اين گونه نيست که همه جا سکوت يا همه جا محبت، موثر باشد، بايد در هرجا بنابر مقتضاي حال عمل شود.